جان دوباره در کالبد پژوهشهای باستان شناسی معدن نمک چهر آباد

این معدن تاریخی کهن که در 70 کیلومتری شمال غرب شهر زنجان واقع است، یکی از معدود معادن تاریخی نمک در جهان است که در سال 1372 با کشف بقایای انسانی معروف به مرد نمکی شهرت یافت.

با وجود چندین فصل کاوش باستان شناسی و پژوهشهای مرتبط با مجموعه معدن نمک چهرآباد باید اذعان کرد که همچنان راه طولانی برای پی بردن به رمز ورازهای بشر آنروز و امکانات مورد استفاده اش داریم

برپایه تفاهمنامه‌ بین اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان، دانشگاه بوخوم و موزه معدن بوخوم آلمان قرار است سلسله کاوشهایی در معدن چهر آباد صورت گیرد.

۱۸ مهرامسال نیز استان زنجان میزبان هیئتی از دانشگاه بوخوم آلمان بود تا بر اساس همان تفاهمنامه همکاری تحقیقاتی را بر روی پوشش مردان نمکی آغاز کنند.

در این همکاری تحقیقاتی ومطالعاتی 6نفراز دانشمندان آلمانی و اعظای هیئت علمی دانشگاههای این کشورراهی زنجان شدند وبه همراه هیئت علمی ایرانی به سرپرستی باستان‌شناس خرمدره ای، آقای ابوالفضل عالی تحقیقات را بر روی پارچه‌های هخامنشی که مرد شماره 4 برتن دارد و به مدد تلی از نمک نسبتا سالم مانده است تکمیل کنند..

سرپرست هیئت کاوش معدن تاریخی چهرآباد زنجان میگوید: لباسهایی که بر تن مومیایی‌های معدن نمک دوزلاخ در چهرآباد محفوظ مانده ، اطلاعات بسیار با ارزشی در مورد رنگ‌آمیزی، بافتن پارچه و نحوه پوشش در زمان خود دارد.

ابوالفضل عالی اعلام کرد: گیاه‌شناسان ،اساتید دانشگاه زنجان ومتخصص در ژئوفورمولوژی با همکاری هیئت آلمانی طی یک ماه به مطالعات محیطی و زمین باستان‌شناسی در معدن نمک پرداختند.

به گفته این کارشناس از میان مردان نمکی یافت شده در معدن چهرآباد زنجان، سه مومیایی به دوره هخامنشیان یعنی حدود 400سال پیش از میلادو دو مومیایی دیگر نیز به اواخر دوران ساسانی یعنی ۴۰۰ تا ۶۰۰بعد از میلاد، مربوط هستند.

در حال حاضر پیکر نخستین مومیایی طبیعی به همراه سر و پای چپ یکی از این مردان که از معدن نمک چهر آباد زنجان یافت شد.در موزهٔ ایران باستان تهران و جسد سه مومیایی دیگر هم در عمارت ذوالفقاری شهر زنجان که به آن موزه مردان نمکی گفته میشود در حال نگهداریست .

معدن دوزلاخ دنیایی از اطلاعات ارزشمند را در خود داراست و با وجود مطالعات چندین سال فقط بخش کوچکی از اطلاعات معدن بازگشایی شده است و پژوهش های متعددی که تا کنون در معدن نمک انجام یافته و اطلاعاتی که از آنها بدست آمده در حداقل 15 مقاله و یک کتاب منتشر شده، حاصل کاوش در محدوده بسیار کوچک از معدن بزرگ دوزلاخ است.

سرپرست هیئت کاوش معدن تاریخی چهرآباد زنجان می گوید : هنوز بستر صخره ای تونلهای معدن نمک آشکار نشده اند و ما نمی دانیم قدیمی ترین زمان استخراج نمک در معدن چهرآباد مربوط به چه دوره است و پیش ازآخرین فصل کاوش تصور برآن بود که دوره متاخر هخامنشی قدیمی ترین دوره استخراج نمک در معدن است اما بر اساس کاوشهای اخیر قدمت استخراج نمک به عصر آهن 3 که همزمان با دوره ماد در منطقه نیز می باشد، باز می گردد و تصور میکنیم استخراج نمک حتی می باید قدیمی تر از این دوره نیز باشد.

عالی می افزاید هنوز تکنولوژی استخراج نمک در همه ادوار به خوبی مشخص نشده و هنوز چگونگی تدارکات در داخل و بیرون معدن به درستی مشخص نیست و اینکه معدنکاران دوره هخامنشی و ساسانی چه کسانی بودند وریشه دقیق جغرافیایی آنها کجا بوده، نمک استخراج شده به کجا منتقل می شده، جنبه های معیشتی و اقتصادی معدن نمک چطور بوده و دهها پرسش دیگر موجب شده که ما را با وجود آگاهی های کسب شده به این فکر کشانده که هنوز در ابتدای راه هستیم.

وی ادامه می دهد ؛در پائیز امسال در ادامه پژوهش های میان رشته ای مرتبط با معدن نمک، مطالعاتی در موزه باستانشناسی زنجان و موزه ملی انجام یافت.

عالی می گویداز جمله پژوهش های مربوط به مومیایی ها که در پائیز امسال انجام یافت می توان به سی تی اسکن بقایای انسانی شماره 5 موزه زنجان و مرد نمکی شماره 1 موزه ملی اشاره کرد.

کارشناس ارشد باستان شناسی ادامه می دهد تصویر برداری سی تی اسکن با تجهیزات پیشرفته در مرکز قلب تهران و توسط متخصصین ایرانی و خارجی انجام گرفت و در آینده نزدیک نتایج تمامی پژوهشهای پائیز امسال منتشر خواهد شد.

ابوالفضل عالی می افزاید برای انجام تحقیقات بر آنیم تا با بهره گیری از باستان شناسان و دیگر متخصصان مرتبط، پژوهش ها در معدن نمک را در سال آینده نیز ادامه دهیم و به این منظور در سال 95 مطالعات باستان شناسی در دو مقطع زمانی بهار و تابستان انجام خواهد یافت.

پژوهش های بهار اختصاص دارد به تکمیل مطالعات محیطی از جمله زمین باستان شناسی و ژئومرفولوژی منطقه و نیز انجام عملیات ژئوفیزیک در گنبد نمکی دوزلاخ و مطالعات تابستان نیز انجام فصل پنجم کاوش باستان شناسی در معدن نمک خواهد بود.

انتهای پیام/س