ثبت برخی از سنت های محرمی خراسان رضوی در فهرست میراث ملی

سید جواد موسوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: تعزیه ‎خوانی یا آنچه بیشتر در خراسان متداول‎ تر است، شبیه ‎خوانی از مهم‎ترین اجزای عزاداری سنتی عاشورایی بخش قابل توجه‎ای از مناطق خراسان است.

او افزود: با وجود همه تغییرات اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از نقاط استان این پیوند هنوز به صورت معناداری حفظ شده است.

موسوی بیان کرد: اهمیت عنصر تعزیه در نظامِ آیینی عاشورایی مردم خراسان به حدی بوده است که حول برگزاری آن در روستا‌های همجوار یک دیگر نوعی از شبکه ‎های آیینی شکل می‎گرفته است. بدین ترتیب گروه‎ی از روستا‌ها که سنتِ شبیه‎ خوانی در آن‎ها وجود نداشته به نزدیک‎ترین روستای در مجاورت خود که در این زمینه از جایگاه مطلوبی برخوردار بوده، مراجعه‎ می‎کرده ‎اند.

او گفت: این شبکه ‎ها فارغ از کارکرد‌های آیینی و ارزشی‌شان کارکرد‌های قابل ملاحظه ‎ای در حوزۀ اجتماعی، اقتصادی و ... در سطح مناطقِ استان دارد. به عبارتی دیگر این گروه از فعالیت ‎های مشترک آیینی می‎تواند در کاهش تعارضات و افزایش هم‎گرایی محلی مؤثر باشد.

ثبت آئین علم خرو در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ملی

 سید جواد موسوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: آیین علم در شهر خرو یکی از شاخص‎ترین و برجسته‎ترین سنت‎های علم ‎بندی و علم گردانی در سطح استان خراسان رضوی است.

او افزود: با توجه به چند مؤلفه در اجرا و ارتباط با این سنت در شهر خرو شاخص بودن آن را نمایان می‎کند.

موسوی بیان کرد: از جمله مهم‎ترین مؤلفه‎ها می‎توان به تعداد علم‎ها، نوع علم‎ها، مدیریت آیین و نحوۀ اجرای آن اشاره کرد.

او با بیان این‌که در اجرای این آیین از بیش از پنچاه علم استفاده می‎شود، تصریح کرد: حضور این تعداد از علم در یک سنت در سطح استان بی سابقه به نظر می‎رسد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ادامه داد: نکتۀ جالب توجه دیگر در ارتباط علم ‎های خرو آنکه تمامی علم‎ها یک شکل بوده و از نوع علمِ منطقه نیشابور که مختصات خاص خود را دارد، می‌باشند. این موضوع جلوۀ بصری زیبای به این آیین بخشیده است.

موسوی گفت: مانند بیشتر نقاط استان هر کدام از علم‌ها به دودمان خاصی تعلق دارد که معمولاً کار بستن و گردانندن آن نیز با همان دودمان و خانواده است.

او افزود: آنچه در این ارتباط در مورد خرو جالب توجه به نظر می‌رسد، وجود پیشتوانۀ مالی برای علم‎ها است. معمولاً در هر دودمان بخشی از دارایی‎های دودمان که عمدتاً درختان آلو و ... است، وقف برگزاری آیینِ علم شده است.

موسوی تصریح کرد: نکتۀ مهم دیگری که عنصرِ علم را در خرو برجسته ساخته است، نقش محوری آن در نظامِ آیینی عاشورایی خرو است. در هر کدام از مراحل و روز‌های اجرا آیینِ علم در خرو از گذشته اشعار مخصوصی وجود دارد که توسط آیین‎ورزان خوانده می‌شود.

او اظهار کرد: در سال‎ها با کم رنگ شدن سنتِ تعزیه‎خوانی در خرو جایگاه علم و علم‎گردانی از پیش برجسته‎تر به نظر می‎رسد.

ثبت مراسم شبیه خوانی زنان روستای فدیشه نیشابور در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ملی

سید جواد موسوی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: روستای فدیشه شهرستان نیشابور از معدود نقاط در سطح کشور است که در نظامِ آیینی آن سنت شبیه‎خوانی زنان حضورِ پایدار و ریشه‎دار دارد. حضور این سنت در کنار تعزیۀ عمومی روستا که یکی از با شکوه‎ترین مجالسِ شبیه‎خوانی خراسان است، حاکی از جایگاه بارز تعزیه و تعزیه ‎ خوانی در نظامِ آیینی عاشورایی است.

او افزود: فدیشه از جمله مهم‌ترین نقاط در منطقۀ نیشابور است که اقشارِ مختلفِ جامعه و گروه‎های مردان و زنان در سنین مخلف از دیرباز در برگزاری مراسمِ بزرگداشت اهل بیت (ع) اهتمامِ ویژه‎ای را از خود نشان داده‎اند.

موسوی اظهار کرد: مهم‎ترین جلوه‎ای این اهتمام در دهۀ اول ماه محرم و سوگواری امام حسین (ع) خود را نشان می‎دهد.

او تصریح کرد: مراسمِ شبیه ‎خوانیِ مهم‌ترین فعالیتِ اهالی فدیشه و برخی روستا‌های مجاور در این مسیر است، همین موضوع موجب شده است، شبیه‎خوانیِ فدیشه به شهرت قابل ذکری در سطحِ استانِ خراسانِ رضوی دست یابد.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: مراسمِ شبیه‎ خوانی فدیشه در روزِ عاشورا یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‎های عاشورایی در سطحِ استان است. این مراسم در سال ۱۳۹۹ در فهرستِ ملی میراث فرهنگی ناملموس به شمارۀ ۲۲۱۲ ثبت شده است.

موسوی افرود: برای برگزاری هرچه باشکوه‎تر این مراسم تمام جامعۀ فدیشه‎ای با یک دیگر همکاری می‎کنند، حضورِ تعزیۀ در نظامِ آیینی فدیشه محدود به روز عاشورا نیست بلکه در دهۀ اول ماه محرم هر روز عصر این مراسم برگزار می‎شود.

او اظهار کرد: علاوه بر این، وجود شیوه زنانۀ تعزیه در فدیشه حضور این عنصر را در نظامِ آیینی روستا برجسته‎تر می‎سازد.

مجلسِ اصلی شبیه‎خوانی زنان از گذشته تا امروز در صبح روزِ تاسوعا برگزار می‌گردد. در این روز مجلس شهادتِ امام حسین (ع) که در محل با عنوان مقتل امام حسین شناخته می‎شود، برگزار می‎ شود.