باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - طرح هوشمندسازی واحدهای خبازی از خرداد ۱۴۰۱ کلیدخورد، اما اجرای این طرح هم‌نتوانست در کاهش ضایعات و فساد در حوزه آرد و نان تاثیرگذار باشد چراکه بنابر رصدهای صورت گرفته شاهد عرضه نان با قیمت های مختلف در واحدهای خبازی، عرضه نان بالاتر از قیمت مصوب و محاسبه آن با درج تعداد نان بیشتر در سامانه نانینو هستیم که بسیاری از صاجب نظران اذعان می کنند که طرح هوشمندسازی نه تنها در مدیریت یارانه حوزه آرد و نان، کاهش تخلفات این حوزه و کنترل قاچاق آرد تاثیری نداشته، بلکه مشکلات این حوزه را افزایش داده است.

علت تخلفات حوزه آرد و نان چیست؟

محمدجواد کرمی رئیس کارگروه آرد و نان گفت: درخواست ما این است که با یکسان سازی نرخ آرد و نان، مابه التفاوت قیمت نان یارانه ای با آزاد پز به حساب خانوارها واریز شود و اجازه دهند فضای رقابتی در حوزه گندم و آرد و نان رخ دهد که هم بحث کیفیت و قیمت شرایط بهتری پیدا می کند که این امر رضایت دولت، نانوا به همراه خواهد داشت.

کرمی با بیان اینکه سالانه ۲۵۰ همت یارانه به حوزه آرد و نان پرداخت می شود، گفت: اگر دولت یارانه به حساب مستقیم خانوار واریز کند، با واقعی شدن قیمت شاهد مصرف بهینه نان و کاهش مصرف گندم خواهیم بود که براین اساس با حذف واسطه ها و خرید تضمینی گندم توسط کارخانه، ۲ تا ۲.۵ میلیون تن گندم در مصرف خبازی ها صرفه جویی خواهد شد.

در حال حاضر با مشکلات متعدد و گرانفروشی در حوزه نان روبرو هستیم که محمدعلی اسفنانی سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی گفته بود که اگر بناست مشکل تخلفات در زنجیره گندم، ارد و نان حل شود باید بستر تخلف از بین رود و قیمت نان منطقی تعیین شود چراکه نانوایان، نان را با قیمت ۳ سال گذشته عرضه می کنند که این امر منطقی نیست چراکه عوامل مختلف از جمله حقوق و دستمزد، حامل های انرژی و حمل و نقل افزایش یافته است.

اسفنانی گفت: هنگامی که نان نرخ درست نداشته باشد از وزن نان کم می‌کند، یا با کنجد و سبزی قیمت را افزایش می دهند یا آرد را خارج از شبکه به فروش برساند. در نتیجه اگر بناست مشکل حل شود باید بستر تخلف از بین برود.

کاهش ۳۰ درصدی مصرف گندم با یکسان سازی نرخ آرد و نان محقق می شود

عطااللّه هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: تا زمانیکه قیمت نان واقعی نشود و یارانه به طور مستقیم در اختیار دهک های مورد نظر قرار نگیرد، مشکلات حوزه آرد و نان استمرار خواهد داشت. کمااینکه در شرایط کنونی یارانه نان هدر می رود.

وی با بیان اینکه سالانه ۱۲.۵ میلیون تن گندم مورد نیاز صنف و صنعت و واحدهای خبازی است، افزود: بنابر آمار ۱۱ میلیون تن گندم مورد نیاز واحدهای خبازی و ۱.۵ میلیون تن صنف و صنعت است که با احتساب ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت گندم، ۲۲۰ همت یارانه در حوزه نان پرداخت می شود که براین اساس دولت کمتر از ۱۲ همت در اختیار واحدها قرار می دهد که عملا ۲۰۸ همت یارانه این حوزه بدست مصرف کننده نمی رسد.

هاشمی با اشاره به تاثیر واقعی شدن قیمت نان در میزان مصرف گندم گفت: با واقعی شدن قیمت نان  و پرداخت یارانه به دهک هایی که مستلزم حمایت دولت هستند، علاوه بر کاهش هدررفت یارانه شاهد افت ۲۵ تا ۳۰ درصدی گندم مصرفی به جهت کاهش ضایعات و دورریز این حوزه هستیم.

رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: تازمانیکه اختلاف میان قیمت آرد آزاد و دولتی وجود دارد به طوریکه قیمت تمام شده گندم بالای ۲۳ تا ۲۴ هزارتومان است و با نرخ ۶۰۰ و ۹۰۰ تومان در اختیار واحدها قرار می گیرد، هیچ راهی جزء آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه مستقیم به خانوار نمی تواند جلوی فساد را بگیرد.

براساس اعلام مرکز پژوهش های غلات ۱۵ تا ۲۰ درصد ضایعات آرد داریم که علل گوناگونی دارد، درحالیکه با آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه به حساب مردم، رقابت در بین واحدهای خبازی ایجاد می شود و در مقابل جلوی بسیاری از رانت و فسادها گرفته می شود. کمااینکه طی سال های ۸۹، ۹۰ و ۹۱ تجربه آزادسازی قیمت را داشتیم که با آزادسازی ۲.۵ میلیون تن گندم صرفه جویی شد که رقم قابل توجهی است.

تخلفات حوزه آرد و نان با یکسان سازی قیمت به پایان می رسد

محمدرضا مرتضوی رئیس انجمن آردسازان گفت: طرح نانینو، نانوایان و صاحب نظران معتقدند هزینه ای که برای تجهیز واحدها به کارتخوان های هوشمند شد، نه تنها نتوانسته اثری در مشکلات حوزه  آرد و نان داشته باشد، بلکه خود به یک معضل تبدیل شده است به طوریکه مردم یک عدد نان سنگگ ۲۵ هزارتومان می خرند، اما در مقابل باید خرید ۵ عدد نان ثبت می شود که براین اساس تاثیری در کاهش مصرف و سهمیه نداشته است.

به گفته وی، هوشمندسازی آرد و نان، سهمیه واحدهای نانوایی را بر مبنای الگوریتمی کم و زیاد می کند ، درحالیکه نانوایان معیار آن را نمی دانندو برای جعل آمار و آمارسازی همانند دیگر سامانه ها مشکلات متعددی ایجاد می کند.

مرتضوی ادامه داد: مشکل اصلی دولت ها این است که می خواهند نرخ نان را ثابت نگه دارند، درحالیکه سیاست های فعلی کارساز نیست، درحالیکه با آزادسازی قیمت آرد و نان و پرداخت یارانه به مردم، امکان مدیریت بهتری وجود دارد، کمااینکه تخلفات گسترده ای در این حوزه وجود دارد.

رئیس انجمن آردسازان با اشاره به چندنرخی بودن قیمت آرد و نان گفت: اکنون قیمت آرد، گندم و نان چندنرخی است که همین امر موجب شده تا نانوایان تلاش کنند سهمیه بیشتری را دریافت کنند، درحالیکه اگر عرضه و تقاضا باشد، نانوا به میزان کافی آرد خریداری و تولید می کنند. گفتنی است نرخ نان در نقاط مختلف متغیر است و ثابت نیست.

وی گفت: علی رغم آنکه قیمت واقعی آرد ۳۰ هزارتومان است، اما با نرخ ۸۰۰ تومان در اختیار نانوایان قرار می دهد و بدیهی است که زمینه را برای تخلفات گسترده ایجاد می‌کند. یکسان سازی نرخ آرد و نان در کاهش مصرف و ایجاد رقابت برای تولید نان کیفی اثرگذار است.

با توجه به آنکه ۹۵ درصد نان مصرفی مردم از گندم یارانه ای تامین می شود و در شرایط کنونی تفاوت معناداری بین قیمت نان یارانه ای و آزادپز وجود دارد، دولت تصمیم به یکسان‌سازی این قیمت‌ها گرفته است که انتظار می رود این امر هرچه سریع تر اتفاق بیفتد و در این ارتباط معاون بازرگانی دولتی اعلام کرده  است که دولت در تلاش است تا برنامه‌ای جامع برای تخصیص یارانه و یکسان‌سازی آرد و نان تنظیم نماید و طبق اعلام معاون اول رئیس‌جمهور، به‌زودی اصلاحاتی در نحوه تخصیص یارانه به گندم و آرد نان به مرحله اجرا خواهد رسید.