فرصت صید ماهی در سد دوستی می‌تواند تا حدی التیام‌بخش زخم‌های خشکسالی چند ساله اخیر در روستاهای شرق سرخس باشد. روستای قره‌سنگی با احداث سد دوستی می‌توانست فصل جدیدی از حیات خود را تجربه کند؛گویی فرصت‌های جدیدی که می‌توانست باعث شود این روستا گامی بزرگ در جهت محرومیت‌زدایی و حرکت به سمت شیوه‌های مدرن‌تر زندگی روستایی بردارد از این مردمان دریغ شده است.

نزدیک‌‌ترین کانون زندگی در کنار دریاچه دوستی در حدود دو دهه است که از امکان صید در سد دوستی محروم شده و هم اکنون مسئولان روستا که با مشکلات عدیده در تداوم شغل‌های بومی خود همچون کشاورزی و دامداری مواجهه شدند، در تلاش هستند این مطالبه قدیمی را به سرانجام برسانند.

احمد پاسیاران، عضو شورای قره سنگی درباره پتانسیل روستا برای صید در دریاچه دوستی اظهارداشت: برای صید از سد به‌واسطه شرکت تعاونی که داشتیم تقاضا برای اجازه ماهی‌گیری از سد دوستی دادیم تا اهالی روستا از این طریق امرار معاش کنند اما آب منطقه‌ای موافقت نکرده است. مکاتبه هم کردیم و ولی جوابی نگرفتیم. صید ماهی تاکنون توسط افراد غیر‌بومی انجام شده که از استان دیگری هستند.

عضو شورای قره سنگی ادامه داد: تعاونی ماهی‌گیری ما هم از نظر مالی و هم از نظر نیروی انسانی در وضعیت خوبی است. در یک سال گذشته مزایده‌ای برگزار نشده و در همان زمان یک مزایده برگزار شده بود و یک پیمانکار برای 6 ماه ماهیگیری کرد و بعد رفت.

پاسیاران با اشاره به شرایط حساس زندگی مرزنشینی تصریح کرد: در نزدیک سد دوستی در ترکمنستان شهر یا روستایی وجود ندارد که بتوان برای ایجاد بازارچه مرزی در این منطقه اقدام کرد، اما نیاز به اشتغال همیشه وجود دارد. زمانی در همین روستا با 240 خانوار خانه‌ای برای اجاره پیدا نمی‌شد؛ ولی چون یک عده‌ای از جوان‌های ما برای نیاز شغلی به یزد، فیروزکوه، بندرعباس رفتند و مهاجرت زیاد شده است، نه‌تنها این روستا؛ بلکه روستاهای اطراف ما نیز دچار همین مشکل هستند.

محمدعلی رهنما، مدیر جهاد کشاورزی سرخس اظهارداشت: در حوزه سد قاعدتا باید صید ماهی با همکاری جهاد کشاورزی انجام شود؛ ولی در سد دوستی برنامه اجرایی توسط اداره منابع آب و هنگ مرزی انجام می‌شود. جهاد کشاورزی نیز موافق است که مردم منطقه باید در درآمد صید ماهی سد دوستی سهیم باشند. در این زمینه ما کاملاً آمادگی داریم تا از طریق شیلات جهاد کشاورزی و تعاونی شیلات اهالی منطقه را برای صید ساماندهی کنیم.

رهنما درباره وضعیت آب سد دوستی بیان کرد: میران سد دوستی حدود حول و حوش 178 میلیون متر مکعب است گه حدود 70 میلیون متر مکعب آن در واقع گل‌ولای کف سد است و نمی‌توان برداشت کرد. درعین‌حال باید رطوبت پشت سد نیز تامین شود، در غیر این صورت سد دچار مشکل خواهد شد.

جواد موسوی، مدیر محیط‌زیست و کیفیت منابع آب منطقه‌ای خراسان رضوی در خصوص پرورش و صید ماهی در سدها گفت: به‌طور کلی در سدهای آب شرب، پرورش و صید ماهی انجام نمی‌شود. اگر به هر دلیلی برنامه‌ای برای صید داشته باشیم، مثلا به دلایل تراکم ماهیان و غیره تنها با مجوز اداره محیط‌زیست انجام خواهد شد.

وی افزود: در سدهای آب غیرشرب امکان پرورش و صید ماهی وجود دارد، اما در آنها نیز رعایت ضوابط و قواعد با هماهنگی اداره محیط زیست و جهاد کشاورزی قابل انجام است. اگر مجوز صید از سمت محیط زیست صادر شود ما نیز آماده همکاری با جهاد کشاورزی هستیم تا صیاد مشخص و ذیل قرارداد این کار انجام شود.

موسوی ملاحظات زیست محیطی در امر صید را بسیار مهم عنوان کرد وگفت:صید ماهی به‌طور ذاتی در هر حالتی مقداری عوارض جانبی به جا می‌گذارد. در نظر بگیرید توری که به‌داخل سد برای صید ماهی حرکت می‌کند، می‌تواند لایه کف مخزن را دچار مشکل کند و حتی صید ساده نیز بدون پرت ماهی نخواهد بود. همه این عوامل می‌توانند روی کیفیت آب خروجی سد موثر باشند. از این جهت در سد آب شرب ملاحظات بیشتری برای صید در نظر گرفته می‌شود.

مدیر محیط‌زیست و کیفیت منابع آب منطقه‌ای خراسان رضوی اضافه کرد: باتوجه‌به کاهش حجم و احتمال تراکم ماهی در آب، درخواستی از آب منطقه‌ای به محیط زیست ارسال شده و منتظر نتیجه کمیته مورد نظر و جواب قطعی محیط زیست برای اجازه صید هستیم.

امیر سالکی، مدیر بهره‌برداری سدهای آب شرب خراسان رضوی  با بیان ویژگی‌های خاص سد آب شرب و اهمیت بهداشت به نصب بیو‌سنسورها در سد اشاره و بیان کرد: بیو سنسور بحث آلودگی آب را مورد سنجه قرار می‌دهد و تحت تاثیر اثرات موجود زنده همچون ماهیان است. هر گونه آلودگی در آب سد ابتدا توسط بیوسنسور مورد بررسی قرار گرفته و حدود 30 نوع آلودگی را شناسایی می‌کند.

وی افزود:از طریق بیوسنسور و هوش‌مصنوعی هنگام تشخیص هرگونه آلودگی سنسورها آلارم داده و ما می‌توانیم از ورود آب آلوده به درون شبکه شهری ممانعت و تمهیدات لازم را برای رفع مشکل پیش‌بینی کنیم. این سنسور‌ها تنها روی سدهای آب شرب نصب شده. یک نمونه در سد دوستی و دیگری در سد ارداک نصب شده است.

سالکی اضافه کرد: تعداد ماهی در حجم آب برای کنترل آلودگی مهم است و با کاهش حجم آب سد دوستی احتمالا تراکم زیاد شده است. درصورتی‌که مجوز داده شود. این دوستان باید در قالب تعاونی در مزایده شرکت کنند و ما نیز می‌توانیم بومی بودن آن‌ها را به‌عنوان مزیت در نظر بگیریم.

تسنیم