تعاونی‌های مسکن در بروجرد؛ رؤیایی که به کابوس تبدیل شد
در سال‌هایی نه چندان دور، تعاونی‌های مسکن در بروجرد با شعار «خانه‌دار کردن اقشار متوسط و کم‌درآمد» شکل گرفتند.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ رضوان پاک منش - فرهنگیان، کارمندان دولت، کارگران و حتی بازنشستگان با هزار امید و آرزو در این تعاونی‌ها عضو شدند تا شاید از مسیر جمعی، رؤیای داشتن یک سقف امن را محقق کنند. اما امروز، بسیاری از این تعاونی‌ها به معضلی اجتماعی، اقتصادی و حتی حقوقی بدل شده‌اند؛ پرونده‌های قضایی، اختلافات داخلی، افزایش سرسام‌آور قیمت زمین و ساخت، و ناتوانی مدیران در تحقق وعده‌ها، از جمله نشانه‌های این بحران‌اند.
مدیریت ناکارآمد و نبود نظارت مؤثر
یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های مشکلات تعاونی‌های مسکن در بروجرد، ضعف در مدیریت و نظارت است. در بسیاری از موارد، مدیران تعاونی‌ها بدون تجربه کافی و تنها با رأی اعضا انتخاب می‌شوند؛ اما پس از مدتی، به‌دلیل نبود شفافیت مالی و عدم پاسخ‌گویی، اعتماد اعضا از بین می‌رود.
در نبود نظارت مؤثر از سوی اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برخی هیئت‌مدیره‌ها عملاً به جزیره‌های خودمختار تبدیل شده‌اند؛ هزینه‌ها بی‌حساب، حساب‌ها نامشخص، و اعضا در بی‌خبری کامل است.
زمین‌هایی که بلاتکلیف مانده‌اند
در بروجرد، بسیاری از تعاونی‌ها سال‌هاست که حتی موفق به تعیین تکلیف زمین پروژه‌ها نشده‌اند. بعضی زمین‌ها در طرح‌های شهری یا منابع طبیعی قرار گرفته‌اند، برخی درگیر تغییر کاربری‌اند، و برخی دیگر در مالکیت افراد حقیقی یا حقوقی دیگرند.
نتیجه؟ سال‌ها پرداخت قسط و انتظار، بدون حتی یک کلنگ‌زنی. در مواردی نیز، زمین خریداری‌شده فاقد امکانات اولیه مانند آب، برق، گاز و راه دسترسی است، که اجرای پروژه را عملاً ناممکن کرده است.
تورم ساخت و فرسایش سرمایه اعضا
از دیگر عوامل بحرانی، افزایش شدید هزینه‌های ساخت‌وساز در دهه اخیر است. وقتی اعضا در سال ۱۳۹۰ یا ۱۳۹۵ مبالغی برای ساخت پرداخت کردند، هیچ‌کس تصور نمی‌کرد در سال ۱۴۰۴ قیمت مصالح چندین برابر شود. در نتیجه، مبالغ پرداختی امروز حتی پاسخگوی اسکلت پروژه هم نیست.
به این ترتیب، سرمایه اعضا در طول زمان فرسوده شده، و ادامه پروژه‌ها به تأمین مالی جدید وابسته است — چیزی که برای بسیاری از خانوار‌ها در شرایط اقتصادی فعلی ناممکن است.
مشکلات مسکن مردم باید به‌طور قاطع حل‌وفصل شود
فرماندار ویژه بروجرد در جلسه شورای مسکن شهرستان با اشاره به وضعیت نامناسب مسکن گفت: در حوزه مسکن، رضایت مردم کاملاً منفی است. برخی از پرونده‌های تعاونی‌های مسکن بیش از ۲۰ سال بلاتکلیف مانده و مصوبات مربوطه به‌موقع اجرایی نمی‌شود. مردم نباید به‌دلیل عدم توانمندی مسئولان با چنین چالش‌هایی مواجه شوند.
مهندس ولدی افزود: در بازدید‌های میدانی از پیشرفت مسکن ملی مشخص شد مردم از روند اجرایی این پروژه‌ها رضایت ندارند و نتیجه کار مسئولان باید در عمل برای مردم قابل مشاهده باشد. در حال حاضر ۲۰ تعاونی در حوزه مسکن ملی در بروجرد فعالیت می‌کنند که بسیاری پیشرفت قابل توجهی نداشته‌اند و کارهایشان بر زمین مانده است. از مدیرکل راه و شهرسازی شهرستان درخواست داریم مشکلات را به‌صورت قاطع و فوری حل‌وفصل نماید.
وی تأکید کرد تعاونی‌هایی که توانایی ادامه فعالیت ندارند باید تعیین تکلیف شوند و مردم انتظار اقدام فوری دارند تا پروژه‌ها هر چه سریع‌تر به نتیجه برسند.
همچنین به مشکلات طلاب بروجرد در واگذاری زمین برای پروژه مسکن طلاب اشاره شد و اعلام گردید ظرف ۱۰ روز آینده جلسه‌ای با حضور مدیران کل راه و شهرسازی و منابع طبیعی برگزار خواهد شد تا مشکلات بررسی و راهکار‌ها اتخاذ شود.
معاون استاندار در پایان بر لزوم تسهیل فرآیند دریافت تسهیلات مسکن توسط بانک‌های عامل تأکید کرد و گفت: بانک‌ها باید روند اعطای تسهیلات را تسهیل و از هرگونه مانع‌تراشی جلوگیری کنند تا مردم بتوانند هر چه سریع‌تر در منزل جدید خود ساکن شوند.
فساد و رانت در برخی پروژه‌ها
در شماری از تعاونی‌ها، نشانه‌هایی از رانت، سوءاستفاده مالی و واگذاری غیرقانونی واحد‌ها مشاهده شده است. برخی مدیران با تغییر نقشه‌ها یا فروش مجدد زمین به غیر، منافع جمعی را قربانی منافع شخصی کرده‌اند.
پرونده‌هایی در دستگاه قضایی بروجرد و استان لرستان در جریان است که نشان می‌دهد بی‌انضباطی مالی و نبود حسابرسی مستقل، زمینه‌ساز فساد و بی‌اعتمادی گسترده شده است.
بی‌اعتمادی عمومی و از بین رفتن فلسفه تعاونی
با انباشته شدن این مشکلات، آنچه بیش از همه آسیب دیده، سرمایه اجتماعی تعاونی‌ها است. امروز در بروجرد کمتر کسی به دعوت برای عضویت در تعاونی‌های جدید پاسخ مثبت می‌دهد؛ چرا که تجربه گذشته، مملو از تأخیر، ابهام، و درگیری است.
در حالی که فلسفه تشکیل تعاونی‌ها بر پایه همکاری، اعتماد و عدالت اجتماعی بوده است، عملکرد ضعیف برخی مدیران و نهاد‌های ناظر، این نهاد مردمی را از درون تهی کرده است.
تعاونی‌های مسکن در بروجرد می‌توانند همچنان بخشی از راه‌حل بحران مسکن باشند، به شرط آنکه از گذشته درس گرفته شود و شفافیت و عدالت جایگزین بی‌نظمی و بی‌اعتمادی گردد.
اگر قرار است رؤیای خانه‌دار شدن اقشار متوسط در بروجرد دوباره جان بگیرد، باید اعتماد مردم به تعاونی‌ها بازسازی شود و این تنها در سایه پاسخ‌گویی، نظارت واقعی و همدلی ممکن است.
