به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ،  ماهنامه انگلیسی "Air International" یکی از نشریات قدیمی هوانوردی در جهان به حساب می آید که از سال 1971 به این سو چاپ می شود. این مجله در جدیدترین شماره خود به وضعیت ناوگان جنگنده های فانتوم نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

در مقدمه این گزارش که البته در بخشی از آن ادعاهایی متناسب با تبلیغات پرشمار غربی ها درباره ضعف تکنولوژیک متخصصان ایرانی مطرح شده، با اشاره به اینکه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در کنار نیروهای هوایی کشورهای یونان، ژاپن، کره جنوبی و ترکیه از آخرین کاربران جنگنده بمب افکن اف 4 فانتوم ساخت شرکت مک دانلد داگلاس آمریکا هستند، اعلام کرده است که کشورمان در حال اجرای یک سری برنامه های ارتقاء بر روی سامانه های تسلیحاتی و الکترونیکی فانتوم های خود است.

این نشریه با تخمین تعداد اف 4 های کشورمان، یادآور شده است که تحویل بخش قابل توجهی از موشک هایی که می توانست از طریق این جنگنده شلیک شود با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 متوقف شده است اما همین جنگنده در جریان عملیات هایی مانند مروارید یا حمله به اسکله های نقتی "البکر" و "العمیه" با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته است.
 
به اعتقاد تحلیلگر Air International ، به دلیل برد کم موشکهای ماوریک، فانتوم ها بایستی در دوران جنگ تحمیلی، به اهداف خود نزدیک می شدند که این امر آسیب پذیری آنها در برابر آتش دشمن را افزایش می داد، لذا به سمت موشکهای دیگر برای تجهیز اف 4 های خود در اوایل سالهای پس از جنگ رفت و تحت برنامه ای به عنوان "قائم" یکپارچه سازی موشکهای جدید با فانتوم ها را آغاز کرد و یک فروند F-4E از گردان 61 شکاری از پایگاه ششم شکاری بوشهر اولین فانتوم ایرانی بود که تحت این برنامه ارتقاء یافت.

این نشریه غربی در تشریح این طرح کشورمان می نویسد: یک سامانه کامپیوتری کنترل کننده برای تبادل اطلاعت مربوط به موشک های جدید و رادار کنترل آتش مدل AN/APQ-120 فانتوم ساخت شرکت وستینگ هاوس طراحی شد و دو پرتاب گر طراحی و تولید شده و بر روی پایلون های یک F-4E نصب شد. نهایتا در ژانویه و فوریه 1997 ، تستهای زمینی پیش از گرفتن تایید نهایی برای حمل موشک در بهار آغاز شد. آزمایشات شلیک واقعه ای چند هفته بعد در 3 ژوئن 1997 با شلیک یک فروند موشک علیه یک تانکر خالی در خلیج فارس از یک فروند F-4E آغاز شد. آزمایش بعدی سه روز بعد انجام گرفت.

ماهنامه مذکور در خلال گزارش خود با تاکیدهای مکرر بر ادعای کمک چینی ها به نیروی هوایی ایران، هشدار آمریکا به چین درباره تجهیز کردن فانتوم های ایرانی به موشک های جدید را مطرح کرده و افزوده است: البته نیروی هوایی ایران تصمیم گرفت که بدون کمک چینی ها پروژه قائم را ادامه دهد. سه فانتوم دیگر یکی از پایگاه ششم بوشهر و دو فروند از پایگاه بندر عباس برای حمل موشکهای جدید ارتقاء یافتند. این ارتقاء بر روی آنها در زمان حضورشان در مرکز تعمیراتی فانتوم ها در پایگاه یکم شکاری صورت گرفت. کار بر روی این سه فانتوم در سال 2005 میلادی پایان یافت. این حرکت باعث شد تا دو فانتوم گردان 61، 4 موشک را در همان سال در خلیج فارس آزمایش کنند.

ارتقاء های بومی فانتوم های ایران

Air International در بخش دوم گزارش خود با بیان اینکه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عین حال برنامه بومی را برای ارتقاء ناوگان F-4E را از سالها قبل آغاز کرده است، تاکید می کند که بیشتر این فعالیتها بر حوزه تسلیحات در ماموریتهایی مثل رهگیری ، حمله به اهداف زمینی و ضد کشتی تمرکز داشته است. در بخش هوا به زمین این برنامه به ساخت بمب های سقوط آزاد سری KITE 2000 و سپس مهمات هدایت شونده قادر ، قاصد ، ستار و زوبین و غلاف هدف گیری لیزری تایپ 99 منجر شد.

ماهنامه مذکور خاطرنشان کرده است: این تلاش ها در بخش هوا به هوا، موشک فاطر به عنوان گونه ای از موشک AIM-9J سایدوایندر با جستجوگر موشک سایدوایندر مدل P  منجر شد. در اواخر دهه 1990 میلادی تلاش ها برای یک پارچه سازی موشک هوا به هوای R-73E ملقب به کمانگیر با هدایت فروسرخ بر روی فانتوم ها تحت پروژه ای به نام "فلاح" آغاز شد.

این نشریه غربی همچنین افزوده است: مدرن سازی در اواخر دهه 1990 میلادی شامل ارتقاء رادار کنترل آتش فانتوم توسط تکنسینهای ایرانی طی مدت سه سال نیز انجام شد. دو کامپیوتر و یک پنل کنترلی طراحی و بر روی یکی از فانتوم های پایگاه سوم شکاری همدان به عنوان بستر آزمایشی نصب شد. آزمایشات اولیه موفق نبود تا اینکه فانتوم دیگری از همین پایگاه به برنامه پیوست و در نهایت نتایج قابل قبولی از آزمایشها در سال 2008 بدست آمد.

تشریح پروژه شهید دوران

Air International در ادامه تحلیل خود درباره نیروی هوایی ایران به بیان ویژگی های طرح شهید دوران نهاجا پرداخته و نوشته است: (شهید) عباس دوران یکی از قهرمانان جنگی ایران و یکی از شجاعت ترین خلبانان فانتوم در طول جنگ ایران و عراق بود که اغلب اوقات داوطلب انجام خطرناک ترین ماموریتها در طول درگیری ها بود.

این نشریه افزوده است: در طول سالهای اولیه هزاره جدید میلادی زمانی که نیروی هوایی ایران تصمیم گرفت که ناوگان فانتوم خود را تحت برنامه گسترده ای از نظر الکترونیک پروازی و تسلیحات به همراه سلاح های جدیدی که از قبل به آن اضافه شده بود ارتقاء دهد، تصمیم گرفته شد که نام پروژه "دوران" باشد.

بنا بر گزارش نویسنده این گزارش، این برنامه در سال 2008 میلادی پس از این که نیروی هوایی ایران پیشنهاد صنایع هواپیمایی ایران برای ارتقاء اف 4 های D و E در دو مرحله را پذیرفت آغاز شد. فاز اول پروژه دوران شامل نصب نمایشگرهای چند منظور بود که به صورت تحت لیسانس در ایران توسط صنایع هواپیمایی ایران تولید شده بود. این نمایشگرها برای نشان داد عملکرد موتور و سامانه های تسلیحاتی به کار می رود. در کابین عقب نیز یک نمایشگر چند منظوره برای کنترل اطلاعات پروازی و سامانه نقشه برداری متحرک یکپارچه با جی پی اس نصب شد. بخش اول این برنامه همچنین شامل نصب یک سامانه جدید رادیویی بومی در باندهای وی اچ اف / یو اچ اف ، یک سامانه مسیر یاب تاکتیکی هوایی، سامانه های پوشاله و شراره برای منحرف کردن موشکهای دشمن و یک هشدار دهنده راداری دیجیتال AN/ALR-46 بود.

Air International  اضافه کرده است: فاز دوم شامل افزودن تسلیحات جدید مثل یک موشک هوا به هوای ایرانی با هدایت نیمه فعال راداری بود. همچنین پروژه فلاح که به منظور یکپارچه سازی موشکهای هوا به هوای R-73E  بر روی فانتوم ها از اواخر دهه 1990 میلادی آغاز شده بود تحت پروژه "دوران" قرار گرفت. صنایع هواپیمایی ایران همچنین پرتابگرهای جدیدی را برای موشکهای جدید . همچنین ریلهای مخصوص پرتاب موشکهای R-73E به منظور هماهنگی با ریل های مدل APU-73 طراحی و تولید کرد.

" بخش دیگری از مرحله دوم پروژه دوران شامل نصب سامانه های الکترونیکی مانند نمایشگر سربالا، یک سیستم کنترل آتش جدید و همچنین سامانه های دفاع از خود و هدایتی به مانند سیستم های موجود بر روی هواپیمای جنگی چند منظور F-8IIM است."

وضعیت فانتوم های ارتقاء یافته

این ماهنامه مشهور انگلیسی در زمینه هوانوردی با بیان اینکه صنایع هواپیمایی ایران در حال حاضر مشغول انجام فاز یک پروژه دوران بر روی بعضی از فانتوم هاست، اضافه کرده است: اولین فانتوم از گونه E از پایگاه سوم شکاری بود که پیش از این تحت پروژه فلاح به منظور استنفاده از موشک هوا به هوای R-73E مورد ارتقاء قرار گرفته بود. این هواپیما به تاریخ 30 دسامبر 2008 میلادی به تاسیسات صنایع هواپیمایی ایران در فرودگاه مهرآباد در نزدیکی تهران وارد شد. به غیر از ارتقاء های فاز یک این هواپیما یک سامانه رادیویی جدید نیز دریافت کرد. بعد از تستهای زمینی موفق اولین پرواز آزمایشی این هواپیما توسط خلبانان آزمایشگر پایگاه سوم در مارس 2011 انجام گرفت.


تحلیلگر نشریه مذکور با اشاره به اینکه فاز یک ارتقاء، برای هواپیمای بعدی که یک فانتوم از گونه D بود در مارس 2012 به پایان رسید. سومین جت مدرن سازی شده یک فانتوم مدل E از پایگاه بندرعباس بود که پیش از این تحت پروژه قائم برای حمل موشک های جدید هوا به سطح ارتقاء یافته بود.


Air International در پایان گزارش خود اعلام کرده است که کار بر روی 4 فانتوم دیگر شامل یک فانتوم D از پایگاه چابهار ، دو فانتوم مدل E از پایگاه بندرعباس و یک فانتوم E از پایگاه بوشهر ادامه دارد و هدف این پروژه، پایان ارتقاء کلیه ناوگان فانتوم های D و E در هر دو فاز پروژه دوران تا پایان سال 2020 است.