باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمدحسین نیکخوی متین - مذاکره، واژه‌ای که در این سال‌ها بار‌ها و بار‌ها از طرف مسئولین کشورمان بیان شده و برخی‌ها صحبت‌های بسیاری را علیه و تعدادی در جهت تایید آن مطرح کردند. عده‌ای می‌گویند تحت هر شرایطی و برای رسیدن به خواسته‌های‌مان، با توجه به تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی که غربی‌ها به واسطه یک جانبه‌گرایی و جایگاهی که در مجامع بین المللی دارند اعمال می‌کنند، باید مذاکره کرد. مذاکره‌ای که حتی اگر لازم بود می‌توانیم از برخی اصول خود بگذریم و با نرمشی عیان به توافقاتی برسیم. توافقاتی که شاید باعث گشایش‌هایی در موضوعات اقتصادی و تحریم‌ها شود. این گروه، توافق و مذاکره را فارغ از بحث عزت ملی و اصول کلی نظام می‌بینند و حرف از مذاکره و توافق آن هم به همان شکلی که غربی‌ها می‌خواهند، الزامی جدی برای کشور می‌دانند.

عده‌ای اما مسیری کاملا متفاوت را طی می‌کنند و هرگونه مذاکره را با قدرت‌های غربی رد کرده و از عدم اعتماد به آمریکا و سایر کشور‌های غربی سخن می‌گویند؛ عدم اعتمادی که با توجه به سابقه نه چندان خوب غربی‌ها و در راس آنها ایالات متحده آمریکا در پذیرفتن و اجرای توافقات خود، دلیل قانع کننده‌ای برای طرفداران مذاکره نکردن محسوب می‌شود.  

آمریکایی که درگیر حاشیه‌های دستورات رئیس‌جمهور جدید خود است

در این شرایط اما دولت چهاردهم که با شعار‌هایی مانند ارتباط، توافق و مذاکره با جهان و چنین شعار‌های زیبایی به میدان آمد و از محمدجواد ظریف که سابقه درخشانی البته به عقیده برخی‌ها در مذاکره دارد، استفاده کرد. استفاده‌ای که نشان داد او بیش از سایرین به فکر مذاکره و توافق با برخی از کشور‌های جهان است. مذاکره‌ای که شاید شکلی از آن با کشور‌های اروپایی باشد، اما نماد اصلی آن دولت ایالات متحده آمریکا است. اما آمریکا با دولت جدید خود به نظر می‌رسد تفاوت‌هایی چه در بحث داخلی و چه در موضوعات خارجی با دولت قبلی خود داشته باشد.

آمریکا با رئیس‌جمهور جدید خود و موضع‌گیری‌هایی که او درباره مسائل مختلف از جمله ایران می‌کند، به نظر می‌رسد چندان در شرایط با ثباتی قرار ندارد. آمریکا اکنون در گیرودار حاشیه‌های ۱۰۰ فرمان اجرایی رئیس‌جمهور جدید است و در این شرایط درباره ایران اظهارات ضد و نقیضی دارد؛اظهاراتی که توسط ترامپ مطرح می‌شود.

ترامپ در روز‌های اخیر در مصاحبه‌ای تاکید کرد: «اگر توافقی با ایران حاصل شود راه‌هایی برای اطمینان قطعی از آن وجود دارد و باید ۱۰ بار راستی‌آزمایی کرد.» ترامپ در بخش دیگری از مصاحبه خود گفت: «تنها چیزی که درباره ایران گفته‌ایم این است که می‌خواهم آنها کشور باعظمتی داشته باشند، آنها پتانسیل بالایی دارند و مردم شگفت‌انگیزی هستند. تنها چیزی که درباره ایران گفتم این است که آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند؛ اگر آنها یکی داشته باشند دیگران هم می‌خواهند داشته باشند و در این صورت همه چیز فاجعه خواهد بود.»

پیرمرد ۷۸ساله‌ای که همچنان برای جذب رسانه‌ها تلاش می‌کند

ترامپ روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران در کاخ سفید نیز در میان سوالات دیگر، به موضوع ایران اشاره و تقریباً همین مواضع را تکرار کرد. او با بیان این ادعا که خوب خواهد بود اگر مسائل با ایران را بدون حمله اسرائیل بتوانیم حل کنیم، گفت: «امیدوارم ایران توافق کند.»

رئیس‌جمهور آمریکا اضافه کرد: «امید است که این مسئله بدون اینکه نیازی به نگرانی بر سر آن وجود داشته باشد، حل شود. اگر بتواند بدون آنکه آن گام اضافی برداشته شود حل شود، خوب خواهد بود.»

این سخنان ترامپ نشان دهنده همان مسیر دوره گذشته این پیرمرد ۷۸ ساله است. جایی که ترامپ به دنبال مطرح کردن سخنان جذاب در رسانه‌ها است، اما در عمل اقدام دیگری می‌کند. اقدامی مانند پاره کردن توافقی به نام برجام.

اما در این شرایط که صحبت از مذاکره ایران با آمریکا به زبان آمده نباید خیلی از موضوعات را فراموش کرد. مانند آن چه که در دوره اول ترامپ اتفاق افتاد. ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌ها، به‌عنوان کشوری مسئولیت‌پذیر، تعهدات خود را به‌طور کامل اجرا کرد؛ موضوعی که در ۱۶ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تأیید قرار گرفت. با این حال، پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ و تصمیم یکجانبه او برای خروج از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، تحریم‌هایی که طبق توافق لغو شده بودند، دوباره اعمال شدند.

حالا ترامپ بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شده و صحبت از مذاکره کرده است. مذاکره‌ای که البته به نظر می‌رسد این بار دولت مستقر در ایران بر خلاف دوره قبل با احتیاط و تجربه بیشتری وارد آن خواهد شد.

سه اصل عزت، مصلحت و حکمت 

حسن قشقاوی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در خصوص تصمیم‌گیری برای مذاکره و رابطه با آمریکا گفت: «تصمیمات اصلی در خصوص روابط با آمریکا از طریق رهبر معظم انقلاب، رئیس‌جمهور و شورای عالی امنیت ملی اتخاذ می‌شود.» 

احمد بخشایش، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با بیان اینکه بهتر است مذاکرات ایران و آمریکا به صورت مستقیم انجام شود، معتقد است: «یکی از حسن‌های آقای پزشکیان این است که کار‌هایی که انجام می‌دهد، با رهبر معظم انقلاب هماهنگ می‌کند و درباره مذاکرات نیز این اقدام را انجام داده و تا جایی که من اطلاع دارم، ایشان مایل به مذاکره با آمریکا نیز هستند. معمولاً عمان به عنوان واسطه بین ایران و آمریکا عمل می‌کند، اما بهتر است مذاکرات به صورت مستقیم انجام شود.»

رئیس‌جمهور کشورمان نیز در روز‌های اخیر در ارتباط با مذاکره با آمریکا از توجه همیشگی ایران به مذاکره با تمامی کشور‌های جهان سخن گفت؛ حتی آمریکا.  

پزشکیان با بیان اینکه رهبری تصمیم‌گیرنده نهایی درباره گفت‌و‌گو با آمریکا هستند، اضافه کرد: «آنچه که باعث می‌شود رهبر معظم انقلاب ما به عنوان تصمیم‌گیر نهایی در این رابطه همراهی کنند و همیشه هم همراه بوده‌اند، این است که باید یک اطمینانی وجود داشته باشد که اگر گفت‌و‌گو کردیم نتیجه خواهد داد، نه اینکه گفت‌و‌گو برای گفت‌و‌گو بشود. گفت‌و‌گو برای اینکه احترام هر دو طرف و برابری در قبال این روند شکل بگیرد، نه اینکه ما بیاییم به تعهداتمان عمل کنیم و طرف مقابل به تعهداتش عمل نکند.».

فصل الخطاب تمامی بحث‌ها سخنان رهبر معظم انقلاب است؛ سخنانی که رئیس‌جمهور کشورمان در سخنان خود در سفر استانی به خوزستان مطرح کرد: رهبر معظم انقلاب فرمودند که براساس سه اصل عزت، مصلحت و حکمت با همه ارتباط داشته باشیم به غیر از اسرائیل.