"پراگماتیسم آمریکایی" و برگه‌های قدرت جدید در دست روسیه

به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران، روسیه می‌خواهد با اتخاذ سیاستی راهبردی در مسایل مختلف، قدرت از دست رفته خود را در دوره فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق احیا و بار دیگر خود را به عنوان یک قدرت بزرگ در عرصه سیاسی بین المللی مطرح کند. خاورمیانه و تحولات جاری در آن به میدان مناسبی برای بازیگری و نقش‌آفرینی یک بازیگر جدید در شطرنج بزرگ موجود تبدیل شده است و این قدرت و بازیگر جدید کسی نیست جز روسیه.

نخستین و مهم ترین عامل بحران سوریه است. درگیری نظام سوریه با گروه‌های تکفیری و گروه های مسلح جنایتکار که از سرتاسر جهان به این کشور آمده اند ، آینده منطقه خاورمیانه را مبهم و پیچیده قرار داده است. این موضوع نه تنها بازتاب منفی بر امنیت کشورهای همسایه سوریه و منافع آن ها دارد بلکه منافع حیاتی روسیه در این کشور و حضور آن در دریای مدیترانه را نیز تهدید می کند. در صورتی که گروه‌های افراطی پیروز شوند بدین معناست که دامنه و گستره ناآرامی ها و خشونت ها به حیات خلوت روسیه در منطقه قفقاز کشیده می شود. بنابراین منفعت و مصلحت مسکو در این است که به طور راهبردی تفکر کند و از طریق دخالت در بحران سوریه و تلاش برای حل آن به سود مردم این کشور و به ضرر سازمان های تکفیری اقدام کند و پیروزی راهبردی را بر گروه هایی که در آینده دور یا نزدیک برای برهم زدن ثبات جمهوری های قفقاز تلاش خواهند کرد به دست آورد. 

در همین زمان روسیه به عنوان یک کشور حامی صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه ابراز وجود می‌کند. دیپلماسی روسیه بارها اعلام کرده است و همچنان فریاد می‌زند که تنها راه حل بحران سوریه گزینه سیاسی از طریق گفتگو میان همه گروه‌ها و طیف‌های تشکیل دهنده جامعه سوریه است. تا همین گروه‌ها خود مشکل داخلی شان را بدون حاشیه راندن گروه خاصی حل وفصل کنند مگر این که یک گروهی خود بخواهد به حاشیه رانده شود. به همین علت مسکو وارد یک معرکه دیپلماتیک شدیدی با واشنگتن برای تصویب ژنو 1 و تلاش برای مقدمه سازی برگزاری کنفرانس ژنو 2 شد و اتفاقا موفق شد تا باورها و ایده های خود را بر محور مخالف دولت سوریه تحمیل کند. 

آنچه که به روسیه کمک کرد تا از عهده این نقش برآید کاهش نقش‌آفرینی آمریکا در منطقه و ضعف دولت کنونی این کشور به علت بحران‌های داخلی است. بنابراین روسیه از فرصت موجود بهترین استفاده را کرد و نفوذش را در منطقه خاورمیانه و در ضمن آن منطقه خلیج فارس افزایش داد و توجه زیادی به این منطقه از خود نشان داد. این هم دومین علت برای دخالت روسیه در این منطقه مهم از جهان شد. زیرا کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و منطقه ای که در آن قرار دارند از مهم ترین مناطق در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شوند. 

کشورهای این منطقه در عرصه جهانی از قدرت مالی، اقتصادی و تجاری بالایی برخوردارند و در واقع 50 درصد از صادرات نفت جهان از این منطقه صورت می‌گیرد. به همین علت به سود هر قدرتی در جهان است که در این منطقه نفوذ داشته باشد، روابط قوی با کشورهای خلیج فارس برقرار کند. قابل ذکر است که اکثر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تقریبا از روابط خوبی با روسیه برخوردارند و همکاری متقابلی در زمینه‌های مختلفی دارند. دو طرف همچنین کمیته گفتگوی راهبردی تشکیل داده اند و این بدین معناست که شرایط برای روسیه فراهم است تا از وضع موجود نهایت استفاده را ببرد.

علاوه بر آن منطقه خاورمیانه مهد ادیان آسمانی و نقطه تلاقی شرق با غرب است و همین مزیت قدرت نرمی و راهبردی ممتازی در اختیار روسیه قرار می‌دهد. در واقع تلاش روسیه برای افزایش نفوذش در منطقه خاورمیانه به عنوان یک منطقه کاملا حیاتی و مهم نه تنها به منافع این کشور خدمت می‌کند بلکه به سود بزرگترین متحد روسیه یعنی چین نیز است. 

کشوری که امروز به بزرگترین صادر کننده کالا و انواع محصولات به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تبدیل شده است و از این حیث بر آمریکا برتری دارد که توانسته است بازار منطقه را در سیطره خود قرار دهد. چینی‌ها معتقدند که افزایش نفوذ روسیه در منطقه خاورمیانه بسیار بهتر از گسترش نفوذ آمریکا در این منطقه است به خصوص این که آمریکا بارها ظرف چند سال گذشته تلاش کرده است چین را از این منطقه حیاتی دور کند. 

روسیه در صدد است و عزمش را جزم کرده است تا بار دیگر جایگاه از دست رفته خود را با فروپاشی شوری سابق در عرصه منطقه‌ای و بین المللی بازیابد و در چارچوب نظام چند قطبی خلل ایجاد شده در توازن قدرت با آمریکا را تصحیح و جبران کند. نظامی (چند قطبی) که می‌تواند به انحصارگری و یکه‌تازی آمریکا در مدیریت امور بین المللی و منطقه ای پایان دهد و باعث می‌شود مسکو از قدرتش برای دفاع از امنیت، منافع و اتباعش در داخل و خارج در سایه حاکمیت منطق زور و محدودیت نقش سازمان‌های بین المللی و منطقه ای استفاده کند. از سوی دیگر جریانی در مراکز تصمیم گیری غرب وجود دارد که معتقد است مسکو هرگز چه در دوره اتحاد جماهیر شوروی سابق و چه در دوره جدید از تلاش برای ایفای نقش محوری در منطقه خاورمیانه کوتاهی نمی‌کند و سرباز نمی زند. 

این جریان معتقد است که روسیه به خصوص بعد از به حاشیه راندن نقش آن در بهار عربی(بیداری اسلامی) و مذاکرات عربی و اسراییلی تا حد زیادی در تحقق آرزوها و برنامه‌های خود در منطقه ناکام مانده است ولی امروزه توانسته است این نقش را در قالب مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران و بحران سوریه احیا کند و چه بسا باعث تقویت نقش آن ها در منطقه خاورمیانه شود. اما نقش بالایی که روسیه از دیدگاه این جریان غربی می‌تواند در منطقه خاورمیانه ایفا کند نقش میانجی‌گری است. 

روسیه بر خلاف دولت‌های غربی می‌تواند با همه طرف ها در منطقه ارتباط و رایزنی داشته باشد.

دیپلمات‌های روس حفظ روابط قوی و مطلوب با ایران، سوریه، حزب الله و حماس را در همین چارچوب توجیه می‌کنند مبنی بر این که سیاست مسکو به دولت‌های غربی اجازه می‌دهد جای پا و جایگاهی در مذاکرات با این طرف ها داشته باشند. 

طرفداران این دیدگاه معتقدند روس‌ها در واقع به نقش میانجی‌گری به عنوان پدیده‌ای جذاب می‌نگرند زیرا چنین نقشی این فرصت را برای آنان فراهم می‌کند که در عرصه بین المللی به خصوص در جریان مذاکرات نقش بین المللی موثرتری ایفا کنند. 

از سوی دیگر مسکو از طریق نقش میانجی می تواند مواضع خوبی را برای بهره‌وری از بحران و تنش موجود میان طرف‌های مختلف منطقه‌ای در جهت منافع خود اتخاذ کند. روسیه همواره تلاش کرده است به عنوان عضو کمیته چارجانبه صلح بین‌المللی نقش اصلی خود را در روند صلح اسراییلی- فلسطینی حفظ کند و امروز نیز با میزبانی کنفرانسی درباره صلح خاورمیانه تلاش می‌کند نقش بین‌المللی خود را تقویت کند. 

تردید آمریکا در قبال تحولات سوریه درمقابله با صراحت و سختگیری روسیه یک تصویر ضعیفی و عاجزی از واشنگتن پیش روی جامعه بین‌المللی و افکار عمومی آمریکا قرار داد. از سوی دیگر موافقت سوریه با امحاء تسلیحات شیمیایی برگه‌های قدرت جدیدی در اختیار روسیه قرار داد و این کشور از طریق آن می تواند در جهت احیای نقش بین المللی خود، حمایت از منافع ملی و جایگاه بین‌المللی‌اش بهره وری کند. روسیه با اصرار بر حمایت از سوریه تصویر جدیدی که مغابر با تصویر متداول در بازی بین المللی  است از خود نشان داد. تصویری که در آن روسیه با متحد خود در یک خندق قرار می گیرد در حالی که پراگماتیسم آمریکایی ( عمل‌گرایی و توجه صرف به منافع خود بدون توجه به منافع متحد خود ) رها کردن متحد مغبون را پیشنهاد می کند تا ایجاد زحمت نکند. این تصویر چه بسا در تغییر شیوه ائتلاف های موجود در منطقه خاورمیانه از زمان جنگ جهانی اول تاکنون سهیم بوده است. 

همه این موارد ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه را ترغیب کرد تا در مخالفت با یکجانبه گرایی و یکه‌تازی آمریکا در ترسیم مرزهای خاورمیانه جدید سختگیری کند. خاورمیانه و منابع و ذخایر موجود در آن که روز به روز به میزان آن افزود می شود و همچنین این پیش بینی که این منطقه در آینده نزدیک به منطقه تجاری جهانی تبدیل می شود باعث شده است تا مورد توجه مقامات تصمیم گیرنده در روسیه قرار گیرد و به دلایلی که با امنیت ملی این کشور مرتبط است مسکو حضور در آن را در اولویت های سیاست خارجی‌اش قرار دهد.

 منابع:

http://www.inewsarabia.com/438/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%AE%D9%91%D9%84--%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AD-%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B6%D8%B9%D9%81--%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D8%B3%D8%B7.htm 

http://www.mepanorama.com/392028/%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%AE%D9%91%D9%84-%D8%8C-%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AD-%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84/

 http://www.ahewar.org/debat/show.art.asp?aid=386517 

http://gulfmedia.com/ar/2013-11-12/article/15206984_%D8%AC%D8%A7%D9%83_%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%8A%D9%81_%D8%A3%D9%88%D8%B3%D9%8A___%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%AE%D9%91%D9%84____%D8%A3%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AD_%D9%88%D8%B9%D9%88.html

انتهای پیام/