باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در پی حملات غیرقانونی به تأسیسات هسته‌ای ایران، توافقی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شکل گرفت که چارچوبی نو برای همکاری تعریف کرد. بیانیه روز گذشته شعام، با تشریح جزئیات این تفاهم، عزم ایران را برای حفظ حقوق هسته‌ای و امنیت ملی نشان داد و دیپلماسی را به عنوان سپری در برابر فشار‌های غرب تثبیت کرد.

تفاهم ایران و آژانس: نقطه عطفی در مدیریت بحران هسته‌ای؟

توافق میان ایران و آژانس، که با مذاکرات فشرده میان سیدعباس عراقچی و رافائل گروسی امضا شد، نقطه عطفی در مدیریت بحران هسته‌ای است. این تفاهم که بر بازنگری فنی پادمان‌ها متمرکز است، همکاری را در چارچوب قانون مصوب تیرماه ۱۴۰۴ مجلس و مصوبات شورای عالی امنیت ملی قرار می‌دهد.

گروسی در بیانیه‌ای، تعهد ایران به معاهده ان‌پی‌تی را دلگرم‌کننده خواند و بر لزوم رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی تهران تأکید کرد، که نشان‌دهنده پذیرش شرایط جدید توسط آژانس است. این توافق نه‌تنها پاسخ به حملات غیرقانونی به تأسیسات نطنز و فردو است، بلکه با شرط فسخ در صورت اقدامات خصمانه مانند اسنپ‌بک، ایران را در برابر فشار‌های غرب مصون می‌کند. این توافق، با حمایت اعضای شورای حکام مانند مصر و الجزایر، می‌تواند اروپا را از فعال‌سازی ماشه بازدارد و راه را برای تمدید شش‌ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ باز کند، در حالی که ایران با ذخایر ۴۰۰ کیلوگرمی اورانیوم ۶۰ درصدی تحت نظارت، موضع عزتمندانه خود را حفظ می‌کند.

شعام، شمشیر و سپر: تشریح یک بیانیه استراتژیک

بیانیه شعام، توافقی را که از دل بحران زاده شد، به سلاح دیپلماتیک ایران تبدیل کرد. 
بیانیه شورای عالی امنیت ملی، منتشرشده در ۲۳ شهریور ۱۴۰۴، جزئیات توافق را با دقت حقوقی و سیاسی تشریح کرد و نشان داد که تهران با هماهنگی نهاد‌های داخلی، گامی استراتژیک برداشته است. این سند در چهار بند کلیدی تنظیم شده است: 

۱- متن این ترتیبات در کمیته‌ی هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گرفته و آنچه به امضا رسیده، در مجموع همان چیزی است که مصوب این کمیته بوده است.

۲- کمیته هسته‌ای که متشکل از مسئولان ارشد نهاد‌های مختلف ذی‌ربط است، در همه ادوار از جانب شورای عالی امنیت ملی مأذون به تصمیم‌گیری بوده و در این زمان نیز مطابق روال معمول عمل نموده است.

۳- در مورد تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس ایران که از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی مورد حمله واقع شده:

اولاً؛ پس از ایجاد شرایط لازم امنیتی و ایمنی، ایران صرفاً گزارش خود را پس از کسب نظر شورای عالی امنیت ملی به آژانس ارائه می‌کند.

ثانیاً؛ در مرحله‌ی بعد، روش‌های اجرایی همکاری بین ایران و آژانس در خصوص گزارش ارسالی به آژانس، باید میان طرفین توافق شده و از جمله طبق رویه داخلی اجرای هر گونه اقدامی باید به تأیید شورای عالی امنیت ملی برسد.

۴- در صورت اتخاذ هر گونه اقدام خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران و تأسیسات هسته‌ای، از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های مختومه شده شورای امنیت، اجرای این ترتیبات متوقف می‌شود.

این بیانیه، حملات را غیرقانونی و خلاف اساسنامه آژانس می‌داند و آژانس را ملزم به احترام به ملاحظات امنیتی ایران می‌سازد. همچنین، این بیانیه با تأکید بر نظارت شورا، اعتماد داخلی را تقویت کرده و با حمایت چین و روسیه در شورای امنیت، که طبق گزارش NPR مخالف تحریم‌های جدید هستند، ایران را از انزوای دیپلماتیک مصون می‌دارد.

ماشه در تله: اروپا در برابر آزمون دیپلماسی 

مکانیسم اسنپ‌بک که سایه‌ای تهدیدآمیز بر برنامه هسته‌ای ایران انداخته، با تفاهم و بیانیه شعام در آستانه تعلیق قرار دارد. تفاهم ایران و آژانس، با دسترسی موردی آژانس و تأیید شورا، اروپا را از ماشه منصرف می‌کند. این توافق جدول اتهامات محور آمریکا-اسرائیل-اروپا را خنثی می‌کند و با جلوگیری از فصل هفتم منشور ملل، راه را برای تمدید شش‌ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ باز می‌کند. اگر اروپا تحریم را ادامه دهد، ایران ممکن است غنی‌سازی را تا سطوح بالاتر پیش ببرد، که با ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی تحت نظارت، می‌تواند توازن منطقه‌ای را تغییر دهد.

ایران به تعهدات پادمانی پایبند است، که این امر غرب را به بازنگری در رویکرد خود وامی‌دارد. اگر اروپا به دیپلماسی بازگردد، می‌تواند از انزوای خود بکاهد، اما اصرار بر فشار حداکثری، واکنش‌های زنجیره‌ای در منطقه ایجاد خواهد کرد.

نظارت شورا: دژ امنیت در برابر تهدیدات

بیانیه شعام، با تأکید بر نقش محوری شورای عالی امنیت ملی، همکاری با آژانس را مشروط به امنیت ملی می‌کند. بند سوم بیانیه، دسترسی آژانس را به تأمین ایمنی و تأیید شورا گره می‌زند، که حفاظت از دانشمندان و تأسیسات را تضمین می‌کند. عراقچی تأکید کرد که آژانس حملات را غیرقانونی پذیرفته و قانون مجلس را الزام‌آور دانسته است. این نظارت، اعتماد عمومی را تقویت کرده و ایران را در مذاکرات آتی در موضع برتر قرار می‌دهد. همچنین، این رویکرد، با حمایت اعضای شورای حکام مانند آفریقای جنوبی، می‌تواند زمینه را برای توافقی جامع‌تر فراهم کند که حقوق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را تثبیت نماید.

وین، صحنه نبرد روایت‌ها: ایران در برابر زیاده‌خواهی

شصت‌ونهمین کنفرانس عمومی آژانس، از ۲۳ شهریور ۱۴۰۴ در وین، فرصتی برای ایران است تا با طرح قطعنامه‌ای، حملات غیرقانونی و بی‌عملی آژانس را محکوم کند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، این اجلاس را کلیدی خواند و بر رایزنی با شرکای هسته‌ای مانند چین و روسیه تأکید کرد. 

با حمایت اعضای شورای حکام، ایران می‌تواند اجماع ضدایرانی را بشکند و با شواهد غنی‌سازی صلح‌آمیز، غرب را به عقب‌نشینی وادارد. همچنین، این روایتگری، ماشه را معلق نگه می‌دارد و راه را برای ثبات منطقه‌ای باز می‌کند.

شعام، مشعل پیروزی: دیپلماسی در مسیر اقتدار

بیانیه شعام، چون مشعلی در دل طوفان، ایران را به سوی صلحی با عزت رهنمون می‌سازد. این توافق، که با نظارت شورا و شرط فسخ در برابر خصومت، حقوق هسته‌ای ایران را در برابر هجوم تحریم‌ها حراست می‌کند، پیامی صریح به غرب می‌فرستد: دیپلماسی، تنها دروازه پیش‌روست و هر انحراف، با پاسخ قاطع تهران رو‌به‌رو خواهد شد. در سایه شکاف‌های شورای امنیت، که چین و روسیه تحریم‌ها را وتو می‌کنند، و با حمایت اعضای شورای حکام، ایران از تهدید فصل هفتم مصون می‌ماند و موضع خود را به استواری کوه تثبیت می‌کند. 

این تفاهم، اگر با گام‌های هوشمندانه پیش رود، به چارچوبی فراگیر می‌رسد که نه تنها برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را تضمین می‌کند، بلکه خاورمیانه را از گرداب تقابل به ساحل ثبات می‌کشاند؛ آینده‌ای که در آن ایران، چون خورشیدی در آسمان دیپلماسی، با اقتدار و عزت، راه صلحی پایدار را روشن می‌سازد.