باشگاه خبرنگاران جوان؛محبوبه کباری - سید امیرحسین گرکانی، رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی، در نشستی خبری با اشاره به وضعیت سوانح طبیعی در کشور، گفت: «اگر نگاهی به گذشته بیندازیم، همواره کشور ما میان دو حادثه زندگی کرده است و سوانح طبیعی همواره در تجربه زیست مردم ایران حضوری پررنگ داشته است.»

وی افزود: «در گزارش‌های جهانی نیز مشاهده می‌شود که کشور ما از نظر وقوع سوانح، در زمره کشورهای حادثه‌خیز قرار دارد و به‌ویژه در دهه‌های اخیر این موضوع بسیار پرهزینه شده است. برآوردها در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد خسارات ناشی از سوانح طبیعی در جهان نزدیک به ۲۴۲ میلیارد دلار بوده است. البته بسیاری از این خسارات ثبت نمی‌شوند و رقم یادشده تنها شامل اثرات مستقیم است که در سازمان‌های جهانی ثبت شده و از میانگین ۲۰ سال گذشته نیز بیشتر است.»

گرکانی تصریح کرد: «این سوانح صرفاً پیامدهای مستقیم ندارند، بلکه در ارتباط تنگاتنگ با زندگی، معیشت، محیط زیست و حتی نسل‌های بعدی قرار دارند. چنین رویدادهایی همه ابعاد زندگی روزمره جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و یکی از جنبه‌های مهم آن، آثار روانی و اجتماعی است که می‌تواند تا سال‌ها پس از وقوع حادثه بر خانواده‌ها اثر بگذارد.»

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی در خصوص ماهیت این خسارات، تأکید کرد: «عددی که برای خسارات جهانی برآورد شده، تنها مربوط به اثرات مستقیم است؛ اثرات غیرمستقیم قابل محاسبه نیست، درحالی‌که بسیار فراتر از آن است و می‌تواند مسیر زندگی بسیاری از افراد را تغییر دهد. در همین راستا، ضرورت پرداختن به این موضوع در کشور بیش از پیش احساس می‌شود.»

گرکانی با اشاره به خطر وقوع زلزله در تهران، افزود: «یکی از مهم‌ترین سوانح پیش رو، زلزله تهران است که نباید آن را محتمل، بلکه قطعی دانست.»

وی ادامه داد: «شهر تهران جزو معدود شهرهای جهان است که در قالب شهرهای در انتظار یک فاجعه انسانی از منظر زلزله دسته‌بندی می‌شود. این موضوع تاکنون دو بار در شورای عالی امنیت ملی مطرح شده و پرسش اساسی این است که پاسخ ما به چنین تهدیدی چیست و چه اقداماتی باید انجام دهیم؟»

گرکانی با اشاره به آمار آسیب‌پذیری در کلان‌شهرها بیان کرد: «با این حجم از بافت‌های فرسوده و تراکم بالا، و با آسیب‌پذیری گسترده‌ای که وجود دارد، ۱۱ میلیون نفر در ۸۲ هزار هکتار بافت فرسوده و ۲۰۰ هزار نفر در ۶۰ هزار هکتار سکونتگاه غیررسمی زندگی می‌کنند که از نظر ایمنی بسیار حائز اهمیت است. این اعداد قابل توجه همواره در برنامه‌های توسعه کشور مطرح می‌شوند، اما سؤال اینجاست که واقعاً پاسخ ما به این واقعیت چیست؟

وی یادآور شد: «نقش وزارت علوم و مجموعه‌های پژوهشی و تحقیقاتی در این میان بسیار مهم است. بر همین اساس، پژوهشکده سوانح طبیعی در سال ۱۳۶۹ با درایت مسئولان وقت و حمایت نهادهای علمی کشور تأسیس شد تا به‌صورت تخصصی به مطالعه، آموزش و راهبری علمی در حوزه سوانح طبیعی بپردازد.»

رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی در مثالی عینی از مناطق در معرض خطر، گفت: «در شهر بندر امام خمینی، زوج جوانی زندگی خود را در خانه‌ای آغاز کرده بودند که تنها یک تخته چوب سقف داشت و زیر آن فاضلاب جاری بود. این مثال‌ها نشان می‌دهد، باید برای ارتقای کیفیت زندگی مردم در مناطق در معرض خطر، برنامه‌ریزی دقیق و مؤثر صورت گیرد.»

گرکانی با اشاره به ضرورت ارتقای آمادگی در برابر سوانح طبیعی، تصریح کرد: «مدیریت بحران در کشور باید پیش از وقوع حادثه آغاز شود. هم‌اکنون برخی اقدامات در قالب برنامه توسعه در حال انجام است. مرحله آمادگی یکی از ارکان اصلی مدیریت بحران است که شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و آموزش‌ها می‌شود.»

وی در پایان مراحل پس از حادثه را تشریح کرد: «پس از وقوع حادثه، مرحله پاسخ به شرایط اضطراری آغاز می‌شود که دستگاه‌های متولی موظف به اجرای اقدامات فوری هستند. در ادامه نیز دو مرحله بازیابی اولیه و بازیابی بلندمدت دنبال می‌شود تا زندگی مردم به وضعیت پیش از حادثه بازگردد.».