تغییرات عجولانه کاخ‌سفید در وادی دیپلماسی؛
پمپئو، ترند تهاجمی ترامپ در خانه‌تکانی توئیتری!
برکناری تیلرسون از وزارت خارجه و روی کار آمدن پمپئو، نشان از تشدید سیاستهای تهاجمی آمریکا دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ چند روز قبل بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ادامه توئیت‌نگاری‌هایش با درج پیامی، رکس تیلرسون وزیر خارجه خود را برکنار کرد. ترامپ در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: مایک پمپئو، رئیس سیا، وزیر خارجه جدید ما خواهد شد. او کار فوق‌العاده‌ای خواهد کرد. سپاس از تیلرسون به خاطر خدمتش! جینا هاسپل، رئیس جدید سیا خواهد شد. اولین زنی که به این منصب می‌رسد. تبریک به همه.
نکته قابل توجه اینجاست که برکناری تیلرسون در جریان سفر پنج روزه وی به آفریقا به‌وقوع پیوست، سفری که برای وی شُگونی نداشت و به علت هیجان بیش از حد ترامپ برای خانه تکانی در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده، تیلرسون را مجبور کرد تا این سفر را نیمه‌کاره رها کند و به واشنگتن بازگردد، در ادامه هم از طریق فضای مجازی و توئیتر حکم برکناری خود را از دستان تاجر و شبه سیاست‌مدار آمریکایی دریافت کند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا روز سه شنبه پس از برکنار کردن رکس تیلرسون از سمت وزیر امور خارجه، گفت: با تیلرسون در موضوعات مختلف از جمله توافق هستهای با ایران اختلاف نظر داشتم و دیدگاه‌هایم به پومپئو نزدیک‌تر است.
وی افزود: من می‌خواستم برجام را به هم بزنم، اما تیلرسون با آن مشکلی نداشت و یکی از دلایل اصلی برکناری تیلرسون، اختلاف نظر با او درباره توافق هستهای با ایران بوده است.
ترامپ اظهار کرده بود: ما درباره مسائلی اختلاف نظر داشتیم. به نظر من توافق هستهای با ایران وحشتناک است، اما فکر می‌کنم او با این توافق مشکلی نداشت. من می‌گفتم این توافق را به هم بزنیم، یا کاری درباره‌اش انجام دهیم، اما نظر او کمی متفاوت بود؛ بنابراین ما یکسان فکر نمی‌کردیم، اما تفکرات من و مایک (پومپئو) بسیار شبیه به هم است.
البته جای ذکر این نکته ضروری است که رابطه ترامپ و تیلرسون به دلیل مسائلی مانند برجام، مقابله با کره شمالی و نزاع میان کشورهای عربی خلیج فارس دچار اختلاف شده بود، به‌طوری که بارها یکدیگر را با الفاظ نامناسب در جمع‌های مختلف مورد خطاب قرار داده بودند.
همین امر موجب شده بود که برخی کارشناسان به عمق اختلاف نظر این دو پی ببرند و گمانه زنی‌های گسترده‌ای درباره برکناری تیلرسون از ماه‌ها پیش بر سر زبان‌ها بیفتد. اوج اختلاف تیلرسون با ترامپ را می‌توان در نطق خداحافظی تیلرسون دید چرا که وی هیچ نامی از ترامپ به زبان نیاورد و به مسائل دیگر پرداخت. البته تیلرسون اولین فرد برکنار شده توسط ترامپ نیست، چرا که قبل از وی 15 نفر توسط رئیس جمهور آمریکا عزل شده بودند.
اما جنس برکناری تیلرسون با بقیه متفاوت‌تر است. به‌نظر می‌رسد تاجر آمریکایی فکرهایی در سر دارد تا خود را به عنوان یک رئیس جمهور کار بلد نشان دهد. می‌توان این فرض را بر اساس جمله سوم توئیت وی طرح کرد: "او کار فوق العاده‌ای خواهد کرد."
منظور ترامپ از کار فوق‌العاده تا اندازه‌ای روشن است و به‌نظر می‌رسد منظور وی مذاکره با کره شمالی در اردیبهشت سال آینده است. ترامپ با این جمله نشان داده که به قدری برای مذاکره با رهبر کره شمالی هیجان دارد که از هم‌اکنون به فکر فراهم کردن زمینه‌های مذاکره است. پیش از این نیز هیلاری کلینتون گفته بود که مذاکره با پیونگ یانگ نیاز به دیپلمات‌های کارکشته‌ای دارد، با کنار هم گذاشتن این گزاره‌ها احتمالا از نظر دونالد ترامپ، حالا دیگر رئیس سابق سیا یک دیپلمات کاربلد و در عین حال امتیازبگیر است!
گفتنی است؛ رئیس سابق سازمان جاسوسی و وزیر خارجه کنونی آمریکا فردی کاملا نومحافظه کار است، به‌طوری که بارها عقاید ضد ایرانی خود را اعلام کرده و در عین حال موافق خروج ترامپ از برجام است، این در حالی است که کمتر از دو ماه دیگر موعد تمدید تعلیق تحریم‌های ایران براساس برجام فرا می‌رسد.
رئیس جمهور کنونی آمریکا بارها در مناظرات انتخاباتی خود برجام را توافقی بد توصیف کرده بود و در این مدت هر بار که موعد تعلیق تحریم و تایید پایبندی ایران به توافق هستهای می‌رسید بهانه‌های واهی را مطرح می‌کرد.
کارشناسان یکی از دلایل مخالفت ترامپ با برجام را مسائل داخلی از جمله انتقاد از عملکرد دموکرات‌ها و اوباما می‌دانستند به طوری که پس از روی کار آمدن ترامپ، بلافاصله قانون مربوط به سلامت که متعلق به دولت قبل بود را لغو کرد، اما در مقابل برجام کاری از پیش نبرد و فقط انتقاد و بهانه‌جویی را در دستور کار خود قرار داد.
اما جالب است که خبرگزاری رویترز درباره مایک پمپئو وزیر خارجه جدید آمریکا 5 نکته را ذکر است:
1 - مایک پمپئو که در حال حاضر 54 ساله است گزارش‌های مختلفی در موضوعات امنیتی در اختیار دونالد ترامپ قرار می‌دهد و یکی از تندروترین صداها در حلقه داخلی مشاوران ترامپ در رابطه با موضوع کره شمالی شناخته می‌شود.
2- پمپئو تلاش کرده است میزان تاثیرگذاری روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا را کم رنگ جلوه دهد، اما اعلام کرد مسکو دههها است که به دنبال تاثیرگذاری بر انتخابات آمریکا بوده است. وی در ماه فوریه، از نشست هایی که در مقر اصلی سیا با روسای نهادهای اطلاعاتی روسیه داشت دفاع کرد.
3 - پمپئو درست مانند ترامپ از منتقدان اصلی ایران است و در همین راستا خواستار پاره کردن توافق هستهای سال 2015 اعضای 5+1 با تهران شد. وی در ماه اکتبر گفت: ایران تلاش بی‌رحمانه‌ای برای تبدیل شدن به یک قدرت هژمونیک در منطقه را در پیش گرفته است.
4 - پمپئو از گردآوری اطلاعات تماس‌های آمریکایی‌ها به وسیله دولت به شدت حمایت کرد. وی سال 2016 در مصاحبه‌ای خواستار از سرگیری گردآوری گسترده اطلاعات تماس‌های داخلی شهروندان آمریکایی و ترکیب آن با داده‌های مالی و سبک زندگی شهروندان آمریکایی و ایجاد یک پایگاه ابرداده قابل جستجو از آنها شد.
5 - پمپئو پیش از به دست گرفتن سکان رهبری سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در ماه ژانویه، عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت کانزاس بود. وی افسر بازنشسته ارتش و فارغ التحصیل آکادمی ارتش آمریکا در وست پوینت نیویورک و همچنین فارغ التحصیل دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد است.
در یک سال اخیر، جامعه اطلاعاتی آمریکا شامل 16 نهاد از جمله سازمان سیا که ریاست آن را پمپئو بر عهده دارد، بر مناسب بودن توافق هستهای با ایران تاکید کرده‌اند. از دید جامعه اطلاعاتی آمریکا، حفظ این توافق در راستای تامین امنیت ملی این کشور است، اما همان‌طور که ترامپ پس از برکناری وزیر خارجه‌اش گفت، بر سر توافق هستهای ایران با تیلرسون اختلاف نظر داشته و دیدگاه‌هایش به پمپئو نزدیک‌تر است؛ به نظر می‌رسد پمپئو در سِمَت جدید خود چشمش به دهان ترامپ باشد.
واکنش مقامات ایرانی به تغییر وزارت خارجه آمریکا
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در واکنش به تغییر وزیر خارجه آمریکا گفت: آمریکایی‌ها در خروج از برجام جدی هستند، تغییر وزارت خارجه این کشور هم در همین راستا صورت گرفته یا اینکه حداقل یکی از دلایلش این بوده است.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان هم در آخرین نشست خبری خود در سال 96 درباره تغییر وزارت خارجه آمریکا گفت: این تغییرات و تحولات و اخراج‌ها در دولت ترامپ تازگی ندارد و ما شاهد این تحولات مکرر بوده‌ایم و یک موضوع داخلی آن‌هاست. آنچه برای جمهوری اسلامی مهم است سیاستهای آمریکا در مسائل جهانی و در برخورد با ماست که آن را رصد کرده و مواضع خود را اتخاذ خواهیم کرد.
به نظر می‌رسد دونالد ترامپ با تغییر وزیر خارجه‌اش و روی کار آوردن یک فرد تندرو علاوه بر اینکه به دنبال امتیاز گرفتن از کره شمالی و ایران است به دنبال امتیاز گرفتن از شرکای خود هم هست، چرا که تاکنون برخی از کشورهای اروپایی، خواسته‌‌های ترامپ برای تغییرات در برجام را نپذیرفته‌اند و همواره به رئیس جمهور آمریکا گوشزد کرده‌اند که برجام قابل تغییر نیست؛ به همین دلیل ترامپ با سپردن دستگاه دیپلماسی ایالات متحده به یک چهره امنیتی به دنبال اعمال سیاستهای تهاجمی‌تر برای رسیدن به اهدافش است.
انتهای پیام/
