نگاه امام خمینی(ره) به موضوعات فرهنگی از زبان یک کارگردان روحانی

حجت الاسلام امید آقایی کارگردان سینما و تلویزیون در گفتگو با خبرنگار حوزه سینما گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در خصوص نگاه امام خمینی(ره) به موضوعات هنری ابراز داشت: از نگاه علمای گرانقدری نظیر شهید مطهری و علامه جعفری، هنر از مقوله ی زیبایی است ولذا قابل تعریف نیست، بلکه جلوه ها و آثارِ آن صرفا قابل توصیف است و البته ما بیش از آنکه نیاز به تعریف کلمات داشته باشیم نیازمندِ آنیم که پیگیر مصادیق و مَآلِ آن معنا باشیم.

وی ادامه داد: قرآن تا جایی که به خاطر دارم هیچ جا به ارایه ی اینگونه تعاریف مصطلح نمی پردازد و هر جا قرار است کلمه ای را تعریف کند سریعا مصادیقش را بیان می کند مثلا به جای اینکه بگوید ایمان چیست می گوید مومن کیست،به جای اینکه بگوید تقوا چیست،اوصاف متقین را می شمارد به همین صورت حضرت امام هم مصادیق هنر متعهد را بیان می کنند.

حجت الاسلام آقایی تصریح کرد: امام شاخه های مختلف هنری مثل موسیقی و تئاتر و سینما را رد نمی کند و حرام نمی داند و علت عدم اقبال مومنین و علما به این امور را نه ذات آنها بلکه کارکردشان در رژیم گذشته می داند و در جایی می فرمایند : (( در رژیم سابق همه چیز خصوصا فرهنگ و هنر محتوایش عوض شده بود یعنی کسی که نام سینما را می شنید خیال می کرد در آنجا باید مرکز فساد و سوء اخلاق، مرکز مخالفت با همه چیز باشد یا کلمه تئاتر در ذهن انسان چیز مبتذلی بود که از آن بهره فساد برده شود)).

کارگردان فیلم «آن روی سکه» ادامه داد: به نظر امام خمینی (ره) هنر متعهد دو وظیفه دارد ،اول آنکه تقویت کننده پاکی ها در سطح جامعه باشد و دوم اینکه رسواگرِ زشتی ها و پلشتی ها باشد. ایشان در یکی از صحبت هایشان در صحیفه نور می فرمایند:«هنر در مدرسه عشق، نشان دادن نقاط کور و مبهم معظلات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی است. هنر در عرفان اسلامی، ترسیم روشن عدالت و شرافت و انصاف و تجسیم تلخکامی گرسنگان مغضوب  قدرت و پول است. هنر در جایگاه واقعی خود تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون فرهنگ اسلامی،فرهنگ عدالت و صفا لذت می برد.تنها به هنری باید پرداخت که راه ستیز با جهانخواران شرق و غرب در راس آنان آمریکا و شوروی را بیاموزد». این جملات نگاه معنا دار رهبر کبیر انقلاب به مقوله ی هنر را نشان می دهد که راهنمایی مناسبی برای گذار از راه پر پیچ و خمِ خلقِ یک اثر هنری است.

وی در توضیح این فراز از صحبت های بنیانگدار کبیر انقلاب افزود: همه ی آنان که در شغلِ خویش با روح و روحیاتِ انسانها سرو کار دارند میدانند که این مخلوقِ خداوندی فطرتا زیبادوست و زیبایی طلب است.امکان ندارد به انسان مادامی که انسان است زشتی و پلشتی را همانگونه که هست عرضه کنی و فطرتِ او بپذیرد مگر اینکه از مدارِ انسانیت و ذاتِ خود خارج شده باشد و به تعبیر قرآن جزء آن دسته ای شده باشد که صم بکم فهم لایرجعون به همین دلیل است که اهل باطل از حربه تزیین  استفاده می کنند،زشتی ها را بزک می کنند و به جای زیبایی ها به خورد جامعه می دهند و به تعبیر دیگر باطل را لباس حق می پوشانند.

در برابر این گروه، هنرمندان متعهد دو وظیفه دارند:
وظیفه اول اینکه خوبی ها و زیبایی ها راهمانگونه که هست بدون تحریف و با جذابیت هر چه تمامتر عرضه کنند تا مورد اقبال و پسند فطرت پاک انسانها واقع گردد.

و وظیفه دوم هم اینکه لباس زیبا و حقی را که ابلیس بر تن زشتی ها و باطل پوشانیده از تن آنها بیرون آورده و واقعیاتِ باطل را - همانگونه که هست- به مردم بنمایانند.

مقام معظم رهبری نیز درباره هنر دینی  اعتقاد دارند که:«هنر دینی به هیچ وجه به معنای قشریگری و تظاهر ریاکارانه نیست و این هنر لزوما با واژگان دینی به وجود نمی آید.

ای بسا هنرهایی که صد در صد دینی است، اما در آن از واژگان عرفی و غیردینی استفاده شده باشد.

نباید متصور باشیم که در هنر دینی حتما یک داستان دینی می بایست به تصویر کشیده شود و یا از یک مقوله ی دینی  ( عبادات و مناسک و روحانیت و ... ) صحبت شود.

هنر دینی چیزی است که بتواند معارفی را که همه ادیان و بیش از همه دین اسلام به نشر آن در بین انسانها همت گماشته ،نشر دهد و جاودانه کند و در ذهنها ماندگار سازد ...

هنر دینی عدالت را در جامعه به صورت یک ارزش معرفی می کند، ولو شما هیچ اسمی از دین و یا به فرض هیچ آیه ای از قرآن و یا حدیثی از معصومین را در متن اثر هنری درج نکنید.

مثلا هیچ لزومی ندارد در محاورات سینمایی یا در تئاتر، نام یا شکلی که نماد دین است وجود داشته باشد تا حتما دینی باشد.

خیر . اینطور نیست.

شما می توانید در باب عدالت، رساترین سخن را در هنرهای نمایشی اجرا کنید و بدونِ ذکر  «مستقیم» مطالبی از منابع چهارگانه ی دین ،باز هم به هنر دینی توجه کرده اید. چراکه توفیق داشته اید در قالبی غیرمستقیم مکارم اخلاق را در آن اثر بیان کرده اید.با این معنا میتوانم بگویم که شاید کتاب بینوایان اثر ویکتور هوگو در کلیاتش یکی از آثارِ هنرهای دینی محسوب شود.

چراکه آن چیزی که در هنر دینی به شدت مورد توجه هست،این است که این هنر در خدمت شهوت و خشونت و ابتذال و استحاله هویت انسان و جامعه قرار نگیرد ».

حجت الاسلام آقایی افزود: به طور مثال در سال های اخیر بسیاری از فیلم ها و سریالهای شبکه های ماهواره ای از قبیل gem ارائه کننده شهوت گرایی و خیانت شده اند و متاسفانه تاثير آن را در جوانان امروز میبینم که این ناشی از هنرهای غیردینی و غیررحمانی و در واقع هنر شیطانی است که چنین نتایجی را موجب میشود.وظیفه هنرمند متعهد این است که در برابر زشتی شهوت و خیانت، قیام کند و طعم دلنشین  عشق و وفا را به جوانان امروز جامعه بچشاند

این نخستین کارگردانِ معمم شیعه افزود : در آینده بسیار دوست دارم سریال هایی بسازم نظیر لیلی و مجنون و خسرو و شیرین که از قصه ای با مضمون عشق ناب بهره می‌برد. سریال «شهرزاد»  بسیار موفق بود و توانست تفاوت عشق و شهوت را به مردم نشان دهد و این خود یک ارزش است.

وی خاطرنشان کرد: همه میدانیم که حضرت امام رحمه الله و مثام معظم رهبری هیچگاه مخالف هنر و سینما نبوده و نیستند ولذا آن هنر و سینمایی که باعث رشد و تعالی باشد و جامعه را لااقل یک قدم به کرامات اخلاقی و انسانی نزدیکتر نماید، مقصود و آرزوی همه ی ما است.



انتهای پیام/