باشگاه خبرنگاران جوان _ موانع و شکاف پیش روی انرژی های پاک در خراسان رضوی ناشی از مشکلات در بخش های حمایتی، قانونی و بروکراسی اداری بوده که اکنون توسعه این صنعت را با کندی مواجه ساخته است.

هر مگاوات انرژی پاک در خراسان رضوی حاصل غلبه بر هزار مانع است؛ از معضل زمین که سرمایه‌گذار را سرگردان می‌کند، تا نوسانات ارزی و مشکلات پیچیده ثبت سفارش که تامین تجهیزات را ناممکن می‌سازد.

این گزارش به بررسی موانع پرتعداد در مسیر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر می‌پردازد که اراده‌ای جدی برای رفع آن‌ها ضروری است.

با توجه به ناترازی انرژی که هر سال بیشتر گلوی کشور را می‌فشارد، رفتن به سمت توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر یک امر اجتناب ناپذیر است، برای تسهیل در این مورد خراسان رضوی پیشگام شد.

نخستین ستاد انرژی های تجدیدپذیر را به ریاست استاندار و مدیران ذیربط در این بخش تشکیل داد تا مسائل این بخش به صورت نظامند بررسی و در یک برنامه ریزی هدفمند رفتن به سمت ایجاد سه هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در افق سال ۱۴۰۶ تسهیل شود.

در این راستا نخستین گردهمایی فعالان صنعت انرژی های تجدیدپذیر به ریاست جانشین ستاد مزبور به تارگی در محل استانداری خراسان رضوی برگزار شد و دست اندرکاران این صنعت دغدغه‌ها و مشکلات خود در این بخش را تشریح کردند.

مشکلات بنیادین در صنعت انرژی تجدیدپذیر 

در این نشست یکی از نمایندگان شرکت‌های فعال در حوزه صنعت تجدیدپذیر، اهداف تعیین شده برای تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر را بلند پ روازانه و با چالش‌های جدی روبرو دانست و بر ضرورت بازنگری در مفاهیم و حمایت‌های این بخش تاکید کرد.

مهدی شریفی، نماینده شرکت مدیران و مشاوران صنعت تجدیدپذیر با اشاره به هدف‌گذاری سه هزار مگاوات تولید انرژی در سه سال آینده، ظرفیت بالفعل تولید برق در استان را چهار هزار و ۵۰۰ مگاوات عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه قرار است نیروگاه‌های حرارتی از مدار خارج شوند، چه برنامه‌ای برای جایگزینی و تامین پایدار برق، خصوصا در ساعات اوج مصرف تابستان، اندیشیده شده است؟

وی همچنین با اشاره به چالش‌های زیرساختی، پرسش‌هایی را در خصوص امکان‌پذیر بودن انتقال سه هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر تنها با حفظ خطوط ۴۰۰ کیلوواتی مطرح کرد.

این نماینده شرکت‌های فعال در حوزه صنعت تجدیدپذیر با بیان اینکه آموزش نیروی متخصص در بازه زمانی سه ساله بسیار دشوار و تقریبا غیرممکن است، اینگونه اهداف را «بی‌اساس» خواند و بر تبعات احتمالی آن هشدار داد.

وی با انتقاد از رویکرد سازمان ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق) گفت: این سازمان یک برداشت غلط از انرژی‌های تجدیدپذیر دارد، فلسفه این حوزه باید به درستی باز شود و انرژی تجدیدپذیر برای همگان محرز شود.

نیستشریفی خاطرنشان کرد: هیچ کنترلی بر تولید نیروگاه تجدیدپذیر نمی‌توان داشت، در حالی که این کنترل بر نیروگاه حرارتی وجود دارد. اختیار خورشید و باد دست ما نیست؛ این مساله باید کاملا باز شود. بنابراین وقتی این موضوع درست شناخته نشود، حرف‌های ما نیز تماما مانع پیشرفت می‌شود.

وی با طرح این سوال که چگونه می‌توان انتظار موفقیت برای سیستمی داشت که جریان مالی آن هنوز تعریف نشده است، به بورس سبز به عنوان تنها مشوق حال حاضر در این حوزه اشاره کرد.

شریفی به ظرفیت‌های صنعت برق کشور اشاره کرد و آن را «هوشمندترین فناوری مهندسی در کشور» توصیف کرد.

وی با بیان اینکه جمع‌آوری داده در این صنعت سابقه ۲۰ ساله دارد و رفتار بار مشترکان به سرعت ثبت می‌شود، بر لزوم استفاده بهینه از این داده‌ها در جهت پیشبرد اهداف صنعت تجدیدپذیر تاکید کرد.

کندی صدور مجوزها

عضو هیات مدیره انجمن سازندگان و تامین‌کنندگان کالا و خدمات انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتکا) نیز در این نشست بر ضرورت حضور فعال بخش خصوصی در کمیته‌های زیر مجموعه ستاد انرژی‌های تجدیدپذیر خراسان رضوی تاکید و نسبت به کندی روند صدور مجوزها برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر ابراز نگرانی کرد.

شهریار صابر با اشاره به اینکه با روند فعلی صدور مجوزها، بعید است حتی ۱۰ درصد از اهداف نیروگاه‌های تجدیدپذیر در استان پس از سه سال محقق شود، افزود: کماکان برخی مجوزهای مربوط به نیروگاه تجدیدپذیر از مرکز صادر می‌شود که این موضوع روند کار را کندتر می‌کند.

وی همچنین بر لزوم ارائه خدمات و پشتیبانی بلندمدت، حداقل به مدت ۳۰ سال، برای شرکت‌های پیمانکار در حوزه نیروگاه‌های تجدیدپذیر تاکید کرد و این حمایت را برای پایداری و پیشرفت این صنعت ضروری دانست.

رضا اشرافی، نماینده پیمانکاران برق خراسان رضوی نیز در این نشست با اشاره به چالش‌های موجود در مسیر توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در استان بر لزوم رفع موانع اداری، جذب و تربیت نیروی متخصص و استفاده از ظرفیت‌های موجود در صنایع تاکید کرد.

وی  با بیان اینکه فریز شدن زمین‌ها، تفویض اختیار قراردادها به استان، سفارش و تخصیص ارز به تولیدکنندگان پنل های خورشیدی در استان‌ها به شدت دچار مشکل است، پیشنهاد داد مدیریت سهمیه انرژی‌های تجدیدپذیر استان به استانداری واگذار تا با توجه به پتانسیل موجود در استانداری، روند توسعه تسهیل شود.

نماینده پیمانکاران برق خراسان رضوی با اشاره به هدف‌گذاری سه هزار مگاوات تولید انرژی تجدیدپذیر در سه سال آینده، بر لزوم شتاب‌دهی به تامین نیروی انسانی متخصص در این حوزه تاکید کرد و خواستار ورود سازمان فنی و حرفه‌ای و تربیت نیروی لازم توسط سازمان‌های دولتی شد.

وی همچنین به دلیل خطر بالا در صنعت برق، به ویژه در حوزه تجدیدپذیرها، جذابیت کم این صنعت برای نیروهای متخصص را یادآور شد و بر لزوم تلاش برای جذاب‌تر کردن آن و نقش سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان بازوی کمکی خوب در این زمینه، لزوم تدوین استانداردها و ارائه آن‌ها به سازمان استاندارد برای تصویب تاکید کرد.

اشرافی همچنین پیشنهاد تهیه حداقل فهرست بهای انرژی تجدیدپذیر را برای برگزاری بهتر مناقصه‌ها مطرح کرد.

وی با اشاره به سقف‌های موجود در صنایع، پیشنهاد داد که با تسریع در نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر بر روی این سقف‌ها، بتوان این روند را در استان خراسان رضوی سرعت بخشید.

وی از اداره صمت درخواست کرد تا به این موضوع اولویت ویژه داده و با ارائه ابزارهای تشویقی، صنایع را به سمت نصب نیروگاه‌های خورشیدی سقفی سوق دهد. این اقدامات می‌تواند گامی موثر در جهت تحقق اهداف توسعه انرژی‌های پاک در استان باشد.

توقف تولید داخلی پنل خورشیدی

نماینده بخش تولید پنل‌های خورشیدی در خراسان رضوی نیز در این نشست با اشاره به سرعت بالای به‌روزرسانی فناوری پنل‌های خورشیدی در جهان (هر سه تا 6 ماه)، بر لزوم حمایت ویژه از تولیدکنندگان داخلی در رقابت با محصولات چینی تاکید کرد.

حسین علوی زاده فرآیندهای تعرفه‌گذاری واردات قطعات و پنل‌ها، افزایش تعرفه گمرکی برخی قطعات و طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز را از موانع اصلی توقف تولید داخلی و افزایش هزینه‌های تمام شده محصولات برشمرد.

وی توضیح داد: از سال گذشته تعرفه واردات قطعات با واردات پنل‌ها یکسان شده است که این امر هیچ توجیه اقتصادی ندارد. ترخیص اقلام واحدهای تولیدی باعث افزایش قیمت تمام شده محصول می‌شود و حتی گمرک با اعمال تعرفه بالا بر برخی قطعات وارداتی پنل خورشیدی، این مشکل را تشدید کرده است.

نماینده بخش تولید پنل‌های خورشیدی همچنین به فرآیند طولانی تخصیص ارز اشاره کرد که بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ روز به طول می‌انجامد و این خود مانع دیگری بر سر راه تولیدکنندگان داخلی دانست.

وی گفت: این مسائل در مجموع باعث شده تا صنعت پنل نیروگاه خورشیدی در ایران نتواند با قدرت به فعالیت خود ادامه دهد و در رقابت با تولیدکنندگان خارجی با چالش‌های جدی روبرو شود.

نماینده دیگر بخش تولید پنل خورشیدی در خراسان رضوی نیز با بیان مشکلات متعدد در زمینه ساختگاه و تخصیص زمین، هزینه‌های بالای شهرک‌های صنعتی و عدم وجود تسهیلات، بر لزوم رفع این موانع برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در خراسان رضوی تاکید کرد.

میثم ایزدپناه با انتقاد از فرآیند تخصیص زمین از اراضی ملی، خواستار استخراج مناطق مساعد برای نصب ساختگاه شد و گفت: خیلی از ظرفیت‌های مساعد استان فریز شده است و از ورود سرمایه‌گذار واقعی به این حوزه، جلوگیری می‌شود.

وی با اشاره به ابلاغ نرخ جدید شهرک‌های صنعتی برای واگذاری زمین به منظور نصب نیروگاه تجدیدپذیر بیان کرد: سرمایه‌گذار باید ۱۵ تا ۱۰۰ درصد معادل هزینه کل نصب نیروگاه را صرف تامین زمین کند که این امر سرمایه‌گذاری را غیر اقتصادی می‌کند، عدم ایجاد شهرک انرژی در استان، یکی از موانع جدی توسعه این صنعت در استان است.

نماینده بخش تولید پنل خورشیدی با اشاره به مشکلات حقوقی اراضی وقفی اظهار کرد: به دلیل این مسائل، از صدور مجوز در این زمینه خودداری می‌شود، افزودن بر این محدودیت اراضی با گرید ۳ و ۴ کشاورزی برای نصب نیروگاه در حالی از سوی وزارت نیرو اعلام می شود که وزیر جهاد کشاورزی تا ۱۰ مگاوات را معاف کرده است.

ایزدپناه با اشاره به عدم وجود تسهیلات واقعی در این بخش تاکید کرد: اگر تسهیلاتی وجود دارد، ظرفیت آن اعلام شودچون برخی به خاطر سودای این تسهیلات اقدام به تصرف زمین می‌کنند، در حالی که از چند ماه قبل یک ریال هم تسهیلات به این بخش اختصاص نیافته است.

عدم تخصیص ارز و ناترازی ارزی

نماینده فعالان حوزه تامین کنندگان صنعت تجدیدپذیر نیز در این نشست با انتقاد از عدم تخصیص ارز و وجود ناترازی ارزی، بر لزوم تسهیل فرآیند تامین تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی تاکید کرد و خواستار رفع موانع موجود در این زمینه شد.

رضا صداقتی پور با بیان اینکه «یکی از موانع اصلی در این بخش تخصیص ارز در حوزه نیروگاه خورشیدی است که از اسفندماه سال گذشته انجام نشده است»، گفت: ناترازی افزایش یافته است و امکان ثبت سفارش به مراتب کمتر داریم، امکان برنامه‌ریزی برای شرکت‌های تامین نیروگاه خورشیدی در این برهه وجود ندارد زیرا تخصیص ارز بی‌نظم است.

وی تاکید کرد: باید زمان‌بندی درست و برنامه مشخصی برای شرکت‌های تامین و پیمانکاران تخصیص ارز حداقل در این حوزه که نیاز روز کشور است و تقاضا وجود دارد داشته باشیم، از سوی دیگر امکان انتقال سهمیه ارز شرکت سرمایه‌گذار به شرکت تامین‌کننده وجود ندارد که این مسیر باید تسهیل شود.

نماینده فعالان حوزه تامین کنندگان صنعت تجدیدپذیر تصریح کرد: ثبت سفارش برای قطعات وارداتی پنل خورشیدی بسیار زمان‌بر است، حداقل باید شرکت‌ها امکان استفاده از ارز آزاد را داشته باشند و در نوبت در تالار مبادله نکنند، زیرا کالا در گمرک می‌ماند و ترخیص نمی‌شود.

صادقتی پور خواستار واگذاری مجوزهایی که مربوط به وزارت صمت است به استان و تسهیل در این زمینه شد.

ترسیم آینده خراسان رضوی در نصب نیروگاه تجدیدپذیر

مشاور استاندار خراسان رضوی و جانشین ستاد انرژی های تجدیدپذیر استان با پذیرش همه نقطه نظرات مطرح شده از سوی پیمانکاران، مدیران و مشاوران حوزه تجدیدپذیر گفت: در هر صورت کسانی که باید نیروگاه تجدیدپذیر در استان را نصب کنند، شما هستید و همه مشکلات در این عرصه نیز به دست توانای شما حل خواهد شد.

جواد خدایی با موفقیت استان خراسان رضوی در نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر از سال ۱۴۰۲ تاکنون اظهار کرد: تا پایان سال ۱۴۰۳ سه هزار و ۳۰۹ نیروگاه تجدیدپذیر در بخش های خانگی، اداری، کشاورزی، صنعتی و سرمایه‌گذاری با ظرفیت ۱۲۹ مگاوات و از ابتدا تا ۱۱ تیرماه امسال سه هزار و ۷۱۵ نیروگاه تجدیدپذیر با ظرفیت ۱۴۶ مگاوات ایجاد شده است.

وی بیان کرد: آنچه امروز به‌عنوان تحقق ۲۷۰ مگاوات برای سال ۱۴۰۴ تعیین شده معادل ۹ درصد هدف سه‌ ساله سه هزار مگاواتی استان خراسان رضوی است که دور از دسترس نیست.

مشاور استاندار خراسان رضوی اظهار کرد: سرمایه اصلی در این مسیر نه صرفا پول و نه تنها توان فنی بلکه آگاهی و باور به تحقق‌پذیری این اهداف است، همه بازیگران این عرصه از مجریان و تولیدکنندگان تا مشاوران و سرمایه‌گذاران باید به سهم خود وارد میدان شوند، نباید اجازه داد طرح های بزرگ‌ مقیاس از دست استان خارج شود؛ این طرح ها بستر توسعه فناوری و اشتغال هستند. ️

منبع ایرنا