با به جریان افتادن پیگیری‌های خانواده هنرمندان درگیرِ در پرونده سرقت آثار هنری هنرمندان معاصر و سقاخانه، امید‌ها برای بازپس گیری آثار این هنرمندان از بازماندگان وی، قوت گرفت.

به گفته خانواده این هنرمندان فرد مذکور در سال‌های پیش از انقلاب، با معرفی خود به نام یکی از گالری‌داران مطرح آمریکا، از تعداد زیادی از هنرمندان شناخته شده ایران آثاری را دریافت کرد و آن‌ها را با خود به آمریکا بُرد و هیچگاه بازنگرداند.

بنا بر اتهام مطرح شده توسط خانواده هنرمندان، او از هنرمندانی، چون سهراب سپهری، صادق تبریزی، ناصر اویسی، فرامرز پیلارام، مسعود عربشاهی، پرویز تناولی و ... حدود ۳۰۰ اثر هنری اعم از نقاشی و مجسمه را به امانت گرفت و هیچگاه بازنگرداند.

فرد متهم در این پرونده، متولد مسکو، از پدری آذربایجانی و مادری گرجی بود. او سال ۱۹۵۹ در حالی برای دیدار با پدرش به ایران سفر کرد که مرگ پدر، سبب شد در ایران ماندگار شود؛ اقامتی که تا ۱۹۶۴ به طول انجامید. او چند سال پیش در آمریکا درگذشت و از آن زمان، فرزندان او، طرف حساب هنرمندان ایرانی در پیگیری این پرونده بوده‌اند.

اول بار در سال ۱۳۹۱ زنده یاد صادق تبریزی درباره این کلاه‌برداری دست به افشاگری زد. آن زمان زنده یاد صادق تبریزی و پرویز تناولی، با شکایت از متهم، مانع نمایش و فروش این آثار در حراج کریستیز شدند و شکایت این دو هنرمند، باعث خروج این آثار از آن حراج شد.

بیشتر بخوانید

• محاکمه سارقان آثار هنری نقاشان بزرگ + فیلم

تبریزی در زمان حیات خود در این زمینه گفته بود: «اریک آذری یک ایرانی آمریکایی تبار بود که در خیابان فردوسی وسایل و لوازم بهداشتی می‌فروخت. آذری مدعی بود مدیر و صاحب گالری ایشتار در لس آنجلس است. او با چرب زبانی و وعده‌های تو خالی و اغواکننده موفق شد از هر یک از افراد این گروه تعدادی اثر به امانت بگیرد و آن‌ها را یک جا بالا بکشد. تنها متاعی که در عوض این آثار نصیب گروه نقاشان سقاخانه شد قراردادی بی حاصل است که در سفارت آمریکا و به زبان انگلیسی منعقد شده که مزین به لاک و مهر برجسته و طلایی است که برق آن چشم را خیره می‌کند به طوری که هر گاه به آن نگاه می‌کنیم یاد مصیبتی است که بر ما گذشته است. تنها دلیل توفیق آذری آن بود که این نقاشان وجهی بابت فروش اثرشان به دست نیاورده بودند.»

نماینده خانواده تبریزی: ۳۰ اثر از تبریزی سرقت شده است.

اما آنچه باعث یادآوریِ دوباره این کلاه‌برداری شده، پیگیری‌های خانواده‌های این هنرمندان در بازپس گیری آن آثار است.

مهرداد فلاح، نقاش و نماینده هنری خانواده صادق تبریزی که اخیراً به منظور پیگیری این پرونده به امارات متحده عربی سفر کرده است، درباره اقدامات خود در امارات گفت: «ما با چارلز پوکاک، بنیانگذار میم گالری و وصیّ اریک آذری در دوبی تماس گرفتیم و برای رسیدگی به وضعیت آثار دایی‌ام و تعیین تکلیف آن‌ها در محل این گالری در دوبی حاضر شدیم؛ ولی متاسفانه جوابی از سوی پوکاک به ما داده نشد. وکیل ایرانی خانواده اریک آذری نیز که برای بازگرداندن تعدادی از آثارِ تبریزی با او قرار داد داشتیم؛ از بازگرداندن این آثار امتناع می‌کند. ایشان حتی از ما تقاضای انحصار وراثت کرد که انحصار وراثت را تهیه کردیم و به او دادیم؛ اما متاسفانه این اقدام ما هم نتیجه‌ای در بر نداشت.»

فلاح افزود: «طبق اختیاری که خانواده مرحوم تبریزی به بنده داده‌اند، هرگونه خرید و فروش آثاری از استاد تبریزی که در دست خانواده اریک آذری است، مشابه خرید و فروش آثار سرقتی بوده و این جانب در صورت مشاهده خرید و فروش این آثار، پیگرد قانونی صورت خواهم داد.»

فلاح ادامه داد: «دایی بنده در سال ۵۸ و در اوایل انقلاب ردّی از اریک آذری پیدا کرد و به همراه مسعود عربشاهی به خانه‌ای که در محله دروس تهران داشت رفتند و اریک آذری را هم دیدند که در حال بستن بار سفر خود به مقصد آمریکا بود. قصد داشتند همان‌جا آثار خود و باقی هنرمندان را از او پس بگیرند که متاسفانه باز هم فریب حرف‌های او را خورده و دست خالی بازگشتند و دیگر او را ندیدند.»
به گفته فلاح، آخرین بار این آثار درمیم گالری دوبی به نمایش گذاشته شد که شکایت طرف‌های درگیر ماجرا موجب لغو نمایش آن آثار شد. حدود ۳۰ اثر کوچک از تبریزی نزد خانواده آذری است که بزرگ‌ترین آن‌ها در ابعاد ۳۵ در ۴۵ سانتی متر است.

 فرزند پیلارام: ۲۴ تابلو را باید برگردانند

همچنین علی پیلارام، فرزند زنده یاد فرامرز پیلارام با بیان این که «وکیل خانواده آذری مدت‌هاست در این زمینه پاسخگو و در دسترس نیست»، درباره جزئیات آثار سرقتی از پدرش، گفت: «تعداد آثار فرامرز پیلارام که در دست آذری بوده با آماری که بنده دارم ۲۴ اثر بوده است. ما مدتهاست که پیگیر بازپس گرفتن این آثار هستیم؛ ولی همیشه جواب‌های سربالا گرفتیم و یا اینکه قراردادی از سوی وکیلشان برای ما ارسال شده که به هیچ وجه موجه نیست و ادعا می‌کنند از ۲۴ اثری که در دستشان هست فقط دو اثر به ما می‌رسد! ما به هیچ عنوان این مساله را نمی‌پذیریم و باید اعلام کنم تا تابلو‌های ما به دستمان نرسد آن‌ها حق خرید و فروش ویا ارائه آن آثار را در جایی ندارند.»
علی پیلارام گفت: زنده یاد تبریزی در زمان حیات خود گفته بود که پرویز تناولی این ماجرا را پیگیری کرده و از همه خانواده‌ها امضا گرفته است؛ ولی بعد از درگذشت صادق تبریزی دیگر خبری از ایشان نشد و ایشان هم باید پاسخگو باشند.

خواهرزاده سپهری: احقاق حق خواهیم کرد

جلال فاطمی، خواهرزاده زنده یاد سهراب سپهری نیز درباره پیگیری‌های خانواده آن هنرمند برای بازپس گرفتن آثار، گفت: «ما چهار، پنج سال پیش برای تعیین تکلیف و بازپس گیریِ آثار سهراب، وکیلمان را به دوبی فرستادیم که ایشان دیداری با چارلز پوکاک داشت. آن جا مدیرمیم گالری پیشنهادی به ما داد که البته مورد قبول ما قرار نگرفت و با این فرد به توافق نرسیدیم. اگر دیگر اعضای خانواده‌های هنرمندانِ درگیر این پرونده، شکایت حقوقی کنند ما آماده هر گونه همکاری با این عزیزان هستیم و البته اگر هم خانواده‌های محترم هنرمندان اقدامی نکنند ما خودمان رأساً پیگیری این پرونده را تا حصول نتیجه و احقاق کامل حقمان انجام خواهیم داد.» 

فاطمی با بیان این که تا به این لحظه، خانواده سپهری در این زمینه شکایت رسمیِ حقوقی نکرده است، به نتیجه رسیدن کامل این پرونده را مستلزم اقدام گروهی و جمعی می‌داند؛ هر چند تاکید می‌کند که خانواده سپهری تحت هر شرایطی به پیگیری‌های خود ادامه خواهد داد.

البته به گفته فاطمی، نتیجه پیگیری‌های چند سال پیشِ خانواده سپهری آن بود که این خانواده به توافقی اولیه با خانواده آذری رسید هر چند نهایتاً خانواده سپهری در خصوص تعیین تکلیف نهایی این آثار با پوکاک به نتیجه نرسید.

همچنین رامین عربشاهی، فرزند زنده یاد مسعود عربشاهی یکی از هنرمندانی که آثارش توسط اریک آذری به سرقت برده شده است، برای پیگیری حقوقی این پرونده و بازپس گرفتن تابلو‌های پدر خود، اعلام آمادگی و همکاری کرده است.

منبع: ایسنا