گشت و گذاری در بازار قدیمی مهاباد و پویایی کسب و کار در آن

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، بازار در اقتصاد جوامع، تبادلات کالا و توان اقتصادی نقش حائز اهمیتی دارد. بازار واژه فارسی است و ریشه آن در زبان پهلوی بها چار به معنی مکان قیمت‌ها است از نظر تاریخی، بازار به محلی اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات به آنجا مراجعه می‌کنند.

بازار‌های قدیمی ایران

مجموعه بازار در ایران از دوران ساسانیان در شهر‌هایی که رونق بازرگانی داشتند شکل گرفت قسمت‌های مختلف ایران از جمله غرب کشور در مسیرجاده ابریشم به رونق بازار‌ها وایجاد کاروانسرا‌های متعدد درنقاط مختلف کمک کرد به همین دلیل بازار در ایران به عنوان یکی از نهاد‌های اقتصادی و اجتماعی در استخوان بندی شهر و روستا‌های بزرگ نقش پر رنگی داشته است.

تعامل و هماهنگی بین عناصر بازار همواره به پویایی آن کمک می‌کند. راسته اصلی راسته‌های فرعی دالان و چهارسو (چهار سوق) میدان و جلوخان بخش‌های مختلف و از فضا‌های ارتباطی بازار‌های قدیمی ایران بوده است هرچند این ترتیب در بازار‌های مدرن وکنونی کمتر دیده می‌شود.

بازار در مهاباد

مهاباد یکی از شهر‌های کردنشین آذربایجان غربی است که اغلب بیشترین آمار گردشگران را در استان به خود اختصاص می‌دهد.

این شهر تا اواسط سده نوزدهم به مدت ۴۰۰ سال مرکز حکومت محلی مکری بود حکومتی که در این شهر اقدام به ضرب سکه کرد . بنای اقتصاد این شهر بر مبنای کشاورزی و باغداری و دامداری و زنبورداری است. از جاذبه‌های گردشگری این شهر در کنار جاذبه‌های طبیعی همچون تالاب‌های بین المللی کانی برازان و قوپی بابا علی دخمه مادی فخریگاه و غار سهولان دومین غار آبی بزرگ ایران، می‌توان به بازارچه‌های انواع کالای خانگی و بازار بزرگ ساحلی اشاره کرد که تامین کننده اصلی پوشاک و کفش استوک و دسته دوم بازار شهر‌های عمقی کشور است.

تاریخچه بازار مهاباد در ایران

از قدیم بازار‌های مهاباد با توجه به موقعیت جغرافیایی اش در سر راه ترکیه و نقاط مرکزی کشور مشهور بوده اند. مهاباد بدترین شرایط اقتصادی را در دوران جنگ جهانی اول تجربه کرد و پس از جنگ جهانی و کشتار، بیماری و قطحی دامن مهاباد را گرفت این دو جریان به دنبال هم ۴ سال طول کشید.

تاریخچه بازار مهاباد

مسعود سعیدی یکی از نویسندگان مهابادی در این باره در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: بازرگانی در مهاباد به شکل نیمه مدرن از دوره قاجار گسترش یافت. در آن زمان مبادلات کالا با شام و بیروت مستقیم صورت میگرفت. سرای موصلیان کریم خان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون همدانی‌ها، تاجر باشی، کوسه از بازار‌های آن موقع مهاباد بود که بیشتر درمرکز شهر واقع بودند. در خصوص فعالیت‌های اقتصادی در حال حاضر می‌توان به ۲ محل اشاره کرد.

بازار‌های ثابت و دائمی در عین حال قدیمی، که امروزه به قیصریه  سرای کریم خان و سرای شافعی معروف اند که مسقف اند و شامل ۵۰۰ دهنه مغازه فعال است.

وی ادامه داد: قدمت بازار قدیمی مهاباد با توجه به شیوه معماری و نوع مصالح آن شباهت کامل به معماری مسجد جامع و مقبره‌ی بداق سلطان دارد که به احتمال زیاد در همان زمان تاسیس و احداث شده اند که قدمت آن حدود ۳۵۰ سال است قسمت‌های عمده این بازار قبل از انقلاب در فواصل زمانی مختلف دو بار در اثر آتش سوزی ویران گردیده و از نو بازسازی شدند. بعد از انقلاب اسلامی و در جریان جنگ تحمیلی بمباران شد دو بازار میدان منگور (بازار میوه فروشان) ومیدان آرد (بازار علاف) مکمل بازار سنتی مهابادبوده اند.

اضافه بر بازار‌های ذکر شده بازار‌های هفتگی سیار جهت دادو ستد مایحتاج روستائیان نیز در روز‌های هفته دایر هستند که اکثر این بازار‌ها در مسیر جاده‌های اصلی متصل به روستا‌ها می‌باشند از جمله بازار امیر آباد بازار قباکندی و محمدیار و گوک تپه و کانی بازار.

بیش از ۹ هزار و پانصد واحد صنفی در مهاباد فعالیت می‌کنند

قربانی اقدم نائب رئیس دوم اتاق اصناف شهرستان مهاباد در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، در مجموعه بازار کنونی مهاباد حدود ۱۰ هزار واحد صنفی فعالیت می‌کنند؛ که ۶ هزار و پانصد واحد شناسنامه دار و پرونده دار هستند؛ و ۳ هزار و پانصد واحد بدون پرونده هستند. تنوع و پویایی در بخش‌های مختلف بازار مهاباد سبب شده در طول سال مهمانان زیادی از سراسر کشور برای خرید به این شهرستان سفر کنند.

وی افزود: مهاباد معمولا در بحث خرید وفروش، گردشگری اقتصادی بر فروش کالا‌ها نقش بسزایی داردکه در این میان ۳ هزار واحد صنفی مربوط به مجتمع تجاری نور، ساحلی همان تاناکورا و بازارچه اصغری تامین کننده کالا‌های مرزی این شهرستان به شمار می آیند.

قیصریه ومیدان آرد قدیمی‌ترین بخش بازار مهاباد

قیصریه به معنی بازار شاهی است، ولی در ایران به فضایی گفته می‌شود که خصوصیات معماری و کالبدی تیمچه یا دالان را دارد کارکرد آن هم عرضه کالا‌هایی مانند منسوجات است اغلب بازار‌های ایران به صورت خطی شکل گرفته اند و با اهمیت‌ترین مسیر یا حجره‌های اطرافش راسته اصلی است که در آن اصناف و مشاغل معتبر قرار می‌گرفتند.

آقای معروفی یکی از کسبه‌های قدیم بازار مهاباد از سال ۱۳۵۰ مشغول به کار خرید و فروش خواروبار بوده است وی در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: بخشی از بازار مهاباد به میدان آرد مشهور است قدیم این بازار به این شکل مغازه مغازه نبود بلکه میدان وسیعی بود که کاروانسرایی به نام سیمون بغل آن وجود داشت که هنوز آثار آن برجای مانده است. با سابقه ۴۷ ساله در این بازار می‌توانم بگویم بازار مهاباد از قدیم قلب تپنده‌ی اقتصادی این شهرستان بوده و امروز هم به رغم گره‌های موجود در اقتصاد کشور بسیاری در آن به کسب روزی حلال مشغول هستند.

کاروانسرای سیمون از بنا‌های تاریخی متعلق به دوره صفوی در مهاباد

یکی از مکان‌های قدیمی شهر مهاباد که هنوز هم تداعی کننده تاریخ گذشته این شهرستان است در گذشته‌های نه چندان دور مامن بازرگانان بود جاده ابریشم به عنوان بزرگترین شبکه بازرگانی دنیا از مجموعه راه‌های به هم پیوسته تشکیل شده بود که در گذشته با اهداف تجاری بخش‌های مختلف آسیا را بهم مرتبط کرد و همه آن‌ها را با شمال آفریقا و اروپا پیوند می‌داد.

در مسیر جاده ابریشم برای تامین امنیت و رفاه بازرگانان کاروانسر‌های متعددی ایجاد شده بود که می‌توان به کاروانسرای سیمون در مهاباد اشاره کرد.

کاروانسرای سیمون متعلق به دوره صفوی و به امر بوداق سلطان حاکم مهاباد ساخته شده است.

آتش سوزی بازار قیصریه در مهاباد

آقای آبراهام یکی از بازاریان قدیمی مهاباد درباره آتش سوزی در قیصریه در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، خاطرات خود را اینگونه تعریف می کند: سال ۱۳۵۲ تاریخ ۲۳ بهمن ماه بازار مهاباد بر اثر سهل انگاری یکی از کسبه بازار قیصری، تعدادی از اجناس بر روی چراغ علاء الدین افتاد که متعاقب آن چراغ واژگون و مغازه آتش گرفت و آتش در سریعترین زمان ممکن به اطراف سرایت و بازار شافعی طعمه آتشی شد تعدادی از مغازه داران برای کاهش خسارات اجناس خود را به قسمت میدانچه انتقال دادند، اما خسارت زیادی به بازاریان وارد شد وقسمتی از قیصریه سوخت.

بازسازی و مرمت بازار قیصریه

نیمی از بازار مهاباد (بخش جنوبی) که آسیب دید با وجود امکان بازسازی به دلایل نامعلومی تخریب و از نو بنا نهاده شد؛ و در حال حاضر بسیاری از کسبه‌های مهاباد مشغول به کسب نان و روزی خود هستند. با وجود اینکه بازار قدیم قیصریه مهاباد یک بار هم سوخته، اما از قدیم تا آلان هم رونق اقتصادی خود را خفظ کرده است.

بخش مهم دیگر بازار قدیمی مهاباد راسته مسگران است

در این بخش صدای کوبیده شدن چکش مسگران بر پیکر بی جان مس ها، همانند موسیقی دلنوازی است که از جریان زندگی و رونق کسب و کار حکایت می‌کند. این صنعتگران با دستان هنرمند خود و کوفتن چکش بر قامت مس، به آن جان می‌بخشند.

کاک محمد که در کوچه دوم بازار مهاباد بالغ بر ۴۰ سال مسگری کرده در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: مسگری در روزگاری نه چندان دور در شهرستان مهاباد، چنان رونق داشت که علاوه بر آذربایجان غربی، از استان‌های دیگرهم مشتری داشت و دست ساز‌های مسی این شهرستان در آن استان‌ها به فروش می‌رسید.

بیشتر بخوانید: سخنی کوتاه درباره بازار قدیم مهاباد+فیلم

کاک رحیم احمد زاده یکی دیگر از مسگران که ۲۰ سال شاگرد کاک محمد بود این شهر هم در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: در گذشته تولیدات مسی خود را برای فروش به تبریز، قره داغ و حتی تا کنار ارس می‌بردیم. قدمت صنعت مسگری در ایران به ۵ هزار سال قبل می‌رسد و وجود بازاری به همین نام در مهاباد هم از قدمت آن در این شهر حکایت دارد.

صالح محمودی یکی از شهروندان مهاباد که حدود ۷۰ سال دارد در باره رونق صنعت مسگری در منطقه در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: وجود جاده ابریشم موجب شده بود حرفه مسگری که یکی از حرفه اصلی مردم منطقه بود، در این شهر توسعه یابد شغلی که از دوره صفویه به بعد در مهاباد همواره رونق داشته است.

بازار‌های جدید وتخصصی مهاباد

وجود بازارچه‌های تاناکورا یا همان لباس دست دوم و اجناس خارجی تاثیر زیادی بر میزان جذب گردشگران از سراسر کشور گذاشته و در میزان پویایی اقتصادی شهرستان نقش به سزایی داشته است.

بازار‌های مهاباد سالیان زیادی است به عنوان بازار مادر و تامین کننده کالای دیگر بازار‌های شهر‌های همجوار وحتی مرکزی کشور بوده وبسیارپرطرفدارند، قیمت‌های مناسب و تنوع اجناس، ازجمله دلایلی است که مردم را برای سفر و خرید در این بازار‌ها ترغیب می‌کند. مهاباد شهری مرزی به شمار نمی‌آید، اما بازارش که به بازار مرزی مهاباد شهره است عاشقان خرید را از سراسر ایران به خود جذب می‌کند، به خصوص آن‌هایی که دوست دارند با قیمت مناسب و در حجم بالا خرید کنند.

مراکز خرید از قبیل: مراکز تجاری نور، نوین و اصغری و قیصریان و میدان آرد از مهم‌ترین مراکز خرید مهاباد هستند. لوازم الکترونیکی، لوازم خانگی، وسایل صوتی - تصویری، پوشاک و کیف و کفش، اسباب بازی و سیسمونی کودک، لوازم تزئینی، آرایشی - بهداشتی، ساعت و عینک و خلاصه از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را در این بازار‌ها می‌توانید پیدا کنید.

بازار تاناکورای مهاباد که نزدیک بازار اصغری قرار گرفته نیز از آن دسته بازار‌هایی است که علاقمندان خود را دارد. اگر علاقمند به برند‌های خارجی در لباس هستید می‌توانید لباس‌های دست دوم با برند‌های معتبر را از این بازار تهیه کنید. مهاباد شهر کرد نشینی در آذربایجان غربی است که در سفر به آن علاوه بر خرید می‌توانید از غار سهولان، دریاچه سد مهاباد، تالاب کانی برازان، گوردخمه فخریکا و حمام تاریخی میرزا رسول نیز بازدید کنید. اگر به خرید علاقه دارید، بهترین مراکز خرید را از بخش جاذبه‌های علاءالدین تراول در هر شهر پیدا کنید.

گزارش از سپیده خشمن

انتهای پیام / س خ