نقاط ضعف و قوت شعر انقلاب امروزی کجاست؟

محمد جواد شرافت، شاعر آیینی در گفت وگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در تعریف شعر انقلاب گفت: من به عنوان یک مخاطب جدی شعر، هنگام بررسی اشعار به این نکته توجه دارم که وقتی شعر یک پسوند دارد. مثلاً می‌گویم شعر دینی، شعر عاشقانه یا شعر سیاسی، برای تعریف هر کدام برای ما  مهم است. وقتی می‌گوییم شعر انقلاب اولا تعریف ما از انقلاب اسلامی چیست؟ اگر ما توانستیم آرمان‌ها، ارزش‌ها و اهداف انقلاب را بفهمیم آن وقت می‌توانیم شعر انقلاب را بهتر درک کنیم.

وی درباره گستره موضوعی شعر انقلاب اظهار کرد: اگر ریشه‌های انقلاب را در معارف اهل بیت (ع) و معارف قرآنی می‌دانیم، اگر امامت بعدی مقام معظم رهبری را در راستای فرامین اهل بیت (ع) و آیین مقدس اسلام بدانیم، تعریف ما جامع‌تر از شعری است که صرفاً در آن کلمه ساواک، تیرگی و خورشید باشد؛ لذا گستره موضوع شعر انقلاب گستره‌ای وسیع است و اگر درست فکر کنیم اشعاری که درباره اخلاقیات و نقد نابسامانی‌های اجتماعی و اعتراض به دور شدن از ارزش‌های انقلاب و شهدا انقلاب باشد همه مربوط به شعر انقلاب است. حتی اشعاری که مربوط به زندگی ما باشد، عاشقانه‌های نجیب که از مفهوم خانواده دور نمی‌شود و تقدیم به پدر و مادر و همسر و فرزندان باشد این‌ها همه زیر مجموعه شعر انقلاب است، اما انقلاب مفهوم گسترده‌ای دارد. شعر انقلاب هم به همین منوال می‌تواند موضوعاتش گسترده باشد.

این شاعر آیینی درباره شعر امروزی انقلاب گفت: مثل خیلی از هنر‌ها در حوزه انقلاب، ما در حوزه شعر  هم فراز و نشیب‌های زیادی داشتیم، اما امروز به لطف خدا و به برکت خون شهدا و همت دوستان، رویش‌های زیادی در شعر انقلاب می‌بینیم. الان چهار نسل شاعرانی داریم که انقلاب اسلامی را باور دارند و ثانیا آگاهانه راجع به انقلاب در مضامین مختلف شعر می‌گویند. البته آسیب‌هایی هم وجود دارد که بالاخره در انبوهی از کار‌های مختلف و فراوان کار‌هایی هم هستند که کیفیت پایینی دارند.

شرافت درباره بازتاب حوادث جامعه در شعر انقلاب در طول این ۴۰ سال توضیح داد: وقتی به دوره‌هایی که گذشته نگاه می‌کنیم از سال ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۰ اگر در چهار دهه بخواهیم آن را خلاصه کنیم یک دوره‌هایی همانطور که انقلاب ما جلوه بیشتری داشته مثل سال‌های جنگ شعر هم نمود و بروز بیشتری دارد. در سال‌های سازندگی اشرافی‌گری پررنگ می‌شود و غفلت ازمرام شهدا دیده می‌شود و در همین حال انقلابی‌های آغازین خود را کنار کشیدند و در این سال‌ها شعر هم کمرنگ می‌شود و شاعر‌ها درباره موضوعات موضع می‌گیرند و حرف خود را در قالب شعر بیان می‌کنند. در این سال‌ها همواره شعر در کنار انقلاب سیر و سلوک خودش را داشته است.

وی همچنین راجع به کیفیت آثار شاعران جوان در مقایسه با شاعران گذشته توضیح داد: ما یک دفعه شعر را از منظر ادبیات و ادبیات کلام بررسی می‌کنیم و اینکه شعریت کار در چه سطحی است. این یک بحث است و بحث دوم از لحاظ جهان فکری و اندیشه شعر؛ الان کلیات شعر شاعران جوان مثلاً شاعران دهه هفتاد، دهه هشتاد و دهه نود به اندازه افق نگاه شاعران دهه ۶۰ نیست. مثلا علی معلم، علی موسوی گرمارودی، قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی و شاعران از این دست غنای اندیشه شان به دلیل مباحثی است که در دهه ۴۰ و ۵۰ و اوایل دهه شصت متفکرانی مانند شهید مرتضی مطهری، علی شریعتی و ... بودند که سر سفره این بزرگان نشستند لذا اندیشه قابل دفاعی است.

وی در این موضوع ادامه داد: اما چون من شاعر جوان سواد و شناختی از انقلاب ندارم از لحاظ ادبی شاید کارم در سطح خوبی باشد، اما از لحاظ فکری شاید نمره قابل قبولی نگیرم. در این موضوع هم نسل اول انقلاب و هم رسانه‌ها و هم خطبای ما و هم نویسندگان ما بی تقصیر نیستند و منی که شاعر نسل سوم هستم نتوانستم اندیشه و جهان‌بینی را منتقل کنم. لذا شعر من گاهی اوقات فقر اندیشه دارد؛ لذا در این دوره شاعران جوان توانستند ادبیات‌ها و قالب‌ها رانو به نو بشناسند، اما از لحاظ فکری شعرشان عمق ندارد.

شرافت راجع به همراه بودن شاعر با حوادث گفت‌: شاعر‌ها هر جایی که دلشان به درد آمده وارد قصه شدند و حرف دلشان را زدند. کلاً شعر یا حاصل یک غم فوق‌العاده است یا حاصل یک نشاط و وجد ویژه یعنی عاطفه و احساس؛ هر جا که احساس میاندار شود و عاطفه برانگیخته شود شاعر حرفش را با جوشش و تاثیرگذاری و سرایش یک اثر ناب می‌زند؛ لذا هر جا درد باشد حرف برای گفتن دارند و موضوعات مختلفی در این سال‌ها بوده که برخی فرهنگی، سیاسی و برخی اجتماعی و اقتصادی است که شاعران حتی در قالب شعر اعتراض وارد هجو شوند و بعضی موضوعات را وارد نقد و بررسی کنند. در کنار موضوعات عاشقانه که همیشه رواج داشته و شاعر عواطف شخصی خود را بیان کرده،  اگر جهان‌بینی انقلابی را در کنار دغدغه‌های فردی و اجتماعی داشته باشد می‌تواند در قالب شعر بیان کند. کما اینکه در این سال‌ها شاعران خوبی بوده و هستند و حضور نهاد‌ها و مراکزی مثل شهرستان ادب  با دغدغه کمک به رویش شاعران نسل اخیر انقلاب که انصافاً در این سال‌ها موفق بوده‌اند این حرکت هم چنان تپنده و رو به جلوست.

وی ادامه داد: در حوزه شعر طلاب، در این سال‌ها دفتر تبلیغات اسلامی و انجمن شعر طلاب کار‌هایی  انجام داده اند و رویش‌های فراوانی انجام شده که مفاهیم انقلاب را در حوزه تبیین و ترویج کنند. آسیب‌های موجود فقر اندیشه است که شاعر باید در معارف دینی و شناخت مراسم ملی و مذهبی ایرانی-اسلامی خیلی عمیق‌تر و دقیق‌تر از این‌ها باشد.

انتهای پیام/