پاسخ سوال های شرعی درباره احکام «وسواس»

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، متاسفانه اختلال وسواس به دو نوع فکری و عملی تقسیم می‌شود که در برخی مواقع، منجر به انجام کار‌هایی خواهد شد که به آن وسواس عملی می‌گویند و نسبتا هم شایع است.

با توجه به فتوای اغلب فقها وظیفه شخص وسواسی، بی توجهی به وسواس است؛ یعنی هرگاه در پاکیزگی یا طهارت چیزی به شک افتاد، باید فرض را بر پاکیزگی بگذارد و عمل خود را به طور صحیح و بدون نگرانی انجام دهد. این قضیه تا آن جا پیش رفته که می‌گویند اگر یقین فرد به نجاست و آلودگی برسد که برای بیشتر مردم چنین اتفاقی نمی‌افتد، یقین فرد وسواسی هیچ گونه ارزش و اعتباری ندارد و بر او واجب است که فرض را بر پاکیزگی بگذارد.

اهمیت این امر باعث شده تا موضوع سوال شرعی این هفته را در همین باب مطرح کنیم که فردی که دچار وسواس است درعمل به احکام شرعی باید چکار کند؟ اگر به وسواس خود اعتنا کند حکم شرعی آن چیست؟ آیا اسلام راه درمانی برای وسواس مشخص کرده است یا خیر؟؛ در همین زمینه با حجت الاسلام و المسلمین مهدی آذری طوسی گفت‌وگو داشتیم که می‌توانید در ادامه بخوانید.

حجت الاسلام و المسلمین مهدی آذری طوسی، سخنران و کارشناس امور دینی به خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت:درمورد موضوع وسواس دو حالت وجود دارد، حالت اول آن که شخص به وجود نجاست یقین ندارد و می‌تواند علتی برای طهارت ایجاد کند؛ مادامی که گمان و ظن او به یقین نرسیده است ابداً نباید بنا را بر نجاست بگذارد بلکه باید بنا را برطهارت بگذارد.

وی ادامه داد: در حالت دوم اگر برای او یقین به نجاست حاصل شود این شخص را به هیچ وجه نمی‌توان از وجود نجاست منصرف کرد؛ اما یک راه حلی در اینجا وجود دارد که اگر مکلف به وجود نجاست یقین پیدا کرده و برای برطرف کردن آن واقعاً به حد عسر و حرج می‌رسد به او نمی‌گوییم نجاست برای او پاک است بلکه از باب عسر و حرج می‌تواند نجاست را باقی بگذارد.

وی افزود: البته این حکم نه فقط برای شخص وسواسی بلکه برای همه افراد از باب ایجاد عسر و حرج جاری است یعنی اگر کسی برایش حکمی عسر و حرج داشت و موانع دیگری در راه نبود آن حکم از فعالیت خارج می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین آذری طوسی به سوالات شرعی شما هم پاسخ داده است که می‌توانید در ادامه آن را بخوانید:

نظر مقام معظم رهبری در مورد الکل اتانول که بخاطر کرونا پر مصرف شده چیست؟ بطور کلی آیا ایشان هم مثل بعضی از مراجع معظم الکل اتانول و الکل تنها را پاک می‌دانند؟چنانچه نظر ایشان نجس بودن است آیا اجازه داریم صرفا در این موضوع و مورد خاص به مرجع دیگری که الکل اتانول والکل راپاک می‌دانند رجوع کنیم؟
چون الان تمام وسایل زندگی از کلید منزل ومغازه حتی لباس‌ها و وسایل داخل ماشین با الکل ضد عفونی می‌شوند و برای نان گرفتن و یا موادغذایی دیگر که روی صندلی ماشین گذاشته می‌شود اگر نجس شود خوردن آن حرام می‌شود.

مقام معظم رهبری در این مساله می‌فرمایند اگر یقین داریم الکل از شراب گرفته شده نجس است، اما الکل‌های صنعتی دو حالت دارند در صورتی که خوردنش متعارف باشد مصداق مسکر است و هر مسکری نجس خواهد بود؛ اما اگر خوردنش متعارف نباشد، بنا بر طهارت است و تشخیص مصداق هم بر عهده خود مکلف است.

بیشتر بخوانید

• پاسخ سوالات شرعی درباره احکام «خرید و فروش با غیر مسلمان»

استفتاء از آیت الله خامنه‌ای درباره احکام وسواس

آیا اعتنا نمودن به وسواس در اعمال عبادی علاوه بر حرمت، سبب بطلان عمل نیز می‌شود؟

در نماز، تکرار افعال از روی وسواس جایز نیست و نماز را باطل می‌کند؛ همچنین تکرار اذکار و قرائت از روی وسواس جایز نیست و بنابر احتیاط واجب نماز را باطل می‌کند؛ ولی در وضو و غسل تکرار عمل از روی وسواس هر چند حرام است ولی موجب بطلان عمل نمی‌شود، مگر در صورتی که یکی از شرایط صحت را مراعات نکرده باشد (مثل این که در وضو دست چپ را بیش از دو بار بشوید یا مسح با آب خارج از وضو انجام شود).

هنگام مسح سر یا پا، اگر اطمینان حاصل نکنیم که عمل مسح به خصوص مسح سر به صورت درست و کامل انجام شده است و مجدد مسح بکشیم وضو صحیح است؟

اگر شک از روی وسواس نباشد مسح را دوباره بکشید، ولی باید توجه داشته باشید که محل مسح باید خشک باشد.

استفتاء از آیت الله سیستانی درباره احکام وسواس

آیا یقین فرد وسواسی در حکم شک است؟

فتوای واضح و صریح همه فقهاء بر اساس مدارک و ادله شرعیه این است که: وظیفه شخص وسواسی اعتنا نکردن به وسواس است و هر جا در طهارت چیزی دچار شک شود باید بنا را بر پاک بودن آن چیز بگذارد، بلکه حتی اگر در موردی یقین به نجاست پیدا کرد (که معمولا برای سایر مردم در این موارد یقین به نجاست پیدا نمی‌شود) علم و یقین وسواس اعتبار ندارد و بر او واجب است که بنا را بر طهارت بگذارد.

پس اگر شخص وسواسی به این فتوای شرعی عمل کند و در موارد شک در طهارت بلکه در موارد یقین به نجاست هم بنا را بر پاکی بگذارد نزد خدا معذور است اگر چه در واقع لباسی که در آن نماز خوانده یا غذایی که خورده نجس بوده باشد.

سفارش شما در مورد شخص وسواس چیست؟

به شخص وسواس نصیحت می‌شود که خود را اصلاح کرده تا از این بیماری خلاص شود و این امر طی دو مرحله میسر می‌ شود:
اول: باید توجه داشته باشد که این حالت از لحاظ عقلی و شرعی مذموم است، زیرا شخص از حالت میانه روی و اعتدال خارج می شود و بدون اینکه هیچ نفعی داشته باشد توانایی‌ها و نیروی انسان را به هدر می‌دهد.

هرگز وسواس نوعی پرهیزگاری محسوب نمی‌ شود و در شرع مبین اسلام این امر ستایش نشده، بلکه وسواس نوعی اختلال در درک و فهم فرد است که ناشی از ضعف در نفس و اراده است و همانطور که در احادیث شریفه آمده است، تسلیم شدن به وسوسه‌های شیطان خبیث است پس اگر انسان این را به خوبی درک کند و حقیقت این امر برایش معلوم شود نوبت به مرحله دوم می‌رسد.

مرحله دوم: باید انسان تلاش فراوان کند که بتواند بر نفس خود غلبه داشته باشد و قدرت تصمیم گیری را به دست خود بگیرد و نگذارد که شیطان او را بازی داده و فریب دهد و عزم راسخ داشته باشد که خداوند متعال او را بر عدم اعتنا به احتمالات و وسوسه‌ها سرزنش نخواهد کرد.

من در انجام غسل خیلی وسواس دارم و هر غسلی یک یا یک ساعت و نیم طول می کشد به طوری که بعضی اوقات نمازم قضا می‌شود برای رفع این مشکل لطفاً راهنمائیم کنید؟

کاری که می‌کنید جایز نیست. بیش از حد متعارف تکلیف دیگری ندارید و برای غسل کردن مانند دیگران غسل کنید چه از نظر وقت وچه از نظر آب و اسراف کردن حرام است. «و از شیطان پرهیز کنید که تارک الصلاة عذابش سخت است».

کسی که در نماز زیاد شک می‌کند آیا باید نماز شک را بخواند؟

بنا را بر صحت بگذارد و اعتنا به شکش نکند و نماز احتیاط خواندن واجب نیست.

من در غسل زیاد شک می‌کنم مثلاً وقتی طرف چپ را می‌شویم شک می‌کنم که طرف راست بدنم را مثلاً قسمتی از آن را شسته ام یا نه در اینجا تکلیف من چیست؟

به شک خود اعتنا نکنید و اعمال محکوم به صحت است.

استفتاء از آیت الله مکارم درباره احکام وسواس

با توجه به اینکه شخص وسواسی باید خیلی بیشتر از افراد عادی لباسش را بشوید تا یقین به طهارت برایش حاصل شود آیا باید یقین خود را ملاک طهارت قرار دهد؟

کسانى که گرفتار حالت وسوسه مى ‏شوند و زود یقین به نجس بودن چیزى پیدا مى ‏کنند و یا به هنگام آب کشیدن چیز نجس به آسانى یقین به پاکى پیدا نمى ‏کنند، یقین آن‌ها اعتبار ندارد و مى ‏توانند همان ‏طور که دیگران یقین پیدا مى‏ کنند، قناعت کنند.

اگر شخصی، وسواس در نجاست و پاکی داشته باشد، اما در عین حال یقین به نجاست چیزی داشته باشد چه تکلیفی دارد؟

افراد وسواسى نباید به علم و یقین خود در طهارت و نجاست توجّه کنند، بلکه باید ببینند افراد معمولى در چه مورد یقین به طهارت یا نجاست پیدا مى ‏کنند و به ‏همان ترتیب عمل کنند و براى ‏ترک وسواس، بهترین ‏راه، بى ‏اعتنایى است.

نماز فرد وسواسی که اذکار را تکرار می‌کند چه حکمی دارد؟

چون تکرار آیات و اذکار به دلیل وسواس در نماز حرام است (بر خلاف تکرار معمولی که مانعی ندارد) این زیادی، نماز را دچار اشکال می‌کند.

وسواس در امور اعتقادی چگونه است و راه درمان آن چیست؟

گاهی افراد تصوّر می‌کنند به دلیل بعضی حالات دچار ارتداد و از دین خارج شده اند، در پاسخ به آن‌ها می‌گوییم: نگرانی از ارتداد، نشان دهنده وجود ایمان است. توصیه می‌کنیم ذکر «لا حول و لا قوۀ الا بالله» را بسیار تکرار کنند. علاوه بر آن به این افکار اعتنایی نکنند.

انتهای پیام/