چلپی اوغلو بازمانده ای گرانقدر از مولانا

وی ادامه داد: بنا به گواه تاریخ سلطان چلپی اوغلو در سال ۷۱۶ (هـ. ق)بر اثر بیماری درگذشت و پیکر وی در همان مجموعه ای که به آموزش و تربیت شاگردان می پرداخت دفن شد.

رجبی عنوان کرد:مجموعه تاريخي چلبي اوغلو یادگاری از دوران ايلخانيان مغول است كه در شهر سلطانيه یعنی پایتخت سلطان محمد خدابنده قرار دارد. اين مجموعه شامل يك آرامگاه و يك خانقاه و منسوب به عارف، چلبي اغلو، نوه مولوي و پسر بهاءالدين ولد میباشد و معماري آن با مصالح سنگي صورت گرفته است.

مقبره چلبی اوغلی در 500متری جنوب غربی سلطانیه قرار دارد.این مجموعه شامل دو بخش خانقاه و مقبره می باشد که خانقاه شامل صحن مرکزی است که پلان و نمای معماری این مجموعه با الهام از عقاید صوفیه طراحی شده،و هریک از فضاها با عملکردی خاص اجرا شده است.

کارشناس میراث فرهنگی در خصوص واحد های این مقبره اینگونه می گوید:واحد اول در قسمت ورودی به مرتبه فقرا و واحد بعدی به طالبان جنت اختصاص داده شده است،قسمتهای دیگر از جمله حجره های انفرادی مخصوص ریاضت مریدان
بوده است وصحن خانقاه هم محل برگزاری اجلاس و نشست ها بوده است.در ساخت بنای این مجموعه قرینه سازی کاملا رعایت شده و بیشتر مصالح آنرا سنگ ها تشکیل میدهد که باساروج به هم پیوسته و بنای مستحکم و زیبایی را شکل داده است.

علی رجبی بنای خانقاه را مقدم بر مقبره سلطان چلبی خواند و گفت :عده ای از محققان و باستان شناسان نیزبنای خانقاه را مقدم بر مقبره سلطان چلبی می دانند و بعضی از آن‌ها تاریخ احداث مقبره را مقدم بر خانقاه اعلام کرده اند.

بنا به اذعان وی :یکی از چشم گیرترین اسناد این مجموعه،کتیبه جرز جنوبی ایوان جنوبی است که این کتیبه حاوی اطلاعات حک شده ای میباشد که از اسناد معتبر برای شناسایی دقیق شهر سلطانیه محسوب می شود .

وی در این باره ادامه داد:این کتیبه در سه قطعه که یکی در بالا و دو قطعه در طرفین ایوان نوشته شده است و درحال حاضر قسمتی از آن از بین رفته و تنها بخشی از کتیبه باقی مانده است وبررسی کتیبه در این بنای تاریخی از حساسیت خاصی برخوردار است.

به گفته رجبی :در متن کتیبه ،لقب های خاصی چون صاحب معظم و افتخار ایران نام برده شده است که این القاب متعلق به محمدبن محمد جوینی (شمس الدین)است. . نخست اسم حقیقی دو نفر، به نامهای شیخ براق در کتیبه اول و خواجه شمس الدوله والدین محمد در کتیبه میانی آمده است.

کارشناس میراث فرهنگی استان زنجان با اشاره به قسمت دوم این بنای تاریخی منحصر به فرد خاطر نشان کرد :قسمت دوم این مجموعه تاریخی بقعهٔ معروف به سلطان چلبی است و پلان این بنا هشت ضلعی بوده و با زیبایی خاص از جمله ترتیب آجربندی طراحی و اجراء شده است. که فرم آجر چینی در طاق نمای های هشت گا نه متفاوت به نظر می رسد و ادامه کار با آجر چینی ساده انجام شده است و حد فاصل جرزهای هشت‌گانه طاق نماهای زیبایی طراحی و اجراء شده که طاق‌های پنج و هفت گنبد آن را زینت داده‌اند.بالای این جرزها گنبد آجری با سابقه نسبتا بلند استوار شده است و پلان هشت ضلعی به پلان16ضلعی و سپس به دایره تبدیل شده و گنبد بر آن نشسته است.

این کارشناس میگوید: سبک قبرسلطان چلبی در این آرامگاه از این نظر، اهمیت به سزایی دارد و داخل مقبره به فضاهایی تقسیم شده است که جسد سلطان در وسط دفن شده و اجساد مریدان با توجه به درجه و مقام آن ها در اطراف آن قرار داده شده اند .

وی بیان کرد: این شخصیت یکی از رجال بزرگ و پر افتخار ایران در عهد ایلخانان و از نظر فضایل زبان زد خاص و عام بوده است.

علی رجبی، کارشناس میراث فرهنگی از جمله ویژگی های تزئینی این بنای منحصر به فرد را طاق نما های هشت گانه خواند و عنوان کرد: این طاق نماها با عملکرد های چند جانبه ای "استاتیکی و زیبایی شناسی "که طرح های آجر چینی سطوح هر یک از طاق نماها زیبا و متفاوت با یکدیگر بوده و همچنین محرابی هایی با تزئینات مقرنسی از نوع روی هم افتاده در نمای خارجی این خانقاه از دیگر جلوه های هنری آن محسوب می شود.

رجبی اضافه می کند: مقبره چلپی اوغلو که در کنار آن خانقاهی مربوط به همین دوره وجود دارد از نوع مقابر برجی شکل قرون میانی اسلامی است و قابل مقایسه با مقبره امام زاده جعفر اصفهان است و این مقبره با نقشه ی هشت گوش ،در بخش جنوبی خانقاه و به احتمال زیاد درون فضای محصوری قرار داشته است هر چند به نظر می رسد این دو بنا در یک زمان ساخته نشده است، امّا فاصله زمانی هم نداشته است.

وی خاطر نشان کرد:این بنا در بخش فوقانی – خاصه گنبد – فاقد تزیینات لازم از جمله پوشش کاشی است و چنین به نظر می رسد که بعد از اینکه مقبره را تا ارتفاع 5/2 متری ساخته اند، تحولاتی که شاید مرگ سلطان یا دیگر تحولات سیاسی بوده، سبب شده است که ساختمان مقبره را با سرعت بیشتر و تزیین کمتری بسازند. ارتفاع این بنا 17 متر، طول هر ضلع از بیرون 16/4 و قطر بنا 6/7متر است.

کارشناس میراث فرهنگی استان زنجان ادامه داد و گفت:مقبره دارای حیاطی با دو در بوده و یکی در قسمت جنوبی و دیگری در منتهی الیه دیوار شرقی بوده که هر دو در دوره های بعد به وسیله ی سنگ های نامنظم و بدون ملاط مسدود شده است در قسمت جنوب غربی حیاط نیز آثار دو زیرزمین کشف شده که به نظر می رسد محل مقبره ها بوده است.

علی رجبی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر بهره برداری از این بنای تاریخی پس از مرمت و تبدیل حجره ها به اقامتگاه و ایجاد رستوران و کافی شاپ در یکی از تالار های آن به بخش خصوصی وا گذار شد، اظهار کرد:مقبره ی چلپی اوغلو توسط بخش خصوصی به یک آرامگاه تفریحی گردشگری تبدیل شده است اما برای مدت طولانی زنجیر رنگ و رو رفته ای درب آن را بر روی هر بازدید کننده ای بسته بود.

نجفلو مسوول روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان زنجان ، در باره این بنا میگوید:هم اکنون بنا باز گشایی شده است و با استقرار اداره میراث فرهنگی شهرستان سلطانیه در آن امکان بازدید از بخشهای تاریخی آن امکان پذیر است.

انتهای پیام/س