باشگاه خبرنگاران جوان - پس از شکست چین از انگلیس در جنگ اول تریاک، سلسله چینگ در سال ۱۸۴۲ معاهده‌ای را امضا کرد که چین را به بیش از ۱۰۰ سال ظلم و ستم خارجی و کنترل استعماری بر سیاست تجاری محکوم می‌کرد. این اولین معاهده از «معاهده‌های نابرابر» شناخته شده است که در آنها قلدری یک قدرت نظامی و فناوری، شرایط یک‌جانبه‌ای را برای تلاش برای کاهش کسری تجاری عظیم خود تحمیل کرد. پس از گذشت دو قرن، اتحادیه اروپا در حال چشیدن طع تلخ توافقی مشابه است.

رفتن اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا به تفرجگاه گلف ترنبری دونالد ترامپ در اسکاتلند برای امضای یک توافق تجاری بسیار نامتوازن، این نگرانی را در میان سیاستمداران و تحلیلگران ایجاد کرد که اروپا، اهرمی را که زمانی فکر می‌کرد به عنوان یک قدرت تجاری پیشرو در جهان دارد، از دست داده است. منتقدان فون در لاین به سرعت ادعا کردند که پذیرش تعرفه ۱۵ درصدی ترامپ بر اکثر کالا‌های اروپایی، به منزله «تسلیم»، «شکست سیاسی آشکار برای اتحادیه اروپا» و «تسلیم ایدئولوژیک و اخلاقی» است.

اگر او امیدوار بود که این توافق، رئیس‌جمهور آمریکا را راضی و آرام نگه می‌دارد، بیداری ناخوشایندی در راه بود. در حالیکه جوهر توافق تجاری هنوز خشک نشده بود، ترامپ دوشنبه گذشته با تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید بر اتحادیه اروپا به دلیل مقررات دیجیتال که به غول‌های فناوری آمریکا ضربه می‌زند، فشار بیشتری آورد. رئیس‌جمهور آمریکا هشدار داد که اگر اتحادیه اروپا با این موضوع همراه نشود، آمریکا صادرات فناوری‌های حیاتی ریزتراشه را متوقف خواهد کرد.

این انتقاد تند او کمتر از یک هفته پس از آن مطرح شد که بروکسل باور داشت از واشنگتن تضمین کتبی مبنی بر در امان بودن مجموعه قوانین دیجیتال و حاکمیت خود دریافت کرده است.

ترامپ می‌تواند از این مزیت قهری استفاده کند، زیرا درست مانند امپریالیست‌های انگلیسی قرن نوزدهم، او کارت‌های نظامی و فناوری را در اختیار دارد و به خوبی می‌داند که همتای او در هر دو بخش کیلومتر‌ها عقب مانده است. او می‌داند که اروپا نمی‌خواهد بدون پشتیبانی نظامی آمریکا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، رو‌به‌رو شود و نمی‌تواند بدون فناوری تراشه‌های آمریکایی از پس مشکلات برآید، بنابراین احساس می‌کند که می‌تواند دستور کار تجاری را دیکته کنند.

ماروس سفکوویچ، کمیسر تجارت اروپا، ماه گذشته تلویحا اشاره کرد که توافق با آمریکا، بازتابی از ضعف استراتژیک اروپا و نیاز آن به حمایت آمریکا است. او گفت: این فقط مربوط به تجارت نیست؛ مربوط به امنیت است، مربوط به اوکراین است، مربوط به نوسانات ژئوپلیتیکی فعلی است.

تورستن بنر، مدیر «موسسه سیاست عمومی جهانی» در برلین گفت: این توافق تجاری تابع مستقیم ضعف اروپا در جبهه امنیتی است، اینکه نمی‌تواند امنیت نظامی خود را تامین کند و به مدت ۲۰ سال در امنیت خود سرمایه‌گذاری نکرده است. او همچنین به شکست در سرمایه‌گذاری در قدرت فناوری و تعمیق بازار واحد اشاره کرد.

 درست مانند پادشاهی چینگ، اروپا نیز سال‌ها به علائم هشداردهنده توجهی نکرد.

سابین ویاند، مدیر کل تجارت کمیسیون اروپا، روز دوشنبه در میزگردی در مجمع اروپایی آلپباخ گفت: «ما هزینه این واقعیت را می‌پردازیم که زنگ بیدارباشی را که در دوران اول دولت ترامپ دریافت کردیم نادیده گرفتیم و دوباره به خواب رفتیم؛ و امیدوارم این کاری نباشد که اکنون انجام می‌دهیم.» او این سخنان را پیش از آخرین انتقاد ترامپ از قوانین فناوری بیان می‌کرد

واضح است که بازی تعرفه‌های ناپایدار ترامپ به هیچ وجه تمام نشده است و اتحادیه اروپا قطعا در پاییز امسال با توهین‌های سیاسی بیشتر و نتایج مذاکرات نابرابر رو‌به‌رو خواهد شد. این بلوک برای جلوگیری از ریشه دواندن این تحقیر، با وظیفه بزرگی برای کاهش وابستگی خود به آمریکا در دفاع، فناوری و امور مالی رو‌به‌رو است.

آشفتگی پیش رو

ترامپ با حمله دوشنبه گذشته، نشان داد که به تمایل اتحادیه اروپا برای جدا کردن مسائل حساس از بیانیه مشترک غیر الزام‌آور هفته گذشته، توجه چندانی ندارد. در این بین، ابهام متن چهار صفحه‌ای، این امکان را برای او فراهم می‌کند که در صورت عدم پایبندی اتحادیه اروپا به تعهداتش، درخواست‌های جدیدی را مطرح کند یا تهدید به تلافی کند.

با تلاش دو طرف برای حل و فصل جزئیات مختلف، از سیستم سهمیه‌بندی تعرفه‌ای فولاد و آلومینیوم گرفته تا معافیت‌ها برای بخش‌های خاص که هنوز نیاز به حل و فصل دارند، تحقیر بیشتری می‌تواند در پی داشته باشد.

نیکلاس پواتیه، محقق اندیشکده بروگل گفت: این توافق آنقدر مبهم است که نقاط زیادی وجود دارد که می‌توان به راحتی اختلافات را تشدید کرد و سپس از آنها به عنوان توجیهی برای عدم انجام سایر موارد استفاده کرد.

ترامپ در پاسخ به این سوال که اگر اتحادیه اروپا نتواند ۶۰۰ میلیارد دلار تعهد شده را در آمریکا سرمایه‌گذاری کند، چه اتفاقی خواهد افتاد، ماه گذشته گفت: «خب، پس آنها ۳۵ درصد تعرفه می‌پردازند.»

این خطری است که اتحادیه اروپا کاملا از آن آگاه است. کمیسیون اروپا استدلال می‌کند که رقم ۶۰۰ میلیارد دلار صرفا نشان‌دهنده نیات گسترده بخش شرکت‌ها است که توسط بوروکرات‌ها در بروکسل قابل اجرا نیست. اما ترامپ می‌تواند از این تعهد سرمایه‌گذاری به عنوان نقطه شروعی برای اعمال تعرفه‌های بالاتر استفاده کند.

بعلاوه، بروکسل با پذیرش این توافق که توسط هیئت اجرایی اتحادیه اروپا به عنوان گزینه «کمتر بد» پس از تهدیدات تعرفه‌ای ترامپ توصیف شده است، نشان داده است که باج‌گیری موثر است. پکن با علاقه تحولات را زیر نظر خواهد داشت، درست همانطور که روابط اتحادیه اروپا و چین به پایین‌ترین سطح خود رسیده است و تسلط پکن بر مواد معدنی مورد نیاز غرب برای جاه‌طلبی‌های سبز، دیجیتال و دفاعی خود، اهرم ژئوپلیتیکی عظیمی را در اختیار آن قرار می‌دهد.

فرار از ضعف

اما این بلوک چه کاری می‌تواند انجام دهد تا از طولانی شدن دوره ضعف ژئوپلیتیکی خود جلوگیری کند؟ در آستانه این توافق، فون در لاین بار‌ها تاکید کرد که استراتژی اتحادیه اروپا در برخورد با آمریکا باید بر سه عنصر آماده‌سازی اقدامات تلافی‌جویانه، تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و تقویت بازار واحد این بلوک بنا شود.

برای برخی، اتحادیه اروپا باید این توافق را به عنوان یک زنگ خطر برای ایجاد تغییرات عمیق و تقویت رقابت‌پذیری این بلوک از طریق اصلاحات نهادی ببیند؛ همانطور که سال گذشته، در گزارش‌های برجسته‌ای که توسط ماریو دراگی، رئیس سابق بانک مرکزی اروپا و انریکو لتا، نخست‌وزیر سابق ایتالیا، نوشته شده بود، تشریح شد.

دراگی در پاسخ به این توافق، هشداری شدیداللحن صادر کرد مبنی بر اینکه توانایی آشکار ترامپ در مجبور کردن این بلوک به انجام خواسته‌هایش، گواه قطعی این است که اگر نتواند اقدامات خود را هماهنگ کند، با بی‌اهمیتی یا بدتر از آن، مواجه خواهد شد. او همچنین به شکست‌های امنیتی اشاره کرد و گفت: اروپا در جهانی که به جای کارآمدی، ژئواکونومیک، امنیت و ثبات منابع تامین هستند که الهام‌بخش روابط تجاری بین‌المللی هستند، به حد کافی مجهز نیست.

بر اساس گزارش پولیتیکو، ایمون درام، تحلیلگر پژوهشی در «صندوق مارشال آلمان»، نیز به این موضوع پرداخت و گفت: «اروپا باید محیط کسب و کار خود را به عنوان یک دارایی ژئوپلیتیکی که باید تقویت شود، در نظر بگیرد. این به معنای کاهش قیمت انرژی، استفاده بهتر از پس‌انداز‌های اروپایی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های اروپایی و تکمیل ادغام بازار‌های سرمایه است.»

تجارت آزاد

برای دیگران، پاسخ در تعمیق و تنوع بخشیدن به روابط تجاری اتحادیه اروپا نهفته است. این بلوک اصرار دارد که اعلام توافق تجاری با بلوک مرکوسور کشور‌های آمریکای جنوبی در شرف وقوع است و امسال به دنبال توافق با اندونزی، هند و کشور‌های دیگر است.

منبع: ایسنا