باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی- سدها در مناطق خشک و نیمه‌خشک، نه‌تنها زیرساختی حیاتی برای تأمین آب و مدیریت منابع آبی محسوب می‌شوند، بلکه موتور محرک توسعه پایدار در کشاورزی، صنعت و حتی تثبیت جمعیت روستایی هستند. 

شهرستان دلفان، که اقتصادش عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامپروری است، سال‌هاست با مشکل کمبود آب و محدودیت‌های آبیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند.

 پروژه سد تاج‌امیر بر روی رودخانه خاوه در حوضه آبریز کرخه، به‌عنوان تنها طرح سدسازی این شهرستان، از همان ابتدا نگاه‌ها را به خود جلب کرد.

این سد که عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۹۰ آغاز شد، به دلیل مشکلات مالی در مقاطعی متوقف شد، اما از سال ۱۴۰۰ با تزریق اعتبار و ورود مجدد پیمانکار، روند ساخت سرعت گرفت و در بهمن ۱۴۰۲ آبگیری شد.

 اکنون، تکمیل کامل این طرح نیازمند اعتباری بالغ بر ۸۰۰ میلیارد تومان است تا شبکه‌های آبیاری، جاده‌های دسترسی و تجهیزات بهره‌برداری به مرحله پایانی برسند.

 یک دهه انتظار برای پروژه‌ای حیاتی

داریوش حسن‌نژاد، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان، درباره روند ساخت سد می‌گوید:سد تاج‌امیر قبلاً آبگیری شده و به پیشرفت ۹۹ درصدی رسیده و احتمالا طی هفته‌های آینده افتتاح خواهد شد. این پروژه از سال ۱۳۹۰ آغاز شد و هدف آن تأمین بخشی از آب شرب، کشاورزی و صنعت شهرستان دلفان است

وی با اشاره به اهمیت پروژه ادامه می‌دهد:سد سالانه قابلیت تنظیم ۵.۸ میلیون مترمکعب آب خاوه را دارد و می‌تواند ۴۰۰ هکتار از اراضی پایین‌دست را به آبیاری مجهز کند. این تحول می‌تواند اقتصاد کشاورزی و دامپروری منطقه را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد.

چالش‌های مالی و اجتماعی مسیر ساخت

حسن‌نژاد به موانع موجود نیز اشاره دارد:در کنار کمبود نقدینگی، تنش‌های اجتماعی هم در مسیر اجرای شبکه سد وجود داشت که با همکاری فرمانداری دلفان و همکاران در آب منطقه‌ای برطرف شد. تاکنون ۵۵۷.۲ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده و اعتبار سال ۱۴۰۴ از محل اعتبارات ملی ۱۵۰ میلیارد تومان است. با این حال برای تکمیل کامل، حدود ۸۰۰ میلیارد تومان دیگر نیاز داریم.

سد تاج‌امیر از نوع سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی است، ارتفاع آن ۵۰ متر، طول تاج ۲۲۵ متر و حجم مخزن ۸.۱۵ میلیون مترمکعب است.

 این سازه می‌تواند سالانه ۲.۵ میلیون مترمکعب آب شرب و ۰.۵ میلیون مترمکعب آب صنعتی را تأمین کند.

بخش عمده‌ای از بدنه سد، سرریز، جاده جایگزین، عملیات تزریق و حفاری تکمیل شده است و اقدامات باقی‌مانده شامل تکمیل شبکه آبیاری پایین‌دست، جاده دسترسی، جاده دور دریاچه، فنس‌کشی و نصب تجهیزات است.

 نگاه مسئولان محلی به آینده پروژه

سید رضا سلامتی، سرپرست فرمانداری دلفان، این پروژه را طرحی پیشران برای شهرستان می‌داند و می‌گوید:دو کانال خروجی سد که در تعهد آب منطقه‌ای است باید تکمیل شود و خطوط انتقال آب ۳ و ۴ نیز که در تعهد جهاد کشاورزی است، نیاز به تأمین اعتبار فوری دارد. با اجرای این خطوط، ۴۰۰ هکتار از اراضی دیم به آبی تبدیل می‌شوند که علاوه بر رونق کشاورزی، نقش مهمی در تأمین آب شرب و صنعت خواهد داشت.

سد تاج‌امیر، که امروز در آستانه بهره‌برداری قرار دارد، می‌تواند سرنوشت بخش مهمی از کشاورزی، تأمین آب شرب و صنعت شهرستان دلفان را متحول کند.

 با وجود پیشرفت چشمگیر پروژه، تکمیل کامل آن نیازمند همت و همکاری جدی دستگاه‌های اجرایی و تأمین به‌موقع منابع مالی است. اگر این گام نهایی به‌درستی برداشته شود، تاج‌امیر نه‌تنها یک سازه عمرانی، بلکه نقطه عطفی در توسعه پایدار لرستان خواهد بود.