ضرب المثل‌هایی که حال و هوای بهاری دارند

به گزارش خبرنگار  حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، ضرب المثل‌ها یکی از ابزار‌های زبان فارسی برای بیان مقصود است و همه فارسی زبانان از آن استفاده می‌کنند. برخی از این ضرب المثل‌ها به بهار و موضوعات مرتبط با آن می‌پردازند که در اینجا به برخی از آنان اشاره می‌کنیم:

سالی که نکوست از بهارش پیداست

نیم بیت دوم این عبارت «ماستی که ترشه از تاغارش (تغارش) پیداست.» سال اگر «ترسال» بود و برف و باران به موقع می‌آمد، نکویی آن هویدا بود و اگر سرمای بی موقع موجب از بین رفتن سردرختی‌ها می‌شد، مردم آن را به بدیمنی تعبیر می‌کردند و از آن‌جا که ماست چرخ‌کرده ـ چربی گرفته تا انتها ـ فقط در تغار عرضه می‌شد و قیمت نازلی داشت و خریداران چندانی جز افراد فقیر و تهیدست نداشت، تاغاری بودن ماست، دلیل بدی آن بود و این ضرب‌المثل رایج در محاوره‌های عامه استفاده می‌شد.

بزک نمیر بهار میاد، کـُمبـُزه با خیار میاد

کمبزه یا کنبزه یا کنبیزه، نوعی خیار یا به‌ عبارتی خربزه کال است و در صورت رسیدن، حلاوت و خوش‌خوراکی کال آن را ندارد.

کمبزه بسیار کمیاب بود و از آن جا که خیار درختی شناخته شده نبود در زیر مشمع و گلخانه هم بلد نبودند آن را به عمل آورند، خیار نوبر هم بسیار گران بود و خوردن خیار نوبرانه و کالک کمبزه، کار هر کس نبود و وعده دادن آن، وعده سرخرمن بود و این ضرب‌المثل به کار می‌رفت.

جوجه پاییزه می‌خواهد سرجوجه بهاره کلاه بگذارد

این ضرب‌المثل وقتی به کار می‌رفت که آدم تازه واردی بخواهد سر آدم کهنه‌کاری کلاه بگذارد و از آن‌جا که مرغ در فصول گرم سال عمدتاً «کرچ» می‌شود جوجه پاییزه، چندان وجود خارجی نداشت و شاید از این کنایه به همین دلیل استفاده می‌شد.

به هوای بهار و حال بچه اعتمادی نیست

آن‌ها که گول هوای گرم بهار را می‌خورند، با اندک گردش هوا، امکان دارد دچار سرماخوردگی شوند و کار بیخ پیدا کند به همین دلیل اعتمادی به آن نیست و نباید لباس گرم را فراموش کرد. از سوی دیگر با اندک تغییر حالت در کودکان، حال آن‌ها دگرگون می‌شود و از آن جا که بیرون روی رایج‌ترین بیماری در کودکان در گذشته بوده و بسیاری بر سر آن تلف می‌شدند، گفته می‌شد: به هوای بهار و حال بچه اعتمادی نیست.

مثل ابر بهار

ابر‌های بهاری رگبار به دنبال دارند و بر خلاف امروز که تمامی خیابان‌ها آسفالت هستند و غیرقابل نفوذ، در گذشته کافی بود رگبار تندی بگیرد و سیلاب در کوچه‌ها و خیابان‌ها سرازیر شود. از آن‌جا که معبر و جوی چندان شناخته شده نبودند، سیل لاجرم از راه می‌رسید، عبارت «مثل ابر بهار» حکایت اشک سیل آسا را نیز تداعی می‌کرد.

از باد بهار بهره بردار

باد بهاری باد سازندگی است. روح طراوت و سرزندگی را بر تن خاک و طبیعت مرده و بی جان می‌نشاند و دوباره طبیعت سرسبز می‌شود. همین اتفاق در روح آدمی هم می‌افتد. انگار دل‌های مرده و بعضا کدر، با آمدن فصل بهار زنده می‌شود و جان دوباره‌ای می‌گیرد. این ضرب المثل به نوعی اشاره‌ای هم دارد به این مضمون قرآنی که می فرماید «ما زندگان را از دل مردگان و مردگان را از دل زنده بیرون آوردیم. (یخرج الحی من المیت و مخرج المیت من الحی).»

انتهای پیام/