باشگاه خبرنگاران جوان ؛ سارا بابایی - لرستان سال‌ها به دیار آبشارها و چشمه‌ها مشهور بود، اما اکنون مردمانش تشنه‌اند. استانی که به گفته مسئولان، حتی یک سد برای تأمین آب شرب ندارد، امروز با ترکیبی از تغییر اقلیم، فرسودگی زیرساخت و مصرف بی‌رویه دست‌وپنجه نرم می‌کند.

هیچ منبع پایدار آب نداریم

نورالدین نوری‌یزدان، مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب لرستان، از واقعیتی پرده برمی‌دارد که کمتر شنیده شده است:لرستان تنها استانی است که از منابع آب پایدار، قابل‌اتکا و قابل‌برنامه‌ریزی برخوردار نیست.

او افزود:در استان ۹۵۰ منبع آبی شامل چاه، چشمه و قنات وجود دارد و اینها تأمین‌کننده آب لرستان هستند. اما هیچ سدی وجود ندارد که آب شرب استان را تأمین کند.

او اضافه می‌کند:تعدد روستاها نیز بار سنگینی روی دوش شرکت گذاشته است. تأمین آب دو هزار و ۸۴۲ روستا با جمعیت حدود ۵۹۵ هزار نفر بر عهده ماست. لرستان هشتمین استان کشور از نظر تعداد روستاهای تحت پوشش است.

 شش شهر در تنش جدی آب

به گفته مدیرعامل آب‌وفاضلاب امسال تابستان پنج‌ماهه داریم. هر سال کاهش حجم ورودی به چشمه‌ها و قنات‌ها در شهریور و مهر رخ می‌داد، اما حالا به خرداد و تیر منتقل شده است. در کل کشور ۲۵ استان و ۵۳ شهر با تنش جدی آب مواجه‌اند که شش شهر آن در لرستان هستند: خرم‌آباد، بروجرد، دورود، ازنا، الیگودرز و کوهدشت.

او هشدار می‌دهد:عبور از این بحران نیازمند همراهی مردم در صرفه‌جویی و مصرف بهینه است.

۳۵ چاه جدید در مرداد به بهره‌برداری می‌رسد

در برابر این کمبود، شرکت آب‌ وفاضلاب چاره‌ای جز راهکارهای کوتاه‌مدت ندارد.

 نوری‌یزدان گفت:با توجه به تغییر اقلیم، کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما، یکی از اقدامات ما حفر ۳۵ حلقه چاه آب در استان است. این چاه‌ها در پایان مردادماه به بهره‌برداری می‌رسند و در اوج تنش آبی وارد مدار خواهند شد.

او در ادامه از برنامه‌های میان‌مدت هم می‌گوید:هوشمندسازی شبکه‌های آب در دستور کار است. تا امروز حدود ۵۰ درصد از شهرها تحت پوشش قرار گرفته‌اند و امیدواریم تا پایان سال به ۷۰ درصد برسیم. همچنین احداث مخازن، اجرای ۵۰ کیلومتر خط انتقال و آغاز آب‌رسانی به ۴۰۰ روستا با کمک خیرین و نهادهایی مثل بسیج سازندگی در برنامه است.

روستاها در انتظار؛ آب‌رسانی به ۶۰ روستا در هفته دولت

نوری‌یزدان درباره پروژه‌های هفته دولت توضیح می‌دهد:آب‌رسانی به ۶۰ روستای استان در هفته دولت انجام خواهد شد. با اجرای این طرح‌ها ۲۴ هزار نفر از جمعیت روستایی استان از آب آشامیدنی سالم برخوردار می‌شوند. پروژه شامل یک واحد آب‌شیرین‌کن، حفر چاه، احداث ایستگاه‌های پمپاژ، خطوط انتقال و مخازن ذخیره است. همچنین یک واحد آب‌شیرین‌کن در سپیددشت نیز افتتاح خواهد شد.

او اعتبار این طرح‌ها را ۲۱۰ میلیارد تومان اعلام کرده و می‌افزاید:این پروژه‌ها علاوه بر رفع تنش آبی، ۲۱۰ فرصت شغلی غیرمستقیم ایجاد کرده‌اند.

تنها ۲۰ درصد سدهای لرستان پُر است

از سوی دیگر، آمار شرکت آب منطقه‌ای لرستان نشان می‌دهد بحران بسیار جدی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود. داریوش حسن‌نژاد، مدیرعامل این شرکت می‌گوید:از مهرماه تا پایان تیرماه ۱۴۰۴، متوسط بارش‌های لرستان ۳۶۳ میلی‌متر بوده است؛ یعنی نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد و نسبت به بلندمدت ۳۸ درصد کاهش داشته است.

او درباره رودخانه‌ها آمار تکان‌دهنده‌ای می‌دهد، حسن نژاد می‌گوید: متوسط دبی رودخانه‌های استان در تیرماه امسال نسبت به سال گذشته ۶۸ درصد و نسبت به متوسط دوره آماری ۸۲ درصد کاهش یافته است. رودخانه کشکان در محل پلدختر تنها ۰.۱ مترمکعب بر ثانیه آبدهی دارد؛ یعنی نسبت به سال گذشته ۹۹ درصد کاهش.

و در نهایت هشدار می‌دهد:حجم آب موجود پشت سدهای استان تنها ۴۱.۸۵ میلیون مترمکعب است؛ یعنی ۲۰ درصد ظرفیت. این میزان نسبت به سال گذشته ۳۵ درصد کاهش نشان می‌دهد. کشاورزان و بهره‌برداران باید الگوی کشت را اصلاح و برداشت را مدیریت کنند.

 سه‌ضلعی بحران: اقلیم، زیرساخت، مصرف

نوری‌یزدان سه عامل اصلی قطعی‌های آب را این‌گونه برمی‌شمرد:تغییرات اقلیمی، فرسودگی شبکه و الگوی نادرست مصرف. دبی چشمه‌های استان ۶۸ درصد کاهش یافته، مصرف ۱۱ درصد افزایش پیدا کرده و ۴۰ درصد شبکه توزیع فرسوده است. این یعنی منابع ما کاهش یافته در حالی که تقاضا بالاتر رفته است.

او درباره مصرف نادرست هم تأکید می‌کند:متأسفانه ۰.۲ درصد مشترکان یعنی شهرداری‌ها ۵.۵ درصد کل آب شرب را مصرف می‌کنند. در خرم‌آباد ۲۰۰ لیتر بر ثانیه برای فضای سبز مصرف می‌شود که معادل ۱۰ حلقه چاه است. این روند باید متوقف شود.

 آینده لرستان در گرو تغییر فرهنگ مصرف

آمارها و گفته‌های مسئولان نشان می‌دهد لرستان در نقطه هشدار قرار گرفته است. کاهش بارش‌ها، خالی بودن سدها، افت شدید رودخانه‌ها و مصرف بی‌رویه، آینده این استان را تهدید می‌کند.

راهکارهای کوتاه‌مدت مثل حفر چاه شاید تابستان جاری را بگذرانند، اما بدون بازسازی شبکه، اصلاح الگوی کشت و تغییر فرهنگ مصرف، لرستان با تشنگی‌های بزرگ‌تری روبه‌رو خواهد شد.