باشگاه خبرنگاران جوان - ردی که برای دقیقه‌ها یا حتی ساعت‌ها در آسمان آبی می‌ماند. این پدیده «کنتریل» نام دارد؛ ترکیبی از واژه‌های لاتین * condensation trail* به معنی رد تراکم. ظاهر ساده‌اش شاید آشنا باشد، اما پشت آن مجموعه‌ای از فرایندهای دقیق فیزیکی و شرایط پیچیده جوی پنهان است.

کنتریل چگونه تشکیل می‌شود؟

موتور هواپیما با سوزاندن سوخت، مقدار زیادی بخار آب تولید می‌کند. در ارتفاعات نزدیک به ۹ تا ۱۲ کیلومتری سطح زمین، دما بین ۴۰ تا ۶۰ درجه زیر صفر است. بخار آب داغی که از اگزوز خارج می‌شود، در این هوای فوق ‌سرد قرار می‌گیرد. قطره‌های آب فرصت مایع ماندن پیدا نمی‌کنند و تقریبا بلافاصله به کریستال‌های یخ تبدیل می‌شوند. این فرایند طی چند میلی‌ثانیه رخ می‌دهد و خروجی آن همان خط سفید است که ما می‌بینیم.

عوامل ماندگاری

دو عامل تعیین‌کننده در ماندگاری طولانی مدت این خطوط و حتی گاهی حذف سریع آن وجود دارد: رطوبت و دما در آن لایه از جو. اگر هوا بسیار خشک باشد، کریستال‌های یخ سریع تبخیر می‌شوند. خطی کوتاه و ناپدیدشونده به‌وجود می‌آید. اما اگر رطوبت بالا باشد، کریستال‌ها تبخیر نمی‌شوند و حتی به جذب بخار آب بیشتر ادامه می‌دهند. نتیجه یک نوار سفید پهن، شبیه ابرهای پرریزه است که گاهی آسمان را کاملا تغییر می‌دهد. هواشناسان از همین ویژگی برای پیش‌بینی استفاده می‌کنند. چراکه ماندگاری طولانی کنتریل نشانه پررطوبت شدن لایه‌های بالایی جو است و می‌تواند به ورود یک سامانه بارشی در ساعات آینده اشاره کند.

ترکیب شیمیایی کنتریل

کنتریل از نظر علمی چیز پیچیده‌ای نیست. هیچ ماده غیرمعمول یا اضافه‌ای در آن وجود ندارد. پایه اصلی ساخت کنتریل همان «بخار آب» است.

ترکیبات آن شامل موارد زیر است:

کریستال‌های یخ

مقدار بسیار ناچیزی دوده و ذرات ریز ناشی از احتراق

رد حرارتی حاصل از خروج گازهای داغ

تأثیر بر آب‌وهوا

کنتریل‌ها می‌توانند بر انرژی حرارتی زمین اثر بگذارند. در روز، بخشی از نور خورشید را بازتاب می‌دهند و کمی هوا را خنک می‌کنند. در شب، هم مثل ابرهای نازک عمل می‌کنند و گرمای زمین را در جو نگه می‌دارند. پژوهشگران معتقدند افزایش پروازها ممکن است الگوی ابری‌شدن آسمان را در برخی مسیرهای پروازی تغییر دهد، هرچند میزان واقعی این اثر هنوز محل مطالعه است.

پدیده‌ای ساده، نشانه‌ای از جهان مدرن

هر بار که خطی سفید در آسمان امتداد پیدا می‌کند، چیزی فراتر از حرکت یک هواپیما ثبت می‌شود. این خطوط در واقع داستان تعامل موتورهای داغ، هوای منجمد ارتفاع‌بالا، فیزیک تراکم و سبک زندگی متصل و پرتحرک امروز ما را روایت می‌کنند. کنتریل‌ها امضاهای یخی سفرهای ما هستند؛ نشانه‌هایی کوچک از جهانی که سرعت، ارتباط و جابه‌جایی بی‌وقفه را انتخاب کرده است.

منبع: همشهری آنلاین