تاريخچه شيشه گري در ايران

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران، شيشه گري يکي از قوي ترين هنرهاي سنتي در ايران به شمار مي رود.

اين هنر سنتي قدمت طولاني در تاريخ زندگي بشر داشته است در حقيقت شيشه به عنوان عجيب ترين ماده است که در ابتدا بشر با آن آشنا شد.

پس از آشنايي بشر با شيشه برخي از مردم به فکر استفاده از آن براي ساخت مواد مورد نياز در زندگي خود افتادند از اين رو تلاش کردند تا در ابتدا شيشه را صيقل دهند و از ان استفاده نمايند.

با صيقل دادن شيشه نتوانستند مواد گسترده اي را بدست آوردند بنابراين شيشه را ذوب کرده و آن را به صورت مهره تزئيني استفاده کردند.

استفاده از شيشه به عنوان مهره تزئيني در هزاره سوم و پيش از ميلاد در ميان بسيار مرسوم بود.

در طولاني سال هاي مختلف در کشورهاي مختلف روش هاي فراواني براي استفاده از شيشه مختلف مي شد اما اولين شيشه هاي دست ساز متعلق به ايرانيان است در حقيقت اولين شيشه هاي دست ساز در دوره اشکانيان در ايران ساخته شده است.

ظروف شيشه اي در اوايل دوره اسلامي بيشتر شامل بطري، قوري، گلدان، و نيز فنجان بوده است که البته ساخت اين ظروف نشان دهنده آن است که ايرانيان هميشه تفکر ساخت لوازم مورد نياز خود را داشته اند.

يکي ديگر از متون مرتبط با شيشه در دوران اسلامي، حکاکي روي شيش هاست که البته برخي ها آن را برش بر روي شيشه هم مي‌نامند.

با برش دادن شيشه کم کم روشهاي تزئيني بر روي شيشه رواج پيدا کرد و در دوره سلجوقيان روش هاي تزئيني مختلفي نيز براي زينت بخشيدن به شيشه متداول شد.

ذوب شيشه، و سپس تراشيدن آن و در دوره اي کوتاه رنگ زدن آن بشر را به فکر آن انداخت که استفاده هاي ديگري نيز از شيشه انجام دهد بنابراين شيشه را با ترکيب هاي مختلف و نيز تلفيق هاي متفاوت به عنوان هنري سنتي هم ارائه داد.

در دوره صفويان بلورسازي در ايران به عنوان حرفه و نيز هنر رواج پيدا کرد و اين هنر به اوج رسيد.

در دوره شاه عباس دوم دستوري مبني بر آموزش شيشه گري با ساخت کارگاه هايي در اصفهان و شيراز داده شد.

آموزش اين هنر سنتي در دوره صدارت امير کبير به اوج خود رسيد در حقيقت در اين دوره افراد زيادي براي يادگيري اين هنر سنتي روي آوردند چرا که با فراگيري فنون شيشه گري مي‌توانستند از آن به عنوان هنر صنعت استفاده نمايند و به نوعي امرار معاش کنند.

هنر شيشه گري در ايران با تلاشهاي شيشه گران ايراني رونق قابل ملاحظه اي پيدا کرد اما متاسفانه در دوره پهلوي اين هنر سنتي با رکود عجيبي روبرو شد چرا که در آن دوران از استاد کاران آلماني و ايتاليايي براي ساخت و ارائه آثار شيشه گري استفاده شد و شيشه گران ايراني هيچ اثري را در آن خلق نکردند و به اين ترتيب اين هنر سنتي با رکود و البته بيکاري شيشه گران روبرو شد.

رکود شيشه گري در ايران از دوران پهلوي ادامه يافت تا اينکه سازمان صنايع دستي ايران براي شيشه گري کارگاههاي مختلفي را تاسيس کرد و در طول دو دهه اخير بار ديگر شاهد رونق نسبي شيشه گري در تهران هستيم و در حقيقت مهمترين مرکز شيشه گري ايران در تهران است. کارگاههاي شيشه گري از جمله ساختمانهايي است که همگي به يک شکل ساخته مي‌شود.

اين ساختمان ها داراي سقف هاي بلند، پنجره هاي بزرگ رو به روي هم تشکيل شده به طوري که شيشه گر و اگر از گرماني ناشي در هوا در کنار کوره خسته شود به راحتي مي‌تواند از ساختمان از هر سوي خارج شود.

البته اين ساختمان ها از ابتدا به طوري ساخته مي شود هوا مرتباً در جريان بوده و فضاي داخل کارگاه با وجود پنجره هاي بزرگ مرتباً خنک شود اما با وجود کوره هاي شيشه گري گرماي هوا اجتناب ناپذير است./ي2