باشگاه خبرنگاران جوان؛ رامين آريان راد – بروز حادثه انفجار در بندر شهید رجایی ایران زمینه ساز ارسال پیام همدردی رئیس جمهور روسیه به رهبران ایران شد.  

ولادیمیر پوتین در خطاب به رهبر انقلاب و رییس جمهور ایران ضمن عرض تسلیت بابت تلفات انسانی بر حمایت و ارائه کمک‌های مورد نیاز برای رفع پیامد‌های این حادثه اعلام آمادگی کرد. به دنبال این پیام سفارت روسیه در تهران اعلام کرد که در پی درخواست شرکای ایرانی، رئیس جمهور روسیه دستور اعزام فوری چندیدن هواپیمای حاوی نیرو‌های متخصص وزارت شرایط غیر مترقبه این کشور را صادر کرده است.

اعزام فوری هواپیما‌های روسی به ایران، نشان از روابط مثبت دو طرف دارد. البته کمک‌های بشردوستانه مسکو در شرایط سخت تنها مربوط به این حادثه نمی‌باشد بلکه دولت روسیه همواره سعی نموده است که در شرایط بحران‌های طبیعی و غیر مترقبه حامی دولت و مردم ایران باشد. در همین راستا، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های این حمایت، کمک‌های بشردوستانه روسیه به ایران در زمان بحران‌های طبیعی یا حوادث بزرگ بوده است.

برای مثال، پس از وقوع زلزله ویرانگر در شهر بم در دی ماه ۱۳۸۲ که به کشته شدن بیش از ۳۰ هزار نفر از هموطنان عزیزمان انجامید، روسیه بلافاصله تیم‌های امداد و نجات، سگ‌های زنده‌یاب، بیمارستان صحرایی و کمک‌های پزشکی به ایران اعزام کرد. همچنین، پس از زلزله‌های پی‌درپی در استان آذربایجان شرقی در مرداد ماه ۱۳۹۱، روسیه کمک‌های بشردوستانه شامل دارو، تجهیزات پزشکی و چادر‌های امدادی را به ایران ارسال کرد.

در همین راستا، در پی وقوع سیلاب‌های شدید در استان‌های مختلف ایران در فروردین ماه ۱۳۹۸، دولت روسیه چندین محموله کمک بشردوستانه شامل پمپ‌های آب، تجهیزات تصفیه آب، چادر و مواد غذایی به ایران فرستاد. همچنین، در جریان شیوع ویروس کرونا، روسیه محموله‌های واکسن اسپوتنیک وی (Sputnik V) و تجهیزات پزشکی به ایران ارسال کرد. همچنین همکاری‌های فنی و علمی میان دو کشور برای تولید مشترک واکسن نیز شکل گرفت.  

پس از حادثه کلینیک سینا اطهر تهران در تیر ماه ۱۳۹۹ که تعدادی کشته و مجروح برجا گذاشت، روسیه پیام تسلیت رسمی صادر و آمادگی خود را برای ارسال کمک‌های اضطراری و تیم‌های امدادی اعلام کرد. همچنین کمک‌های اولیه شامل مواد غذایی، چادر، پتو و تجهیزات پزشکی به ایران ارسال شد. از سویی دیگر، در پی زلزله شدید در شهرستان خوی در بهمن ماه ۱۴۰۱، روسیه جز نخستین کشور‌های خارجی بود که کمک‌های اضطراری شامل چادر، پتو، مواد غذایی و دارو به ایران ارسال کرد.

کمک‌های بشردوستانه روسیه به ایران تنها جنبه عملیاتی نداشته‌اند، بلکه حامل پیام‌های دیپلماتیک مهمی نیز بوده‌اند. این کمک‌ها در شرایطی انجام شده که ایران در برخی مواقع تحت فشار‌های بین‌المللی (به ویژه تحریم‌های غرب) قرار داشته و همین امر بر اهمیت حمایت‌های روسیه افزوده است. در واقع، چنین اقدامات بشردوستانه‌ای در تعمیق پیوند‌های استراتژیک، افزایش اعتماد متقابل و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای نقش بسزایی داشته‌اند.

کمک‌های بشردوستانه روسیه به ایران در مواقع بحران‌های طبیعی، بهداشتی و حوادث غیرمترقبه، افزون بر جنبه‌های انسانی، به عنوان ابزاری برای تحکیم روابط دوجانبه عمل کرده‌اند. این روند نشان می‌دهد که مسکو و تهران فراتر از همکاری‌های سنتی، در عرصه‌های جدیدتری نیز در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.

*پژوهشگر مسائل بین‌الملل