معادل فارسی کلمات «تکنوکراسی»، «روتوشور» و «ژتون» چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران؛ در سیر تحول زبان فارسی، برخی از حروف تغییر می‌کردند و اکثر این حروف از نظر محل ادای آن یکسان بودند. به عنوان مثال تبدیل «پ» به «ف» یا «ت» به «د» اتفاق می‌افتاد. همین امر سبب می‌شد، تا کلمه در زبان فارسی تغییر کند. از طرف دیگر سبب تمایز کلمات در زبان‌های مختلف می‌شد. این کلمات با تغییراتی که پیدا کردند، به زبان امروز رسیدند. در زبان امروز کمتر با تغییر واژه مواجه می‌شویم آنچه که امروز اتفاق می‌افتد، ورود کلمه لاتین به زبان است و معادلسازی این کلمات را راهی برای فارسی کردن کلمات لاتین دانسته‌اند.

1- «تکنوکراسی»: معادل «فن سالاری» را برای این کلمه قرارداده‌اند. این کلمه از ترکیب دو اسم و «یاء» نسبت ساخته شده است. این معادل در زبان فارسی به‌کار نمی‌رود هرچند تمام کلمات این معادل در زبان فارسی به‌کار می‌رود. از ترکیب اسم با کلمه «سالاری» واژه‌های دیگری چون «مردسالاری»، «مردم سالاری» و «زن سالاری» را می‌بینیم. و این ترکیب، ترکیب جدیدی در زبان فارسی نیست. آنچه سبب شده معادل کلمه لاتین «تکنوکراسی» به‌کار نرود، مسئله زیباشناسی آن است.

2- «روتوشور»: معادل «پرداخت کار» را برای آن ساخته‌اند. این کلمه از ترکیب بن مضارع فعل «پرداختن» و اسم تشکیل شده است و از نظر دستوری، ترکیب اضافی مغلوب محسوب می‌شود در این ترکیب جای مضاف و مضاف الیه تغییر کرده است. این معادل در زبان فارسی امروز چندان به‌کار نمی‌رود و بیشتر شاهد کاربرد کلمه لاتین هستیم. دلیل این امر به مسئله زیباشناسی کلمه باز می‌گردد و از طرف دیگر، دلالت معنایی کلمه تا حدودی سخت به نظر می‌رسد.

3- «ژتون»: معادل آن را کلمه «بها مهر» قرار داده‌اند. این کلمه از نظر دستوری ترکیب اضافی مغلوب محسوب می‌شود و درآن جای مضاف و مضاف الیه تغییر کرده است. این معادل در زبان امروز به‌کار نمی‌رود و دلیل آن را می‌توان در دلالت معنایی کلمه دانست. البته کلمه «مهر» در زبان فارسی به معنای «نشان» و «امضا»‌ی پادشاهان به کار می‌رفته است. در صورتی که «مهر» پادشاهی بر فرمانی زده می‌شد، آن فرمان لازم الاجرا بود. البته گاهی نیز این «مهر» سبب راحتی عبور افرادی می‌شد، که آن را در پایان امان نامه داشتند. اما امروزه کاربرد کلمه «مهر» به این معنا منسوخ شده است و بیشتر به معنای وسیله‌ای خاص به‌کار می‌رود. کلمه «بها» در این ترکیب کلمه‌ای منسوخ نیست و می‌توان این کلمه را در همین معنای «ارزش» در زبان امروز مشاهده کرد و از این کلمه فعل مرکب «بها دادن» نیز به‌کار می‌رود.