غربتی به بلندای تاریخ برای عطار نیشابوری در آثار سینمایی/ طبیبی که نسخه ای به نام سیمرغ پیچید

فریدالدین ابوحامد محمد بن ابراهیم کدکنی عطارنیشابوری درسال 537 در کدکن نیشابور به دنیا آمد و در سال 627 که مصادف باحمله مغول بود، وی به دست مغول ها کشته شد.

آنچه از ابتدای زندگی این شاعر در دست است، این است که پدر وی در شادیاخ، عطاری بزرگ بوده و پس از درگذشت پدر، فریدالدین کار او را دنبال و به عطاری، دارو فروشی و طبابت پرداخته است.

منطق الطیر و داستان سیمرغ عطار

او علاوه برشغل عطاری، دارو فروشی و طبابت، یکی از ستارگان درخشان عرفان و شعر پارسی نیز بوده است.

منطق الطیر، مصیبت نامه، الهی نامه، مختار نامه، خسرونامه و وصیت نامه از آثار نظم اوست، منطق الطیر که یکی از آثار برجسته این ستاره درخشان عرفان و شعر فارسی است، منظومه ای شامل شش هزار و 400 بیت است و داستان پرندگانی را روایت می کند که با هم جمع شده و قصد دارند به رهبری هدهد به سیمرغ برسند، در حقیقت خالق اصلی سیمرغ در داستان های اساطیری این عطار اهل شادیاخ نیشابور است.

تذکره الالیاء هم از آثار نثر عطار است که بسیار شیوا و دلنشین نگاشته شده و شرح حال هایی داستانی و کوتاه از عرفا و بزرگان بوده  که خواندن آن بسیار دلنشین و سرگرم کننده است.

اما این ستاره درخشان شعر ادب پارسی با وجود شهرت بین المللی در متون نمایشی و سینمایی کشورمان تا حدود زیادی مورد بی توجهی قرار گرفته است. در حالی که نسخه های سينمايی و نمايشی متنوعی از آثار ادبای غربی همچون "ويکتورهوگو"، "ويليام شکسپير"، "لئون تولستوی"  و "چارز ديکنز" به پرده های سينما و صحنه های تئاتر جهان راه يافته است.

غربت مشاهیر ادب پارسی در آثار نمایشی و سینمایی

نه تنها عطار بلکه دیگر بزرگان ادب و هنرايران زمين همچون فردوسی، مولوی، عطار، خيام و حافظ هم به دلايل مختلف در عرصه آثار سینمایی و متون نمایشی کمتر مورد توجه قرار گرفته شده اند.

اما در این میان عطار نیشابوری به عنوان خالق پرنده اساطیری یعنی " سیمرغ" بیشتر مورد غفلت واقع شده است.

مدیر کل اداره فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در خراسان رضوی ما میزبان سه شاعر بلند آوازه در سطح بین المللی هستیم یعنی خیام، عطار و فردوسی که هر کدام در زمان خود و در عصر کنونی حتی در خارج از مرز های این سرزمین مشهور هستند.

سعید سرابی با اشاره به برگزاری هر ساله بزرگداشت این شاعران ابراز می کند: با آن که ارشاد خراسان به سهم خود سعی در برگزاری هر چه تمام تر این مراسمات دارد اما باز هم آن طور که باید و مقتضای شان این مشاهیر ادبی ایران است به این امر نپرداخته ایم.

جای خالی عطار در متون نمایشی

وی عنوان می کند: اینکه چرا تاکنون به این مشاهیر بزرگ ادبی و به ویژه عطار در متون نمایشی و آثار سینمایی پرداخته نشده است جای بسی تامل است.

سرابی با بیان اینکه این مشاهیر در عرصه دیپلماتیک جایگاه ویژه ای دارند می افزاید: همه سازمان های فرهنگی کشور و معاونت های مختلف باید برای بزرگداشت و به تصویر کشیدن آنها چه در آثار نمایشی و سینمایی و چه در مراسمات پای کار باشند چرا که ارشاد خراسان فقط در حد بضاعت می تواند از عهده آن بر بیاید.

وی با بیان اینکه سازمان سینمایی کشور به عنوان متولی اصلی در این امر توانایی مساعدت بیشتری را دارد، ابراز می کند: برای شناساندن این مفاخر ادبی با بودجه های موجود نمی توان کار فاخری را انجام داد و نیاز به ظرفیت های ملی و بخش خصوصی با هم دارد تا چهره های فرهنگی کشور از جمله عطار نیشابوری بیشتر شناسانده شوند.

معاون امور سینمایی و هنری اداره کل فرهنگ و ار شاد خراسان رضوی هم به خبرنگار مهر می گوید: ما گاهی نسبت به متون قدیمی کم لطفی می کنیم که علتش عدم شناخت به حق این متون است.

حمید طباطبائی ابراز می کند: خیلی از متون قدیمی ما از جمله آثار شیوا و دلنشین عطار می تواند دست مایه آثار نمایشی و سینمایی شود و خیلی از اشعار شاهنامه با داشتن جنبه حماسی می تواند سوژه و موضوع خوبی برداستان های زیبا و جذاب شوند.

تولید قهرمان از متون قدیمی ادبای ایرانی

وی ادامه می دهد: حتی بسیاری از فیلم های کوتاه سینمایی و حتی انیمیشن و تئاتر هم می توانند از موضوعات و اشعار عطار ، خیام و فردوسی اقتباس کنند.

طباطبائی با درخواست از تمام هنرمندان و نویسندگان برای توجه بیشتر به متون قدیم به ویژه آثار خالق سیمرغ و شاهنامه فردوسی عنوان می کند: این آثار می تواند برای جوانان امروز تولید قهرمان و نماد داشته باشد.

معاون امور سینمایی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی با اشاره به اینکه جامعه امروز به دنبال سوژه های به روز است می گوید: تا حدودی باید به هنرمندان حق داد چرا که به دلیل تعهداتی که در قبال جامعه برای دنبال کردن این موضوعات دارند کمتر به سراغ مشاهیر ادب و فرهنگ سرزمینمان رفته اند.

وی با بیان اینکه مسائل روز یکی از مطالبات مردمی در عصر حاضر است اظهار می کند: اینکه هنرمندان غرب بیشتر به متون قدیمی خود توجه کرده اند شاید دلیلش این باشد که افرادی مانند شکسپیر خودشان نمایش نامه نویس بوده و متن های آماده در اختیار گذاشته اند.

طباطبائی می افزاید: ولی مشاهیر ادبی ایران اکثرا شاعر و عارف هستند و متن های سنگین ادبی دارند که برگرداندن آنها به متن هایی سلیس و روان تا حدودی زمان بر و سخت است هر چند موضوعات ناب و دست نخورده ای دارند که در صورت توجه با استقبال خوبی مواجه خواهند شد.

وی ابراز می کند: گاهی نویسنده و هنرمند به سمت نمایشنامه های حاضری می رود یا موضوعاتی که به راحتی قابلیت تبدیل به نمایش نامه و دیالوگ برای اجرا را داشته باشد که این گونه متن ها در کتابخانه ها زیاد است و کمک بیشتری به هنرمند برای اثر گذاری می کند.

سرگردانی سیمرغ بر آسمان بی توجهی

معاون امور سینمایی و هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی با اشاره به زبانی که در متون قدیمی وجود دارد تصریح می کند: این متون باید با خلاقیتی که در آن به کار گرفته می شود به زبان روان و امروزی تبدیل شوند تا مورد پسند مخاطب قرار گیرند.

وی در عین حال تاکید می کند: ما آثار ارزشمندی داریم که توجه به آنها نه تنها باعث خلق آثار سینمایی و نمایشی ارزشمند می شود بلکه می تواند دست مایه بسیاری از هنرمندان خارجی هم قرار  گیرد.

آری عطار اهل شادیاخ نیشابور با غربتی به بلندای تاریخ در گیر است چرا که سیمرغ دست رنج او اینک پر کشیده و بر آسمان بی توجهی سرگردان است، هنرمندان و نویسندگان سرزمین شعر و ادب پارذسی با وجود این همه آثار از مشاهیر فرهنگ و ادب دیگر نیازی به اقتباس از متون نمایشی غربی ندارند بلکه خود باید خالق آثاری باشند که غربی ها از آنها سوژه بگیرند.