کشور‌های مختلف چه قوانینی برای تبلیغات اینفلوئنسر‌ها در فضای مجازی دارند؟

مهیار خدادادی٬ کارشناس امنیت فضای مجازی گفت: در بسیاری از کشور‌های دنیا، قوانین و مقررات ویژه‌ای برای جلوگیری از گمراه شدن مخاطبان و تضمین شفافیت در تبلیغات سلبریتی‌ها تدوین شده است. هدف کلی این قوانین، جلوگیری از سوء استفاده احتمالی شهرت سلبریتی‌ها در جهت کلاهبرداری از مردم است. قوانین و مقررات مناسب می‌توانند به حفظ حقوق مصرف کنندگان، جلوگیری از گمراه شدن آن‌ها و افزایش اعتماد عمومی به این نوع تبلیغات در فضای مجازی کمک کنند.

او بیان کرد: برای مثال با استناد به کمیسیون تجارت فدرال (FTC) ایالات متحده آمریکا، سلبریتی‌ها باید به طور واضح به مخاطبان خود اطلاع دهند که در حال انجام تبلیغات هستند. باید از ادعا‌های نادرست، اغراق‌آمیز یا گمراه‌کننده و هم‌چنین استفاده از تصاویر یا فیلم‌های جعلی برای تبلیغ محصولات یا خدمات خودداری کنند. در صورت بروز تخلف، این کمیسیون اقداماتی مانند ممنوعیت از تبلیغات در فضای مجازی، جریمه‌های سنگین و تشکیل پرونده قضائی را اعمال خواهد کرد. برای مثال این کمیسیون در سال ۲۰۱۹، یک مدل معروف آمریکایی را به دلیل تبلیغ یک رمز ارز دیجیتال به نام "EthereumMax" در اینستاگرام به پرداخت ۱.۲۶ میلیون دلار جریمه و یا در سال ۲۰۱۹ یک خواننده معروف آمریکایی را به دلیل تبلیغ یک رمزارز دیجیتال کلاهبرداری در اینستاگرام به پرداخت ۱۰۰ هزار دلار جریمه محکوم کرد.

او افزود: فراموش نکنید که هیچ‌کس به اندازه شما، از پولتان مراقبت نمی‌کند. مجموعه کورش کمپانی از شگردی قدیمی و متداول به‌نام ”پانزی“ استفاده کرده است. بدین‌ترتیب که در ابتدا برای ایجاد حس اعتماد، از افراد مشهور جهت تبلیغات استفاده کرده و سپس با وعده‌هایی متناسب با احوال روز جامعه پیشنهاداتی وسوسه‌انگیز مانند فروش گوشی آیفون ۳۰ میلیون تومانی را به مردم می‌دهد.

این کارشناس فضای مجازی اظهار کرد: کسب مجوز‌های اولیه (ای‌نماد، پروانه کسب اتحادیه و...)، تبلیغات گسترده و وعده‌های اغوا کننده دقیقاً در همین نقطه، تقریبا ۲ هزار نفر شاکی را بدون ایجاد سوالاتی ساده مانند «مگر نماینده رسمی شرکت اپل است؟» و یا «اصلاً قیمت گوشی آیفون در شرکت رسمی چقدر است؟» به دام می‌اندازد. بنابراین توصیه می‌کنم در کلیه موارد و به‌خصوص در فضای بدون چارچوب مجازی، همواره قبل از اقدام به عمل، تحقیق و تفحص دقیق کرده و تصمیمات خود را محدود به مجوز‌های قانونی و تبلیغات افراد مشهور نکنند.

او گفت: ثانیاً دولت باید با وضع قوانین و مقررات سخت‌گیرانه برای تبلیغات در فضای مجازی و ساماندهی سلبریتی‌ها، نظارت دقیق‌تر بر فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه پیش‌فروش و افزایش آگاهی عمومی از طریق آموزش و اطلاع‌رسانی، فضا را امن‌تر کند. ثالثاً به قسمت سوم چرخه یعنی سلبریتی‌ها و افراد مشهور، توصیه می‌کنم تا در حوزه فعالیت تخصصیشان تبلیغات کنند. بنابراین تبلیغات با علم به موضوعات حوزه تخصصی سلبریتی‌ها، قطعاً خطر ریسک کلاهبرداری را کاهش می‌دهد.

خدادادی در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آیا کشور ما در زمینه تبلیغات اینفلوئنسر‌ها و سلبریتی‌ها در فضای مجازی قانونگذاری کرده است یا این که اگر فردی خلاف واقع تبلیغ کرد چه جرمی برایش در نظر گرفته شده است؛ گفت: در ایران نه‌ تنها قوانین ویژه‌ای در این خصوص وجود ندارد، بلکه همواره دچار فقدان تعاریف دقیق و شفاف از مفاهیمی مانند اینفلوئنسر، سلبریتی و تبلیغات هستیم.

او افزود:در صورت بروز تخلف برای تبلیغات در فضای مجازی از قانون مجازات اسلامی، دستورالعمل ساماندهی تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی و قانون نظام صنفی رایانه‌ای استفاده شده و توسط پلیس فتا رسیدگی و با متخلفان برخورد می‌شود.

این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: اصلاح و تکمیل قوانین موجود در زمینه تبلیغات اینفلوئنسر‌ها و سلبریتی‌ها در فضای مجازی می‌تواند به ساماندهی این حوزه و جلوگیری از بروز تخلفات کمک کند. در حال حاضر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در حال تدوین طرحی برای ساماندهی فعالیت سلبریتی‌ها در فضای مجازی است.