دانستنی‌هایی جالب درباره‌ ستاره دریایی

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  عمومی‌ترین صفات جانوران که طی مراحل رشد نیز قبل از همه ظاهر می‌شود، تراز ساختمانی آنهاست. همه جانوران زندگی را از یک یاخته آغاز می‌کنند و برخی از تراز بافت بالاتر نمی‌روند، اما بقیه آن‌ها از این تراز می‌گذرند و بدن پیچیده‌تری می‌یابند. بدین ترتیب جانوران (متازوآ) را صاحب دو شعبه رده بندی در نظر می‌گیرند.

در شعبه پارازوآ، بالاترین تراز ساختمانی را بافت تشکیل می‌دهد. این شعبه فقط شاخه اسفنج‌ها را شامل می‌شود. همه جانوران دیگر که به شعبه یومتازوآ تعلق دارند، با داشتن اندام و دستگاه مشخص می‌شوند. دومین صفت عمومی که بعد از تراز ساختمانی در حین رشد جانوران ظاهر می‌شود. نوع تقارن آنهاست.

در ابتدا جنین همه جانوران دارای تقارن شعاعی یعنی به صورت کره‌ای توپر و یا توخالی و متشکل از تعدادی سلول است. بعضی از گروه‌های جانوری مانند عروس دریایی این تقارن شعاعی را تا مرحله بلوغ حفظ می‌کنند، اما در بقیه پس از مدتی جنین تقارن شعاعی ثانویه (مانند ستاره دریایی) و یا تقارن دو طرفی می‌یابد و کرمک و جانور بالغ حاصل از آن‌ها نیز معمولاً همین نوع تقارن را نگه می‌دارند. بر همین اساس شعبه یومتازوآ را می‌توان به دو دسته دارای تقارن شعاعی (Radiata) و دارای تقارن دو طرفی (Bilateria) تقسیم بندی می‌کنند. وضعیت حفره در ستاره دریایی هر گونه فضا یا حفره عمومی که کاملاً توسط بافت‌های میانپوستی و به ویژه توسط پرده‌های صفاقی احاطه شده باشد، سلوم (Coelom) نام دارد؛ بنابراین جانوران دارای سلوم را متعلق به گروه سلوماتها، می‌دانند.

سلوم دارای اقسام مختلفی است که یکی از انواع آن‌ها آنتروسل‌ها هستند و در فوق شاخه‌ای که خارتنان و طنابداران را شامل می‌شود، دیده می‌شوند. در این حالت مزودرم به صورت یک کیسه جانبی در می‌آید که از آندودرم منشا می‌گیرد. این کیسه‌ها بعدا از درون‌پوست (آندودرم) جدا و مستقل می‌شوند، اما بخش درونی آن‌ها هنوز به دستگاه گوارش متصل است و بخش بیرونی آن‌ها در امتداد دیواره بدن واقع می‌شود. از آنجا که میانپوست (مزودرم) و سلوم از لوله گوارش بعدی (آنترون) مشتق می‌شود، حفره عمومی را آنتروسل و جانور صاحب چنین حفره‌ای را آنتروسلومات می‌نامندبیشتر با داشتن دستگاه و تقارن دو طرفی بعد از طی مراحل جنینی.

مشخص می‌شوند. بیشتر جانوران دارای تقارن دو طرفی، این نوع تقارن را حفظ می‌کنند، اما در چند گروه مانند ستاره دریایی، در حین تغییر شکل و تبدیل شدن به حالت بالغ، صاحب تقارن شعاعی ثانویه می‌شوند. پنج یا بیش از پنج بازو که از بخش مرکزی بدن این ماهی بیرون زده‌اند.

تقارنی شعاعی را در بدن را این جانور بوجود آورده‌اند. در حقیقت گفته می‌شود که بدن نیاکان ستاره ماهی‌ها تقارن دو طرفه‌ای داشته‌اند که ستاره‌های دریایی امروز هم بقایایی از همان ساختار بدنی را حفظ کرده‌اند. چنین جانوران بالغی همانند جانوران دارای تقارن شعاعی، کم تحرک.

ساکن و بدون سر می‌شوند. این جانوران دریازی هستند. لارو تقارن دو جانبی دارد. در مراحل نخستین رشد، دارای پروتوسل، مزوسل و متاسل هستند. جانور بالغ تقارن ۵ شعاعی دارد. اسکلت داخلی آهکی و دستگاه گردش آب سلومی دارند. دارای ۶۰۰۰ گونه هستند.

جز دوتروستوم‌ها طبقه بندی می‌شوند. دوتروستومها، جانورانی هستند که در آن‌ها نخستین سوراخ حفره گوارشی جنینی، مخرج را تشکیل می‌دهد و سوراخ دومی و بعدی دهان را می‌سازد. در طی تکامل، خارپوستان، شکل ستاره مانند به خود گرفتند و دارای بازو‌هایی شدند که در گرفتن غذا به آن‌ها کمک می‌کرد. گذشته از آن تمام بدن توسط صفحات اسکلت داخلی می‌توانست پوشانده شود و بدین ترتیب، جانور چسبیده و آسیب‌پذیر مورد محافظت واقع می‌شد. این اسکلت داخلی، قاعدتا تحرک و توانایی کسب غذای بازو‌ها را محدود می‌کرد که این مساله با پدید آمدن دستگاه گردش آب، حل شد. بدن ستاره ماهی هیچگونه استخوان بندی ندارد، ولی در عوض یک سیستم آوند آبی هیدرولیکی دارد.

سیستم آوند آبی دارای تعداد زیادی برآمدگی در قسمت شکمی بازو‌های ستاره دریایی است که به آن‌ها پا‌های لوله‌ای می‌گویند و وظیفه آن‌ها حرکت و غذا رسانی است. دستگاه گردش آب، دارای بازو‌های کوچک متحرک و کناری، یا پا‌های لوله‌ای است که روی بازو‌های اصلی پوشیده از صفحات اسکلت داخلی قرار دارند. همچنین شیار‌هایی که در فاصله ردیف پا‌های لوله‌ای در طول بازو‌های اصلی قرار دارند و به شیار‌های آمبولاکرال معروفند، می‌توانستند در انتقال دادن غذا از پا‌های لوله‌ای به دهانی کمک کنند که در مرکز بدن ستاره‌ای شکل قرار دارد. رده ستاره‌سانان از این رده، ستاره دریایی را می‌توان به عنوان بهترین نمونه نام برد. بدن، ستاره مانند است. شیار‌های آمبولاکرال باز هستند.

پا‌های لوله‌ای وسیله حرکت بوده و از میان صفحات اسکلت داخلی بیرون می‌آیند. همه این موجودات بی مهره هستند پس در حقیقت ماهی نیستند، اکثر زیست‌شناسان دریایی تلاش می‌کنند که واژه ستاره دریایی را کاملاً جایگزین ستاره ماهی کنند.

منبع: ایران ناز

انتهای پیام/