باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - شهر تاریخی خرم‌آباد در ارتفاع ۱۱ هزار و ۴۷۸ متری از سطح دریا و در میان دره‌های زاگرس قرار دارد، فاصله خرم‌آباد تا تهران ۴۹۰ کیلومتر و به دلیل قرار گرفتن در مسیر تهران - جنوب دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است که آزادراه شماره پنج ایران از این شهر عبور می‌کند.

این شهر تاریخی دارای ۷۰۰ دهنه چشمه است که سالانه با دبی ۱۰۰ میلیون مترمکعب ۳۵ درصد آب مصرفی شهر ۳۸۰ هزار نفری خرم آباد را تولید می‌کنند، از ابتدای زندگی بشر در این منطقه تاکنون آب فراوان در این شهر تاریخی باعث رونق زندگی و مهمترین عامل تمدن ساز در دره خرم آباد شده است.

در محل کنونی خرم‌آباد از دوره ایلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم بر خرابه‌های آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده، آثار تاریخی به جای مانده بیانگر قدمت تاریخی این شهر است.

خرم‌آباد یکی از شهر‌های مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست از آثار به جای مانده دوره ساسانیان نماد شهر است، همچنین خرم آباد یکی از پایتخت‌های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است.

شهر خرم آباد با تاریخ چند هزار ساله و یکی از مناطق قدیمی ایران 

عطا حسن پور مدیر کل میراث فرهنگی لرستان گفت:شهر خرم آباد تاریخ چند هزار ساله دارد و یکی از مناطق قدیمی ایران است که از آغاز پیدایش خود تاکنون، تمدن‌های مختلف و متعددی، از جمله کاسی‌ها، بابلی‌ها، ایلامی‌ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان را تجربه کرده است.

وی افزود: در پیرامون این شهر آثار متعددی از ادوار فوق باقی مانده است، خرم‌آباد در میان دره‌ای قیفی شکل و پرآب جای گرفته و قلعه‌های تاریخی و قدیمی آن، محلی امن و سنگری محکم برای حاکمان زمان در برابر مهاجمان و شورشیان بوده است.

حسن پور بیان کرد: قلعه فلک الافلاک میراث دوره ساسانیان، پل کشکان مادر پل‌های تاریخی ایران، خانه آخوند ابو، پل شکسته یا شاپوری، پل صفوی یا پل گپ، گرداب سنگی، مناره آجری، موزه مردم‌شناسی لرستان از آثار تاریخی و گردشگری مهم خرم آباد هستند.

آن گونه که اسناد و مدارک نشان می‌دهند،  قدمت سکونت بشر در دره خرم آباد به ۴۰ تا ۵۰ هزار سال پیش بر می‌گردد. ۲- از مهمترین ویژگی‌های طبیعی خرم آباد، وجود منابع آب زیرزمینی و چشمه‌های درون شهری بسیار در آن است، انگار که این شهر بر روی آب بنا شده است.

قلعه‌ای بی پناه در فلک الافلاک خرم آباد

همانطور که قبلا رئیس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح، اظهار کرده بود: با اقداماتی که در راستای آزادسازی عرصه و حریم قلعه فلک‌الافلاک صورت گرفت، آنچه که در راستای ثبت‌جهانی این قلعه توسط یونسکو لازم بود، انجام شد.

وی افزود:مشکلی برای ثبت جهانی این بنای تاریخی وجود ندارد؛ مقوله آزادسازی عرصه و حریم قلعه فلک الافلاک، یکی از مصوبات سفر استانی سال گذشته هیئت عالی قضایی به استان لرستان بود؛ و هم چنین حسن‌پور تأکید کرد: قلعه فلک‌الافلاک از پرونده حذف نشده بلکه فرصت الحاق آن پس از پایان مطالعات علمی فراهم خواهد شد. انتشار اخبار حذف این اثر به دلیل ناآشنایی برخی افراد با زبان انگلیسی و عدم مطالعه دقیق گزارش ایکوموس بوده است!

این در حالی است که دره خرم آباد با داشتن غار‌های چند هزار ساله اش ثبت جهانی شد و قلعه فلک الافلاک از این ثبت جاماند.

شاید بتوان گفت سال هاست که جایابی و حریم این قلعه ارزشمند درگیر تعلل‌ها و بی توجهی‌ها شده است و فضایی نامناسب در برخی نقاط آن وجود دارد.

این درحالیست که این قلعه سالانه پربازدیدترین اثر تاریخی لرستان بوده و فروردین امسال جز ۵ مکان گردشگری برتر کشور شد.

شاید تنهایی قلعه فلک الافلاک همچون خلوتی ایوان‌ها و اتاق هایش در طول تاریخ بوده است.

اما مشکلات حل نشده قلعه فلک الافلاک چند سال دیگر باید ادامه داشته باشد؟ آیا این اثر بزرگ تاریخی اگر در جایی غیر از لرستان می‌بود اینقدر تنها می‌ماند؟ 

فلک الافلاک پنجمین جاذبه گردشگری ایران در راس مشکلات

بنابر اعلام عطا حسن‌پور، قلعه «فلک‌الافلاک» در ایام نوروزی امسال، رتبه پنجم پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری ایران را به خود اختصاص داد.

عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث‌فرهنگی لرستان، گفت: در نوروز امسال استقبال خوبی از جاذبه‌های گردشگری لرستان شده و بر اساس آمار رسمی مجموعه تاریخی فرهنگی «فلک‌الافلاک» در رتبه پنجم پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری کشور قرار دارد.

قدمت قلعه تاریخی فلک الافلاک به بیش از ۱۷۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. بر اساس شواهد تاریخی، این قلعه در دوران ساسانیان ساخته شده و تا به امروز پابرجا مانده است. در طول این سال‌ها، بار‌ها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته، اما همچنان ساختار اصلی خود را حفظ کرده است.

غار‌های محوطه‌های پیش از تاریخ دره خرم آباد

غار کلدر

غار یافته

غار کنجی

غار گیلوران

غار قمری

و پناهگاه سنگی گرارجنه

لرستان که به واسطه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متنوع، مقصدی جذاب برای گردشگران به شمار می‌رود.  این شهر با قلعه فلک‌الافلاک، آبشار‌های دیدنی، دریاچه کیو و آثار تاریخی متعدد، تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد از تلفیق طبیعت و تاریخ را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.

جاذبه‌های تاریخی:

• قلعه فلک‌الافلاک: این قلعه باستانی که به نام‌های دژ شاپور یا دوازده برجی نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران است که قدمت آن به دوران ساسانیان می‌رسد.  

• مناره آجری: این مناره که در محله قاضی آباد و پارک شقایق قرار دارد، از آثار دوره سلجوقیان است و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مناره‌های ایران شناخته می‌شود.  

• پل شکسته: این پل تاریخی که به نام پل شاپوری نیز معروف است، از آثار دوره ساسانیان است و در خیرآباد خرم آباد قرار دارد.  

• گرداب سنگی: این بنای تاریخی که در نزدیکی قلعه فلک‌الافلاک قرار دارد، یک آب‌انبار بزرگ است که در دوره ساسانیان احداث شده است.  

• مسجد جامع خرم آباد: این مسجد که از آثار دوره صفویه است، در محله قلعه قرار دارد و یکی از بنا‌های تاریخی مهم شهر است.  

• خانه آخوند ابو: این خانه که در محله قلعه قرار دارد، نمونه‌ای از معماری سنتی و اصیل خرم آباد است.  

• بقعه بابا طاهر: این بقعه که در ضلع غربی قلعه فلک‌الافلاک قرار دارد، به یکی از عارفان و شاعران مشهور ایران منسوب است.  

• بازار سنتی خرم آباد: این بازار که در مرکز شهر قرار دارد، یکی از بازار‌های سنتی قدیمی و پررونق ایران است.  

 جاذبه‌های طبیعی:

• دریاچه کیو: این دریاچه که در شمال غربی خرم آباد قرار دارد، یک دریاچه فصلی زیباست که در کنار آن یک پارک بزرگ و زیبا قرار دارد.  

• آبشار بیشه: این آبشار که در مسیر خرم آباد به دورود قرار دارد، یکی از آبشار‌های دیدنی و پرآب استان لرستان است.  

• آبشار نوژیان: این آبشار که در ۳۸ کیلومتری جاده خرم آباد واقع شده، از جمله آبشار‌های بلند و پرآب این منطقه است.  

• آبشار افرینه: این آبشار که در مسیر خرم آباد به پلدختر قرار دارد، از جمله آبشار‌های زیبای استان لرستان است.  

• مخمل کوه: این کوه که در شرق خرم آباد قرار دارد، با پوشش گیاهی خاص خود، منظره‌ای زیبا و دیدنی را به وجود آورده است.  

• پارک جنگلی شورآب: این پارک که در نزدیکی خرم آباد قرار دارد، یکی از مکان‌های مناسب برای تفریح و طبیعت‌گردی است.  

لرستان بیش از پنج هزار اثر تاریخی دارد که از این تعداد بیشتر از ۲ هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده‌اند، جایگاه لرستان آنجا بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم این استان رتبه دوم ثبت آثار تاریخی ملی را دارد؛ اما همچنان در حوزه ثبت جهانی آثار تاریخی توفیقی نداشته است.