احکام مربوط به خروج بانوان از منزل بدون اذن و اجازه همسر + نظر مراجع

ازدواج امری است سفید و مقدس که سفارشات متعددی پیرامون آن شده است.

اما این امر مقدس در چارچوب خود قوانین و تعهداتی را شامل می شود که زوجین باید آن را در نظر گرفته و اجرا نمایند.

برای این قوانین و دستورات در یک سری موارد تبصره هایی دارد که در صورت عدم انجام آن مشکلی را بوجود نمی آورد.

یکی از قوانین و توصیه ها خروج بانوان (زن) از منزل است که این امر می تواند با اجازه همسر و یا بدون اجازه وی صورت بگیرد.

در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا در این مطلب به مبحث ، احکام و شروط خروج بانوان از منزل بدون اجازه همسر بپردازد، با ما همراه باشید.

آیا زن برای خروج از منزل نیاز به اذن و اجازه ولی و شوهر خود را دارد؟ در چه مواردی اجازه داده شده است؟

نظام خانواده در اسلام، نظامی شورایی با سرپرستی و مدیریت اجرایی مرد است.

این مسأله تکالیفی را بر دوش هر یک از اعضای خانواده می گذارد، از جمله این که مرد، باید در جهت تأمین نیازمندی های خانواده و ایجاد زمینه رشد، تعالی و سلامت مادی و معنوی آن تلاش کند.

بیشتر بخوانید: احکام استفاده از زیورآلات توسط خانمها 

از طرف دیگر مسؤولیتی بر دوش دیگر اعضا در برابر مرد ایجاد می کند که از جمله ی آنها، کنترل پذیری رفت و آمدها و هماهنگی آن با مرد است. به عبارت دیگر، هر اجتماعی، کوچک یا بزرگ، نیاز به مدیریت دارد. کانون خانواده، بنیادی ترین اجتماع انسانی است که سعادت و انحطاط آن، نقش زیادی در سعادت و انحطاط جامعه دارد. رعایت حقوق مرد، اقتضای هماهنگی زن در خروج از منزل را دارد.

علامه سید محمدحسین فضل الله در تفسیر من وحی القرآن می گوید: «عقد ازدواج، تعهدهایی را در پی دارد که زن و مرد ملزم به رعایت آن هستند...بر زن واجب است که به نیازهای جنسی مرد پاسخ مثبت دهد و مانع مادی و معنوی در برابر رغبت او ایجاد نکند. همین نیاز بیرون رفتن بدون اجازه ی زن را از منزل ناروا می نمایاند.»

معمولاً، آسیب پذیری زن در بیرون از خانه، بیش از مرد است. زن ممکن است مورد تعرض و تجاوز قرار گیرد، فلذا مرد باید برای مصونیت زن از ورود و خروج وی مطلع باشد.

اجازه ی مرد، نوعی نظارت محسوب می گردد. خروج مرد، به دنبال تأمین نیازهای مالی، امری الزامی است و اجازه گرفتن در آن بی معنا است باید توجه داشت همواره خروج زن از خانه، نیازمند اذن شوهر نیست، بلکه در مواردی خروج زن از خانه جایز است، از جمله:

1- برای کسب علم واجب و یا انجام دادن تکالیفی که مستلزم خروج از خانه است.

حضرت آیت الله جوادی آملی فراگیری علومی را که از واجبات عینی است را مطرح می نمایند که در این دسته از علوم، مرد حق منع ندارد. اما در علومی که واجب کفایی است، مادامی که افرادی هستند بر زن واجب کفایی است اما در صورت عدم کفایت، بر زن واجب عینی می شود و باز مرد حق منع ندارد.

بیشتر بخوانید: احکام شرعی صله رحم 

2- احقاق حق، دادخواهی، شکایت و یا ادای شهادت.

3- بر اساس برخی از فتاوا در صورتی که زن قبل از ازدواج، استخدام در کاری بوده است، بعد از ازدواج نیز می تواند سر کار خود برود و ازدواج مانع آن نیست.

4.اگر شرط ضمن عقد، به هنگام ازدواج نموده باشد که اجازه ی خروج در هر زمانی را بدون اذن داشته باشد نیازی به اجازه نیست.

5- در صورتی که مرد، نفقه زن را تأمین نکند و او برای تأمین آن، ناچار به خروج از منزل باشد، نیازی به اذن نیست.

نظر مراجع پیرامون مواردی که زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود چیست؟

امام خمینی(ره):

اذن همسر لازم است مگر شرط ضمن عقد کرده باشد یا به خاطر کار واجبی از منزل خارج شود.
اجازه شوهر در حج واجب شرط نیست.

بیشتر بخوانید: احکام شرعی موسیقی 

(استفتائات، ج3، ص 148، س 810، مناسک حج محشی، ص 61، س 87)

آیة الله اراکی(ره):

چنانچه نتواند معاش خود را تهیه کند، مگر این که بی اجازه شوهر از خانه خارج شود اطاعت از شوهر واجب نیست.

اذن زوج برای زوجه در حج واجب شرط نیست.
(توضیح المسائل، ص448، م 2430، العروة الوثقی، ج2، ص 282، م 79)

آیة الله بهجت(ه):

برای امری که وجوب عینی و تعیینی شرعی داشته باشد نه کفائی و تخییری و یا علم به رضایت شوهر داشته باشد.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله تبریزی(ره):

خارج شدن زن از منزل باید باذن شوهر باشد و بدون اذن شوهر حتی اگر خارج شدن منافات با حق شوهر نداشته باشد بنابر احتیاط جایز نیست مگر اینکه برای امر لازمی مثل تعلّم حکم شرعی در مسجد که موقوف به خارج شدن از منزل است یا خرید نفقه از بیرون از منزل خارج شود والله العالم.

بیشتر بدانید: چرا باید احکام شرعی را یاد بگیریم؟ 

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):

موردی که انجام واجب شرعی با ضرورت های عقلی متوقف بر خروج از منزل باشد مانند سفر حج یا کسب درآمد برای اداره زندگی، اذن لازم نیست.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله خوئی(ره):

اگر شوهر خرجی نمی دهد چنانچه زن ناچار باشد معاش را تهیه کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.

و در حج واجب اذن شوهر شرط نیست.
(توضیح المسائل، ص 432 م 2425، مناسک حج، 1412 هـ ق، ص 43، س 59)

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):

مواردی که خروج واجب است یا ضروری است یا برای کسب نفقه است در فرضی که شوهر نفقه نمی دهد و از موارد اول است خروج کارمند زن برای انجام کار اداری است اگر پیش از ازدواج اجیر بوده یا بعد از آن و با اجازه زوج.
استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

نباید بدون عذر شرعی بدون اجازه شوهر از خانه خارج شود، چنانچه زن ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند و با اطاعت شوهر تهیه معاش برای وی ممکن نباشد در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر واجب نیست و در حج واجب هم اذن همسر شرط نیست.
(توضیح المسائل، ج2، ص 204، م 2421، 2425)
(مناسک حج، 1412هـ ق، ص 21، م9)

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

اگر ناچار است زن خودش معاش را تهیه کند، و نمی تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت از شوهر به او واجب نیست ولی احتیاط آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرد و در حج واجب اذن همسر شرط نیست.

بیشتر بخوانید: حکم شرعی وضو گرفتن با لاک + جزییات 

(توضیح المسائل، ص 489، م 2425، استفتائات حج، 1422 هـ ق، ص 25، س 58)

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

به طور کلی اگر کاری بر زن واجب باشد و نتواند آن را در خانه انجام دهد یا ضرورتی ایجاد شود که ناچار به خروج از منزل باشد. چنانچه زوج اجازه ندهد. زن می تواند بدون اذن شوهر از منزل خارج شود و توضیح بیشتر و ذکر موارد استفتاء در جامع المسائل ج اول آمده است.

براساس منابع فقهی، لازم است زوجه به عقد دائم، جهت خروج از منزل رضایت زوج را جلب کند.

از این قانون کلی موارد زیر استثنا شده است:

1- خروج از منزل برای کسب معارف اعتقادی، به مقدار لازم و ضروری و همین طور برای فراگیری وظایف شرعی الزامی.

2- خروج برای معالجه بیماری، چنانچه امکان درمان در منزل نباشد.

3- خروج برای فرار از ضررهای جانی و مالی و عرضی.

بیشتر بخوانید: چرا باید به احکام شرعی رجوع کنیم؟ 

4- خروج برای انجام واجبات عینی که موقوف بر خروج از منزل است. مانند سفر حج، شرکت در انتخابات و یا نجات نفس محترمه.

5- چنانچه ماندن در منزل، توأم با عسر و حرج غیرقابل تحمل باشد، خروج جایز است.

6- چنانچه در ضمن عقد نکاح انتخاب مسکن و اشتغال به مشاغل اداری به زوجه محول شده باشد و به عنوان شرط در ضمن عقد برای خود سلب محدودیت کرده باشد.

7- خروج برای تأمین معاش، چنانچه شوهر او قادر به آن نباشد یا از اتفاق سرپیچی کند.

8- خروج از منزل برای تظلّم و دادخواهی.

در غیر این موارد جایز نیست زن بدون اذن شوهر از منزل خارج شود.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)

آیة الله گلپایگانی(ره):

1) اگر منزل مسکونی غصبی باشد اذن شوهر برای خروج لازم نیست و شوهر نمی تواند زن را الزام به توقف در خانه غصبی کند.

2) اگر خوف جانی داشته باشد.

3) برای تهیه معاش در صورتی که مجبور است و نمی تواند با اطاعت شوهر تهیه معاش کند در حین تهیه معاش اطاعت شوهر واجب نیست ولی احتیاط آن است که از حاکم شرع نیز اجازه بگیرد.

4) اذن شوهر برای حج واجب زوجه مستطیعه لازم نیست.

(مجمع المسائل، ص 189، س 535 مجمع المسائل، ج2، ص 190، س 540 توضیح المسائل، ص411، م 3426)
(احکام آداب حج، 1413 هـ ق، ص 44، م97)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

در مواردی ضروری و صله رحم به اندازه لازم و فراگیری احکام دین و حج واجب.

برای تهیه معاش در صورتی که زوج او را تأمین نکند، در حج واجب اجازه شوهر برای زن لازم نیست.

(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)
(توضیح المسائل مراجع، ص 409، م 2416، مناسک حج، 1413 هـ ق، ص 20، م 10)

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):

در صورتی که ناچار باشد معاش خود را تهیه کند زمانی که مشغول تهیه معاش است اطاعت همسر واجب نیست.

بیشتر بخوانید: استخاره برای انجام احکام شرعی واجب و جایز نیست 

و اگر به واسطه ترس از جان تکلیف شرعی او بیرون رفتن از خانه باشد اذن همسر لازم نیست.

اذن زوج برای زوجه شرط نیست بله، جایز نیست منع زن از خروج در اولی وقت با وسعت وقت

(توضیح المسائل، ص 479، م 2412، هزار و یک مساله فقهی، ج1، ص 190، س655، مناسک حج 1418هـ ق، ص 39، م 56.)

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):

چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.

برای حج واجب اذن شوهر شرط نیست.

انتهای پیام/