اهدای عضو فعلا فقط اورژانسی

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، از سه ماه پیش که ویروس کرونا وارد کشور شد، انجام بسیاری از کار‌ها محدود و حتی ممنوع شد. از کاهش مراجعه به بیمارستان‎ها تا کاهش اهدای خون و حتی کاهش اهدای عضو در کشور. اگر تا پارسال، کاهش اهدای عضو به دلیل تمایل نداشتن مردم برای اهدا بود اکنون این ویروس کروناست که باعث کاهش اهدا شده است.

این روز‌ها بیمارانی که چشم انتظار پیوندند، شاید بیشتر از همه دوست دارند که ویروس کرونا، بار و بنه خود را ببندد و از کشور برود. بیمارانی که به دلیل این ویروس منحوس، عمل جراحی‏‎شان انجام نمی‎شود و مثل برگ پاییزی فرو می‏ریزند.

اگر پارسال، با تبلیغات تلویزیونی و تابلو‌های شهری، فرهنگسازی شده بود و بسیاری از خانواده‎‏ها اجازه پیوند بیماران مرگ مغزی‏شان می‏دادند و شاخص پیوند در کشور از ۵/۱۱ به ۳/۱۴ صعود کرده بود، حالا این وزارت بهداشت و مراکز پیوند هستند که به خاطر شرایط ناگوار شیوع بیماری، به پیوند و انجام عمل جراحی تمایلی ندارند.

نکته‎ای که مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت به آن اشاره می‏‌کند این است که اهدای عضو در روز‌های کرونایی، فقط در موارد اورژانسی انجام شده است. به مناسبت چهارشنبه پیش‌رو، روز ملی اهدای عضو درباره مشکلاتی که ویروس کرونا برای بیماران در انتظار پیوند ایجاد کرده است، پرسیده‏‌ایم.

بیمار مبتلا به کرونایی که امکان اهدا دارد، می‎تواند عضوی را اهدا کند؟
به هیچ عنوان اگر کسی به کرونا مبتلا باشد، امکان اهدا ندارد.

یعنی از همه کسانی که می‎خواهند اهدای عضو انجام دهند، تست کرونا می‌گیرید؟
روش‎هایی وجود دارد که این کار را انجام دهیم. باید تست کنیم و ببینیم فردی که می‎خواهد اهدای عضو داشته باشد، نه تنها در آن لحظه دچار کووید-۱۹ نبوده است، بلکه در افراد درجه یک و حتی کسانی که با او زندگی کرده‎اند هم به هیچ نوعی از بیماری کرونا مبتلا نشده‎اند.

با این توصیف تا به حال از کسی که امکان اهدا داشته است، تست پیوند گرفته‎اید؟
بله. در شرایط سخت‎تر از این در شرایط اپیدمی هم برای موارد خیلی اورژانسی که باید حتماً پیوند انجام می‌شده است، پیوند را انجام داده‌ایم. این موضوع هم مختص کشور ما نیست و در همه کشور‌هایی که در زمینه پیوند کار می‎کنند، انجام می‎شود.

در روز‌های شیوع کرونا، آمار پیوند عضو در کشور چه قدر بوده است؟
از شیوع ویروس کرونا تاکنون ۳۸ مورد اهدای عضو صورت گرفته است. از این تعداد پیوند، سه مورد پیوند قلب و ۲۰ پیوند کبد طی این مدت انجام شده است. اکنون که مراکز پیوند کلیه هم بازگشایی شده، آمار رو به افزایش است. این آمار برای دوران اپیدمی است. در دوران اپیدمی ویروس کرونا، پیوند کلیه از فرد زنده متوقف شده بود. باید توجه داشته باشید که انجام پیوند در شرایط فعلی به میزانی که ممکن باشد، انجام می‌شود و باید منتظر شرایط آینده باشیم.

شما از اورژانسی بودن پیوند‌ها گفتید، دستورالعمل‏ها و پروتکل‏ها چطور حکم بر اورژانسی بودن یا نبودن، یک عمل جراحی می‎دهد؟
بنا به حساسیت فعالیتی که وجود دارد، این اتفاق می‏‌افتد. معاونت بهداشت وزارت بهداشت و درمان با حضور متخصصان پروتکل‌هایی را در هر حوزه‏ای تدوین کرده‌‏اند. در حوزه پیوند هم با حضور متخصصان پیوند، ویروس شناس و عفونی، دستورالعمل‏هایی را که می‎تواند تضمین‏‌کننده یک پیوند سالم باشد، تدوین کرده‌‏اند. با توجه به شرایط و میزان شیوع، اولین دستورالعمل اهدا و پیوند در ۷ اسفند و دومین دستورالعمل در ۲۱ اسفند و سومین دستورالعمل هم در ۳ اردیبهشت ۹۹ ابلاغ و لازم‌الاجرا شد. انجام عمل جراحی هم براساس همین پروتکل‎ها بوده است.

چه پروتکل‎هایی، از دارو‌ها تا شیوه نگهداری خاص پس از اهدا و در حین اهدا، باید برای بیماران اهدای عضو انجام شود؟
نحوه بررسی بیمار و نحوه مراقبت از بیمار از مواردی است که باید به آن توجه ویژه شود. به عنوان مثال، از تمام اهداکنندگان و گیرندگان عضو، سی‌تی‎اسکن ریه، تست کووید-۱۹ و مشاوره عفونی می‎گیریم. اگر اهداکننده‌ای تاریخچه مشکوک از مواجهه با کووید-۱۹ داشته است، از فهرست اهدا حذف می‌شود. پس از پیوند به بیماران آموزش لازم را می‎دهیم تا در صورت بروز علائم مشکوک با متخصص خود در ارتباط باشند. حتی در بعضی موارد دارو‌ها به در منزل بیماران پیوندی داده می‌شود.

از بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌‏اند، بیمار مشکوک به کووید- ۱۹ داشته‌‏اید؟
بعد از انجام عمل جراحی، خیر.

در زمان شیوع ویروس، مرگ ناشی از نبود پیوند عضو، تا چه اندازه افزایش پیدا کرده است؟
در همه جای دنیا، عزیزانی که در فهرست انتظار دریافت عضو بوده‌‏اند، در اثر نبودن عضو اهدایی، زندگی‎شان خاتمه پیدا کرده است. متاسفانه این اتفاق در کشور ما هم افتاده، اما چاره‏‌ای نیست. درباره پیوند اعضا، در سیستم دفاعی خود بدن بیمار ممکن است، ضعف‎هایی وجود داشته باشد، در حین پیوند هم ممکن است، ویروس کووید-۱۹ منتقل شود و همه این‎ها مشکلات دیگری را برای بیمار پیوندی ایجاد می‌کند؛ بنابراین چاره‏ای نداشتیم و تصمیم بر این شد که مگر در شرایط بحرانی، انجام پیوند به تعویق بیفتد. ویروس کرونا، در همه جای دنیا، محدودیت‎هایی را به وجود آورده است.

یعنی آمار دقیقی از مرگ بیماران فهرست انتظار ندارید؟
در حال بررسی بیشتر هستیم.

آیا با پیوند عضو، ویروس هم منتقل می‏‌شود؟
اگر عضوی آلوده باشد، بله. اگر بیماری در عضو پیوندی وجود داشته باشد و این بیماری هم قابل انتقال باشد، در حین پیوند، ممکن است افراد درگیر در عملیات پزشکی و خود بیمار را آلوده ‎کند.

ما قبل از این هم در کشور آمار اهدای عضو کمی داشتیم، در روز‌هایی که ویروس کرونا به کشور وارد شد، این آمار چه تغییری کرده است؟
در پایان سال گذشته به رکورد خوبی رسیدیم و سه پله پیشرفت داشتیم که نشان دهنده اطلاع‌‏رسانی خوب در سطح جامعه بود. به طوری که PMP (سیستم مدیریت بالینی بیمار) در سال ۹۸ از ۵/۱۱ برابر به ۳/۱۴ برابر رسیده است. شرایط کرونا، اما نگذاشت این شیرینی در ذائقه مردم کشورمان خودش را نشان دهد. نقش ایثارگری مردم، اما قابل قدردانی است. سه پله ارتقا در اهدای عضو، کار سنگینی است. در پایان کرونا، حتماً شاهد برگشت اهدای ایثارگرانه خواهیم بود و بیماران بیشتری از مرگ نجات پیدا می‎کنند.

چه تعداد بیمار، منتظر اهدای عضو هستند؟
آمار به روز شده ندارم، ولی در حال برگشتن به شرایط عادی هستیم.

یعنی همان تعداد ۲۵ هزار منتظر اهدای عضو در کشور هستند؟
بله.

روزانه چند اهدای عضو در مراکز پیوند کشور انجام می‏شود؟
قابل ذکر نیست. موضوع این جاست که در حال حاضر، تعداد پیوند اعضا در کشور کم است. در این شرایط، تنها بیماران اورژانسی پیوند می‎شوند.

در روز‌های کرونا، کار‌های داوطلبانه خیلی زیاد شد، درباره تمایل به اهدای عضو هم تغییری صورت گرفته است؟
مردم مشکلی برای اهدای عضو ندارند. ما به خاطر شرایط موجود امکان انجام پیوند را نداشتیم. چرا که باید مطمئن می‎شدیم پیوند و انتقال در شرایط ایمن است، بنابراین لازم بود با احتیاط اهدا را انجام دهیم. حالا که به این مرحله از بیماری رسیده‌‏ایم و تقریباً بیماری کنترل شده، امیدواریم به سرعت بتوانیم به شرایط قبل برگردیم.

چشم‏‌انداز شما برای بازگشت به زمان عادی چه زمانی است؟
نمی‎شود پیش‌بینی کرد. همان‌طور که دقیقا نمی‎توانیم پایان کرونا را پیش‎بینی کنیم.

آمار اهدا کاهش یافته است
نه تنها اهدای عضو که بسیاری از کار‌ها تحت‌تاثیر این ویروس کوچک قرار گرفته‌اند، اما شرایط برای بیماران پیوندی در روز‌هایی که کرونا جولان می‏دهد، سخت‏تر شده است.

شادنوش می‏گوید: «اهدای عضو در ایران مانند تمام دنیا پس از شیوع کرونا کاهش چشمگیری داشته است. به عنوان مثال اسپانیا که سال‌ها رتبه اول اهدای عضو را داشته در روز‌هایی که کرونا وارد این کشور شد با کاهش چشمگیری در اهدا عضو روبه‌رو بوده است.» ویروس کرونا که به کشور آمد، بسیاری از عمل‎های جراحی غیرضروری ممنوع شد و یکی از آن‎ها هم قاعدتاً عمل سنگین و پرخطر جراحی پیوند اعضاست. رئیس مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت می‏گوید که از همان روز‌های اول اپیدمی ویروس کرونا در کشور، کمیته‎های تخصصی و فوق‎تخصصی پیوند تشکیل شد و دستورالعمل‏هایی را که برای شرایط ویروس کرونا برای اپیدمی گسترده مناسب بودند، صادر کرد.

در آن زمان انجام عمل جراحی، تنها در یک مرکز پیوند و در موارد اورژانس، محدود و بقیه پیوند‌ها متوقف شد. به مرور زمان و کنترل این اپیدمی، دستورالعمل‎های بیشتری و بسته به شرایط، راه‎هایی برای پیوند در حوزه‎های مختلف باز شد. البته او می‏گوید که هنوز هم زمان نیاز دارند تا به شرایط عادی بازگردند.

همین چند هفته پیش بود که رفت ‏وآمد و انجام کار‌های روزمره، در شهر‌های با وضعیت سفید کشور، دوباره از نو، شروع شدند. در این شهرها، مساجد و حتی باشگاه‏های ورزشی باز شدند و برگزاری نماز جمعه از سر گرفته شد. این اما، دلیل نمی‏شود که با سفید شدن وضعیت ویروس کرونا، شرایط بیماران پیوندی در آن شهر‌ها هم بهتر شود.

شادنوش می‏گوید: «ما در همه شهر‌های ایران مراکز پیوند نداریم. حدود ۳۴ مرکز پیوند در کل کشور وجود دارد که با توجه به شرایط آن مراکز، در ارتباط با اهدا و همچنین شرایط انتقال عضو و مسائل دیگر تصمیم‎گیری می‏کنیم.» درواقع، درباره پیوند اعضا در شهر‌های کشور، این جدول پیش‎بینی شده اهداست که حکم می‏کند، عمل جراحی قابل انجام است یا خیر.

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/