در ابتدا جباررحمانی، پژوهشگر و استاد دانشگاه گفت: در آکادمی های شیعی خبرخاص و معناداری در باب پژوهش های حسینی وجود ندارد و در این زمینه دارای فقر شدید مطالعاتی هستیم، نگاه علمی و پژوهشی به حرکت سیدالشهدا(ع)، مستلزم غنای مطالعاتی در منابع غیرشیعی است.

وی ادامه داد: در مطالعه رویکرد حرکتی حضرت سیدالشهدا(ع) دچار چالش بین نگاه علمی و سنتی هستیم، اصولاً نگاه علمی به موضوعات دینی و اعتقادی، دردسرآفرین هستند. در ایران، دید و نگاه محدودی نسبت به مباحث تحقیقی در باب نهضت عاشورا، موجود است. به همین خاطر نخستین گام در تحقیق درباره مطالعات حسینی در منابع غیرشیعی این است که می بایست دقت داشت که اولاً این تحقیقات توسط چه کسانی انجام شده اند و ثانیاً این پژوهشگران چه نسبتی با آیین تشیع دارند.

رحمانی عنوان کرد: درمجموع مطالعات وسیعی چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان وجود دارد که توسط محققان بنام انجام شده اند و امید است که این مطالعات، همگی حول یک محور جمع شده و استفاده شود. متأسفانه، مطالعات عاشوراپژوهی در حاشیه قرار گرفته است ودر کنار شیعه شناسی به عاشورا هم می پردازند ، در چند دهه بعد از انقلاب اسلامی است که می بینیم مطالعات عاشورایی، انسجام و قوّت بیشتری به خود گرفته اند.

وی افزود: از لحاظ تاریخی مطالعات عاشوراپژوهی تا اوایل دهه هشتاد میلادی ذیل مطالعات شرق شناسی قرار می گرفتند، در پژوهش های عاشورایی مسئله سیاست هویت در خلال مطالعات عاشوراپژوهی، قرار می گیرد،اما به مرور مطالعات میدانی آغاز می شود.در حال حاضر با انبوه مطالعات شیعی، به ویژه در ایران اسلامی مواجه هستیم که این مطالعات، در پیوند ایدئولوژی انقلابی و هویت و آیین ها قرار دارند.

وی در خصوص اینکه گروهی هویت خود را از طریق آیین عزاداری انتقال می دهند عنوان کرد :باید این پژوهش ها و مطالعات را آیینه مجامع آکادمیک خود قرار دهیم و به نسبت آنها، ببینیم کجا قرار گرفته ایم. محقق ایرانی در باب مطالعات دینی، یک درگیری بین اعتقاد و پژوهش وجود دارد. در حوزه پژوهش، مهمترین مسئله و مؤلفه بحث حامی مالی (اسپانسر) و حمایت های مطالعاتی است. محققان اروپایی، اسپانسرهای مناسب و سیستماتیکی دارند، به ویژه آنکه این محققان در عرصه های پژوهشی، ترسی از در مظان اتهام و یا مورد اتهام ارتداد قرار گرفتن، ندارند؛ به همین منظور با فراغ بال و با افکار منسجم، به مطالعه و تحقیق می پردازد.

رحمانی خاطرنشان کرد: مهمترین مسئله در باب پژوهش، ایجاد زیرساخت های لازم در این باب است که ما در ایران نیازمند این زیرساخت ها و ایجاد کانال های ارتباطی بین محققان ایرانی و بین المللی هستیم.

در ادامه محمد فخرروحانی، استاد و پژوهشگر علوم دینی گفت: حدود 16- 17 سال است که در باب پژوهش های حسینی به زبان انگلیسی فعالیت دارم و مهمترین مسئله ای که اینجا بیان کنم این نکته است که، اصولاً معنای صحیح رایزن فرهنگی را، در کشورهای دیگر پی جویی نمی کنیم.

وی ادامه داد: پیشینه مطالعات غربی ها در باب مطالعات حسینی به نخستین حضور انگلیسی زبانان در کشور های اسلامی و شرقی باز می گردد . عمده تمرکز محققان و متفکران غیرشیعی در باب مطالعات حسینی، تحلیل و بازآفرینی حادثه عظیم عاشورا در مقیاس و مختصات سیاسی است.

فخرروحانی با اشاره به این نکته که پژوهشگران غربی، حادثه عاشورا را، فقط در مواجهه امام حسین(ع) با یزید برای به دست آوردن قدرت تحلیل می کنند، عنوان کرد: مشکل محققان غیرشیعی این است که مقام امامت را در حد مقام خلافت تنزل می دهند و حرکت سیدالشهدا(ع) را یک حرکت سیاسی قلمداد می کنند.

وی تاکید کرد: این در حالی است که اهمیت واقعه عاشورا برای عالم تشیع این است که اساساً سیدالشهدا(ع) با استراتژی اعتقادی و عقیدتی وارد این کارزار شدند و کمترین توجهی به مناسبات سیاسی و حکومتی از جهت در دست گرفتن قدرت و خلافت نداشتند.

این پژوهشگر و محقق اظهار داشت ؛ عاشورا بخشی از هویت شیعه است و این نهضت بعد از واقعه نبوّت و غدیر، مهمترین پایگاه و مرکز ثقل اعتقادی جهان تشیع است.

وی تصریح کرد: مهمترین معضل پژوهش های غیرشیعی در باب نهضت سیدالشهدا(ع) این است که محققان غربی فاقد درک صحیح از مقؤله امامت هستند و در تحقیقات خود به منابع مورد وثوق شیعیان مراجعه نمی کنند. دیدگاه شیعه اینگونه است که مقام امامت را توشیحی از جانب خداوند قلمداد می کند و غربی ها و سایر محققان غیرشیعی اگر می خواهند در باب نهضت سیدالشهدا(ع) متقن و اساسی تحقیق کنند، می بایست در روایات و زیارتنامه های سفارش شده ائمه معصوم(ع) در این باب، مانند زیارت وارث و زیارت اربعین و زیارت عاشورا ورود کنند.

فخرروحانی با اشاره به اینکه نسل دوم و سوم مسلمانان غربی فاقد آموزش های لازم در باب وجود سیدالشهدا(ع) هستند؛ عنوان کرد: ترجمه های غربیان از آثار مسلمانان، ترجمه های مناسبی نیستند و ما باید خود منابع و متون خود را ترجمه و در پروسه عاشوراپژوهی نیز روشن عمل کنیم.

در ادامه زهیرصیامیان، استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی در باب پژوهش های حسینی در آکادمی های غیرشیعی، گفت: در بررسی ها و مطالعات، این متغیرات اصلی اند که حائز اهمیت هستند. در مطالعات تاریخی در باب تشیع و اسلام، می بایست متغیرات و مطالعات تاریخی مان مشخص باشد.

وی ادامه داد: از قرن 16 و 17 میلادی به بعد، مطالعات تاریخی در اروپا دگرگون شد جهان جدید، نتیجه تاریخی دیدن انسان، جامعه و فرهنگ و تمام آداب و سنت ها است.در مطالعات و پژوهش ها باید نگاه تاریخی به موضوعات داشت و در این مواجهات می باید ادراک انسان از درون خود و بر حسب دیدگاه تاریخی صورت بپذیرد.

استاد و پژوهشگر تاریخی عنوان کرد : قطعاً بدون دانش نمی توان زندگی کرد و به همین دلیل است که در محافل علمی، تنها اتقان و اعتبار علمی است که مورد تأکید قرار می گیرد. ماهیت شیعه از صراط اتقان و تحقیق می گذرد به همین دلیل است که در باور تشیع، این اصل اساس است که همیشه می بایست یک امام معصومی باشد تا راه صحیح و نجات را نشان دهد.

استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: رویکرد نقد، مهمترین رویکرد علمی در باور تشیع است.در مطالعات تاریخی، سه نوع دیدگاه وجود دارند؛ یکی دیدگاه ستیزانه است، دیگری، دیدگاه همدلانه و آخرین دیدگاه، دیدگاه میانه است. غربی ها در باب پژوهش های دینی، دنبال مفاهیم مشترک هستند و این مفاهیم مشترک اند که باعث می شوند آنها به عالم تشیع توجه کنند.

صیامیان تصریح کرد: سفرنامه ها نخستین منابع شرق شناسی اروپائیان را تشکیل می دهند. در این مرحله سفرنامه های اکتشافی و علمی، روایاتی از تاریخ اسلام و تشیع را برای اروپائیان بیان می کند.

وی ادامه داد: مطالعات شیعی در فضای غیرشیعی صرفاً برای شناسایی جهان تشیع انجام نمی شوند،هر چقدر از استخراج مطالعاتی شیعی حمایت شود، این امکان وجود دارد که این تحقیقات، در مطالعات غربی ها و اروپائیان نیز استفاده شود.

استاد وپژوهشگر تاریخی افزود: اصولاً مطالعات تاریخی، تابعی از مطالعات مردم شناسانه و جامعه شناسانه هستند و ما هنوز در مطالعات، تاری
خی عمل نمی کنیم؛ بلکه بیشتر مسائل را از جنبه های روایی مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم. در پژوهش های آکادمی های غیرشیعی، جهت گیری های خاصی دنبال می شود، در مطالعات پژوهشی حسینی، اولین رویکرد، بررسی تاریخی و فرهنگی و اجتماعی این رویداد عظیم و تاریخ ساز باشد.

صیامیان خاطر نشان کرد: برای بازخوانی رویداد کربلا، تقریباً 5هزار کتاب تا قبل از پیشامدرن وجود دارد، یکی دیگر از مؤلفه های مورد تحقیق در باب واقعه عاشورا می تواند، مطالعه اقتصادی واقعه کربلا باشد. این معنا که در مرام شیعی به نام «وقف» مرسوم است، قطعاً می تواند در مسیر روشنگری واقعه عاشورا، مؤثر و مثمرثمر واقع شود.

انتهای پیام/