ارائه مشاوره برای سوگ ناشی از فوت بیماران کرونایی

به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در نشست خبری که به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، اظهار کرد: با شروع همه گیری ویروس کرونا، تلاش کردیم اقداماتی را در راستای کاهش آسیب‌های سلامت روان بیماران مبتلا به کرونا انجام دهیم.

او افزود: آسیب‌های روانی بیماری کرونا به خصوص در اوایل اسفند ۹۸ شدت یافته بود. تلاش کردیم نیاز جامعه را بشناسیم، بر همین اساس چهار بستر ارائه خدمت را مد نظر قرار دادیم.

حاجبی با بیان اینکه ۲ هزار روان شناس برای ارائه خدمات به مردم به کار گرفته شده اند، گفت: اطلاع رسانی از طریق رسانه ملی، یکی دیگر از اقدامات ما بود که به خوبی در استان‌ها دنبال شد.

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ارائه مشاوره روان شناسی از طریق سامانه تلفنی ۴۰۳۰ اشاره کرد و گفت: تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار تماس با این سامانه صورت گرفته و مشاوره‌های لازم داده شده است.

بررسی نیازهای روان شناختی بیماران کرونا

او ادامه داد: توجه به آسیب‌های سلامت روان خانواده‌های بازماندگان فوتی‌های کرونا در کشور، یکی دیگر از برنامه‌های وزارت بهداشت است. از همین رو، مشاوره در سوگ از یک ماه قبل در دستور کار قرار گرفته است.

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصریح کرد: به دنبال بیش از ۷ هزار فوت که تاکنون اعلام شده، خانواده‌هایی داریم که بازمانده افراد فوت شده ناشی از ویروس کرونا هستند. این افراد نتوانستند شرایط عزاداری و کفن و دفن را اجرا کنند و در نتیجه این نگرانی وجود دارد که نکند این سوگ پیچیده شود.

او افزود: از یک ماه پیش خدمات و بسته خدمتی برای بازماندگان قربانیان کرونا با عنوان مشاوره در سوگ آماده شده و ارائه می‌شود. براین اساس با کلیه خانواده‌ها تماس گرفته می‌شود و پس از اخذ رضایت، این خدمات به خانواده‌ها ارائه می‌شود.

حاجبی با بیان اینکه در مصرف مواد مخدر، اختلال مصرف مواد و شیوع آن مطرح است، گفت: طبق آمار اختلال مصرف مواد مخدر ۲.۱ درصد است. اما شیوع مصرف مواد مخدر در کشور ۵.۴ درصد است.

تعارضات خانوادگی در دوران کرونایی

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصریح کرد: همه گیری ویروس کرونا به طور کلی شیوه زندگی را تغییر داده است و اگر در دوران قرنطینه خانگی با مشکلاتی در ارتباط خانوادگی مواجه شویم، طبیعی است زیرا همه مهارت‌های ما برای شیوه زندگی قبلی تنظیم شده بود.

او ادامه داد: وقتی قرنطینه خانگی طولانی می‌شود و خانواده‌ها باید ساعت بیشتری در منزل تعامل داشته باشند، ممکن است تعارضاتی در ارتباط اتفاق بیفتد.

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی افزود: با چند بسته مداخله‌ای حمایتی و استفاده از روان شناسانی که در سامانه ۴۰۳۰ کار کرده‌اند در این زمینه ارتباط مستقیمی با جامعه برقرار کردیم.

آمار خودکشی در ایران

حاجبی درباره آمار خودکشی در ایران گفت: در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال بر اساس آخرین اطلاعاتی که در کشور داریم، میزان فوت ناشی از خودکشی ۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر بوده و این آمار را سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده است.

کاهش موارد خودکشی پس از شیوع کرونا در کشور

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه داد:‌ اتفاق جالبی که افتاده  است و باید به آن فکر کرد و توجیهات و تعابیر اولیه‌ای هم داریم، این است که بنابر اطلاعات وزارت بهداشت ۲۷ درصد میزان اقدام به خودکشی در اسفند ۹۸ نسبت به سال ۹۷ پس از شیوع کرونا کاهش داشته است و در فروردین ماه هم کاهش نسبی در خودکشی نسبت به زمان مشابه سال گذشته داشته ایم و باید توجه داشت که وزارت بهداشت اقدام برای خودکشی را ثبت می‌کند و معمولا آمار را با سازمان پزشکی قانونی کشور انطباق می‌دهیم و بر این اساس استناد و آمار را اعلام می‌کنیم.

میزان مصرف موارد مخدر در ایران

او در پاسخ به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره معضل اعتیاد و مصرف الکل پس از شیوع کرونا ادامه داد: معمولا وقتی درباره مصرف مواد صحبت می‌کنیم، ۲ شاخص «اختلال مصرف مواد مخدر» و «شیوع مصرف مواد مخدر» را مدنظر قرار می‌دهیم و بر اساس آمارها اختلال مصرف موادمخدر ۲.۱ درصد است و بر اساس آخرین بررسی‌های ستاد مبارزه با موادمخدر ۵.۴ درصد شیوع مصرف مواد مخدر داریم.

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت:‌ در مقطعی زمانی به ویژه در اسفند ماه پس از شیوع کرونا باور نادرستی در برخی افراد جامعه ایجاد شد و این باور نادرست اینگونه بود که برخی فکر می‌کردند افراد با مصرف الکل می توانند از ابتلا به ویروس کرونا جلوگیری کنند و گزارش‌هایی از مصرف الکل و مسمومیت ناشی از فرآورده‌های تقلبی داشتیم و برخی سودجویان فرآورده‌های تقلبی توزیع کردند و مشکلات ایجاد شد.

او افزود: بیشتر موارد مسمومیت‌های الکلی در اسفند ماه بود که اپیدمی کرونا تازه به کشور وارد شد و همه گیری‌های کوچکی در سراسر کشور داشتیم و خوشبختانه در یک ماه گذشته گزارش‌های مسمومیت‌های الکلی برای پیشگیری از کرونا کاهش داشته است.

سرانجام قانون سلامت روان به کجا رسید؟

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره قانون روی زمین مانده سلامت روان گفت: حدود ۱۶ سال از تدوین قانون سلامت روان می‌گذرد و این قانون نوسانات بسیاری داشت و مراحل زیادی طی کردیم و این قانون مورد بازبینی‌های مکرر قرار گرفت و در نهایت پیش نویس قانون به هیات دولت فرستاده شد و این پیش نویس در ۲ کمیسیون روانی و اجتماعی هیات دولت مورد بررسی قرار گرفت و تغییرات زیادی اعمال شد و نام این قانون تغییر کرد و به دلیل محتوایی ترجیح داده شد که این قانون تحت عنوان «قانون حمایت از حقوق بیماران مبتلا به اختلال روانی» در صحن هیات دولت مصوب شود.

حاجبی ادامه داد: پایان سال ۹۸ قانون حمایت از حقوق بیماران مبتلا به اختلال روانی به مجلس فرستاده شد و اواخر فروردین ماه اعلام وصول شد و ما مکاتباتی از طریق مرکز پژوهش‌های مجلس با ذی نفعان مثل انجمن‌های روانپزشکی، روانشناسی، مشاوره و سازمان نظام روانشناسی داشتیم و این نهاد‌ها نقطه نظرات خود را ارسال کردند و مرکز پژوهش‌های مجلس از اکثر انجمن‌هایی که به نوعی با قانون در ارتباط و ذی نفع بودند، استعلام گرفت و اقدامات فنی در مرکز پژوهش‌های مجلس در حال انجام است و این احتمال وجود دارد که قانون به صحن علنی مجلس برود.

مدیرکل سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره طرح سلامت روانی و مراقبت اجتماعی (سراج) بیان کرد: طرح سراج در سال ۹۸ به ۸ دانشگاه‌های علوم پزشکی گسترش پیدا کرد و هر دانشگاه علوم پزشکی طرح را در یک شهرستان تحت پوشش به صورت پایلوت اجرا می‌کند، قبل از شیوع کرونا طرح سراج در جلسه شورای اجتماعی کشور مطرح و با ملاحظاتی و نقطه نظراتی تایید شد و خوشبختانه  سازمان امور اجتماعی وزارت کشور از طرح سراج حمایت کرده است و تا پایان سال ۹۹ این طرح را در ۱۵ دانشگاه علوم پزشکی دیگر هم اجرایی خواهیم کرد،‌ باید توجه داشت که مدیران کل اجتماعی استانداری‌ها همکاران ما در اجرای طرح سراج هستند و در آینده نزدیک سازمان بهزیستی هم به این طرح خواهد پیوست.

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت  درباره احتمال افزایش خشونت خانگی در دوران قرنطینه پس از شیوع کرونا، بیان کرد: فعلا آمار دقیقی در این زمینه  نداریم، اما اینکه در جریان قرنطینه خانگی خانواده ها با مشکلاتی روبرو شده باشند، قابل پیش بینی بود. زیرا ویروس ناشناخته کرونا سبب تغییر در شیوه زندگی شده است. مهارت هایی که ما پیش از این برای زندگی کسب کرده بودیم، برای شیوه زندگی در زمان قرنطینه کارآمد نبود و من ترجیح می دهم، به جای خشونت خانگی از عنوان تعارض در رفتار افراد خانواد کرونا استفاده کنم.

او افزود: برای حل مشکلات ما سه بسته مداخله ای با کمک روان شناسان، به ویژه کسانی که شاغل در سامانه ۴۰۳۰ بودند، تدوین کردیم تا بتوانیم با آن نیاز جامعه را پاسخ دهیم و مردم می توانستند در صورت نیاز خدمات را به صورت تلفنی دریافت کنند. برای ارائه آمار در این زمینه هم سامانه ۱۲۳ سازمان بهزیستی بهتر می تواند اطلاع رسانی کند.

آمار اختلالات روانی در کشور

حاجبی با اشاره به آمار اختلالات روانی در کشور گفت: با بررسی‌های صورت گرفته در افراد ۱۵ تا ۶۴ ساله آمار شیوع این اختلالات ۲۳.۶ درصد بوده است که شایع‌ترین اختلال افسردگی با میزان ۱۲.۷ درصد شناسایی شده است.

حاجبی یکی از دلایل کاهش خودکشی در اسفندماه را تغییر در شیوه زندگی پس از شیوع کرونا خواند و افزود: در این مدت انسجام در روابط خانواده به دلیل وجود بحران و نگرانی ناشی از کرونا افزایش یافته و افراد خانواده بیشتر دور هم جمع شده‌اند که به نظر می‌رسد موجب افزایش سرمایه اجتماعی در اسفندماه شده باشد.

او در خصوص عوامل موثر بر اقدام به خودکشی تصریح کرد: خودکشی مانند بقیه مسائل و مشکلات حوزه سلامت روان به مسائل اجتماعی و روانشناختی ارتباط دارد و نمی‌توان تنها یک عامل را علتی برای خودکشی بیان کرد. همچنین مباحث ژنتیکی و بیماری‌های روان‌پزشکی نیز می‌تواند علتی برای خودکشی باشد.

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در خصوص مداخلات روانشناسانه‌ای که پس از بحران کرونا برای کادر درمانی کشور انجام می‌شود، تصریح کرد: به فراخور و زیرساخت در هر دانشگاهی مداخلات به شکل مختلف صورت گرفت. به شکل عمده تجربه نشان می‌دهد افرادی مانند کادر درمانی به دلیل مسائلی مانند فشار کاری، دوری طولانی مدت از خانواده و نگرانی از احتمال ابتلا به ویروس کرونا  مستعد مشکلات روانشناسی هستند. در این راستا و برای کنترل این فشار مداخلات گروهی را انجام دادیم که تکنیک بارز ما در این زمینه استفاده از نرمالیزیشن بود.

او درباره آموزش نوجوانان در زمینه حفظ سلامت روان در مقابله با کرونا بیان کرد: آموزش برای کرونا یک موضوع عمومی است و هر چه آگاهی نسبت به آن افزایش پیدا کند استرس ناشی از آن نیز کاهش خواهد یافت البته این موضوع بیشتر در حیطه وزارت آموزش و پرورش است، اما سامانه ۴۰۳۰ نیز در این راستا آماده خدمت‌رسانی بوده است.

وسواس در دوران پساکرونا

حاجبی درباره اینکه آیا احتمال دارد در دوران پساکرونا با مشکلی تحت عنوان اپیدمی وسواس روبرو شویم یا خیر، اظهار کرد: با توجه به شرایط خاصی که با آن روبرو هستیم حتی کسانی که پیش از این نیز وسواس نداشتند ممکن است رفتارهای تکرارگونه‌ای پیدا کرده باشند. از سوی دیگر افرادی که در گذشته نیز وسواس داشتند در این شرایط یک عامل مضاعف دیگری برای مشکل آن‌ها بوجود آمده بود اما نمی‌توان گفت پس از رفع مشکل کرونا وسواس بتواند به شکل یک اپیدمی بروز پیدا کند.

پویش خانه به خانه سلامت روان در پاییز

وی در پاسخ به سوالی درباره انجام غربالگری‌های سلامت روان خاطر نشان کرد: بهتر است نام آن را پویش سلامت روان بگذاریم که به ابزارهایی که در اختیار داریم و با پرسشگرهایی که قرار است آموزش‌های لازم در این زمینه را ببینند، به صورت خانه به خانه و به شیوه اخذ نمونه و روش خاص آماری می‌توانیم نتایج جدید را اعلام کنیم. در صورتی که کرونا باعث مشکل خاصی در پاییز سال جاری نشود می‌توانیم این پویش را انجام دهیم، اما اگر با توجه به بیماری کرونا نتوانیم از روش خانه به خانه استفاده کنیم ممکن است شیوه جایگزین را انتخاب کنیم، هرچند احتمال آنکه با انتخاب شیوه جایگزین دقت آمار کاهش پیدا کند افزایش می‌یابد.

سامانه ۴۰۳۰ خط مشاوره رایگان روانشناسی

حاجبی در خصوص ارائه خدمات سلامت روان در بحران کرونا برای کودکان گفت:‌ مبنای مداخلات ما برای این گروه سنی والدین هستند که می‌توانند با تماس با سامانه ۴۰۳۰ بخش زیادی از محتواها برای کنترل استرس و اضطراب را دریافت کنند، اما توجه کنید شاید تمام والدین از این موضوع اطلاع نداشته باشند که سامانه ۴۰۳۰ هر روز از ۸ صبح تا ۱۲ شب آماده خدمت‌رسانی به آنهاست. بنابراین این سامانه نیازمند اطلاع رسانی‌های بیشتر خواهد بود.

ابتلا به کرونا، انگ نیست

او  در خصوص اقداماتی که برای سلامت روان بهبودیافتگان کرونا انجام می‌شود، بیان کرد: موضوعی که به شکل شهودی گاها آن را مشاهده می‌کنیم این است که برخی افراد با این بیماری مانند یک انگ رفتار می‌کنند. در حال حاضر تلاش می‌کنیم با افزایش سواد سلامت روان جامعه و افراد به مردم بگوییم که ابتلا به کرونا یک انگ نیست. در این راستا نیز همکاران روانشناس ما آمادگی کافی برای ارائه خدمت به بهبودیافتگان کرونا را دارند.

او در پاسخ به این سوال که برای دوران پساکرونا چه اقداماتی باید صورت بگیرد که سلامت روان جامعه به خطر نیفتد، تصریح کرد: دوران پساکرونا دورانی به شکل گذار خواهد بود که نیازمند کار بر روی مسائل مختلف اقتصادی، اجتماعی و... است که در این زمینه مسائل روانشناختی نیز بسیار مهم است. رویکرد در حوزه سلامت روان در این دوران باید به شکل پویا باشد چرا که این ویروس ابعاد ناشناخته زیادی دارد.

مبتلا نشدن معتادان به کرونا صحت ندارد

حاجبی در خصوص شایعه‌ای مبنی بر مبتلا نشدن مصرف‌کنندگان مواد مخدر به کرونا  بیان کرد: هیچ دلیلی وجود ندارد که اعتیاد به مواد مخدر سبب عدم ابتلا یا ابتلای کمتر به کرونا باشد. ممکن است این شایعه به آن دلیل بروز پیدا کرده باشد که دست‌اندرکاران فروش مواد مخدر از آن بهره کافی ببرند.

انتهای پیام/