آیا فشار اروپا بر اسرائیل می‌تواند باعث صلح در غزه شود؟
اتحادیه اروپا استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک برای صلح فلسطین و اسرائیل را بار‌ها مطرح کرده که با حمایت‌های واشنگتن از تل آویو به شکست انجامیده است.
اتحادیه اروپا به رغم حمایت جانبدارانه خود از رژیم صهیونیستی در ابتدای آغاز جنگ در نوار غزه، اکنون از ارتقای پیشرفت اولیه در روند صلح اسرائیل و فلسطین از طریق گفتگو‌های سیاسی حمایت میکند. موضع اصولی اتحادیه اروپا این است که مسئله فلسطین و اسرائیل باید از طریق راه حل دو دولتی حل شود. دولت فلسطین باید کرانه باختری و نوار غزه با پایتختی قدس شرقی را در بر گیرد و حق بازگشت آوارگان فلسطینی باید به درستی مدیریت شود.
از دهه ۱۹۸۰، اتحادیه اروپا استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک برای پیشرفت در مسئله صلح فلسطین و اسرائیل را مطرح کرده است. اتحادیه اروپا در راستای انتقاد از رژیم صهیونیستی، مخالفت خود با گسترش یکجانبه شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی را اعلام کرده است. در سال ۲۰۰۸، پس از هشتمین نشست شورای اتحادیه اروپا و اسرائیل، اتحادیه اروپا بیانیه‌ای منتشر کرد که اجرای راه‌حل دو دولت را شرط مهمی برای ارتقای روابط خود با اسرائیل دانست.
در سال ۲۰۱۳، در تلاش برای تشویق گفتگو‌های صلح تحت نظارت جان کری، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که پیشرفت در گفتگو‌های صلح منجر به «مشارکت ممتاز و ویژه» برای اسرائیل میشود که شامل دسترسی به بازار‌های اتحادیه اروپا و کسب سرمایه گذاری بیشتر از کشور‌های اروپایی است.
اما پس از سال ۲۰۱۴، مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین با هدایت ایالات متحده نتوانست به موفقیت دست یابد و روابط بین اسرائیل و اتحادیه اروپا به بن بست رسید. تحت تأثیر بن بست روند مذاکرات صلح، شورای انجمن اتحادیه اروپا و اسرائیل که مسئولیت هدایت روابط سیاسی آن‌ها را بر عهده دارد، به حالت تعلیق درآمد.
اکثر کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، کرانه باختری و نوار غزه را سرزمین فلسطین می‌دانند، در حالی که قدس پایتخت کشور آینده فلسطین خواهد شد. در سال ۲۰۱۴، پارلمان اروپا قطعنامه‌ای را برای حمایت از یک کشور فلسطینی تصویب کرد. بنابراین، هرگونه تلاش اسرائیل برای الحاق یا اشغال اراضی در کرانه باختری و شرق قدس از طریق گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین و محاصره نوار غزه، مورد انتقاد گسترده اکثر کشور‌های اروپایی است.
بیشتر بخوانید:
حماس طرح جدیدی برای آتش‌بس ارائه کرد
تعداد شهدای غزه از مرز ۲۶ هزار نفر فراتر رفت
در همین حال، اتحادیه اروپا اصول متفاوتی را برای واردات محصولات ساخت اسرائیل و سرزمین‌های اشغال شده غیرقانونی توسط اسرائیل معرفی کرد. قوانین تجارت ترجیحی برای محصولات ساخته شده در داخل سرزمین‌های متعلق به اسرائیل اعمال شد، در حالی که واردات محصولات ساخته شده توسط شهرک‌های یهودی در قدس شرقی محدود شد. در سال ۲۰۱۵، اتحادیه اروپا از کشور‌های عضو خواست که برچسب‌های خاصی را به محصولات غذایی از شهرک‌های یهودی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین اختصاص دهند.
پس از شروع جنگ در نوار غزه در ۷ اکتبر سال گذشته، برخی از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا از نزدیک در کنار اسرائیل ایستاده اند، زیرا فرانسه و آلمان تظاهرات طرفداران فلسطینی را در داخل به نام جلوگیری از یهودی ستیزی ممنوع کردند. شورای اروپا بیانیه‌های متعددی را برای تاکید بر «حق اسرائیل برای دفاع از خود در راستای حقوق بشردوستانه بین المللی» منتشر کرد.
با این حال، همدردی اتحادیه اروپا با اسرائیل لزوماً به این معنا نیست که همه کشور‌های اروپایی جنگ اسرائیل در نوار غزه را می‌پذیرند.
با ادامه درگیری فلسطین و اسرائیل، به ویژه حملات نظامی اسرائیل به نوار غزه که منجر به شهید و زخمی شدن بیش از ۲۶ هزار تن از مردم بی گناه شده است، کشور‌های اروپایی نیز انتقادات خود را از رژیم اسرائیل افزایش دادند.
با تشدید حملات اسرائیل علیه مردم غزه، کشور‌های اروپایی به طور فزاینده‌ای از اسرائیل خواسته اند تا عملیات نظامی خود را متوقف کند. در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳، ۱۲۰ کشور قطعنامه‌ای را تصویب کردند که در آن خواستار آتش‌بس بشردوستانه در غزه شدند. هشت کشور اتحادیه اروپا به این قطعنامه رای مثبت دادند و ۱۵ کشور عضو اتحادیه اروپا رای ممتنع دادند. در ۱۸ ژانویه ۲۰۲۴، پارلمان اروپا قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن خواستار پایان دادن به اقدامات نظامی اسرائیل در نوار غزه شد و در عین حال از حماس خواست همه اسرای اسرائیلی را آزاد کند.
در این زمینه، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۱۹ ژانویه آشکارا اسرائیل را مورد انتقاد قرار داد و افزود که تنها راه حل دو دولتی باعث صلح در غزه خواهد شد. وی همچنین ادعا کرد که «حماس توسط دولت اسرائیل در تلاش برای تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری فتح تامین مالی شده است.»
تاثیر فشار کشور‌های اروپایی بر اسرائیل چقدر است؟
ارزیابی میزان تاثیر فشار کشور‌های اروپایی بر تصمیم گیری اسرائیل دشوار است، اما اسرائیل به دلیل مخالفت با تشکیل کشور فلسطین تحت فشار دیپلماتیک فزاینده‌ای قرار دارد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در روز‌های اخیر بار‌ها مخالفت خود را با راه‌حل تشکیل دو دولت تکرار و ادعا کرده است که وجود یک کشور فلسطینی تهدیدی جدی برای امنیت اسرائیل است.
در همین حال حمایت‌های آمریکا چه از لحاظ نظامی و چه از نظر بین المللی تا حد زیادی اقدامات اروپا برای فسار بر اسرائیل را خنثی میکند. آمریکا بار‌ها در حمایت از اسرائیل رای شورای امنیت سازمان ملل علیه این رژیم را وتو کرده است. همچنین چندین محموله تسلیحاتی را از آغاز حملات به این رژیم داده است. آمریکا حتی در مورد شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل در دادگاه لاهه و متهم کردن این رژیم به نسل کشی، آن را رد و دفاع از خود عنوان کرده است.
نتانیاهو در گفت‌وگوی تلفنی با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در ۱۹ ژانویه، موضع ادعایی خود را تکرار کرد که اسرائیل پس از نابودی کامل حماس، کنترل غزه را به دست خواهد گرفت تا از تهدیدی که غزه برای امنیت اسرائیل ایجاد میکند، جلوگیری کند. اگر اسرائیل در آینده واقعاً غزه را به طور کامل اشغال کند، مسلماً منافع فلسطینیان را نقض کرده و بر پایه‌های صلح احتمالی فلسطین و اسرائیل در آینده تأثیر خواهد گذاشت.
تغییر نگرش کشور‌های اروپایی در قبال مسئله فلسطین و اسرائیل به معنای این است که اسرائیل با فشار روزافزون بین المللی مواجه است. با این حال، از آنجایی که افکار عمومی در اسرائیل همچنان قاطعانه پشت حمله کشورشان به غزه است، بر اساس یک نظرسنجی اخیر، اسرائیل در آینده نزدیک عملیات نظامی خود در غزه را متوقف نخواهد کرد و روابط بین اسرائیل و کشور‌های اروپایی به طور فزاینده‌ای آشکار خواهد شد.
در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح شد؛
شرافتی: رانندگی مینی‌بوس در «نون‌خ۵» برای من چالش‌برانگیز بود
