باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - با توجه به شرایط تغییر اقلیم و گذراندن خشک ترین پاییز در ۵۰ سال گذشته بدلیل عدم دریافت بارش های موثر در استان ها و عدم بارندگی در برخی استان ها، راهی جزء ارتقای بهره وری منابع آب در بخش کشاورزی به منظور تحقق امنیت غذایی کشور نداریم.

آمارها حاکی از آن است که با اجرای سامانه های نوین آبیاری ۴۰ تا ۵۰ درصد بهره وری منابع آب و ۳۰ تا ۴۰ درصد عملکرد تولید افزایش می یابد که برای تجهیز اراضی باقی مانده به سامانه های نوین آبیاری باید حمایت لازم از کشاورزان صورت بگیرد چراکه براساس قانون ۸۵ درصد هزینه اجرای سامانه های نوین آبیاری در قالب یارانه بلاعوض باید در اختیار بهره برداران قرار بگیرد تا هرچه سریع تر اراضی باقی مانده به اجرای این سامانه ها تجهیز شوند، در غیراین صورت امنیت غذایی کشور بدلیل شرایط تغییر اقلیم و کاهش عملکرد در واحد سطح دچار چالش می شود.

با توجه به قرار گرفتن ایران روی کمربندی خشک و نیمه خشک و موضوع تغییر اقلیم و کاهش چشمگیر بارش طی ۳۰ سال اخیر، بهره برداری بی رویه و غیرمجاز از آب های زیرزمینی و چاه های کشاورزی کار را به جایی رسانده که کمبود آب را به یک بحران جدی در بخش کشاورزی تبدیل کرده است، بنابراین اجرای سامانه های نوین به منظور افزایش عملکرد و کاهش استفاده از منابع آبی امری ضروری است.

اجرای سامانه های نوین آبیاری راه حلی برای کاهش مصرف و افزایش بهره وری آب

فریبرز عباسی مجری طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری گفت: سامانه های نوین آبیاری یکی از روش های کاهش مصرف آب، افزایش عملکرد و بهره وری آب بوده که در شرایط کم آبی فعلی اجرای این سامانه ها اثر گذار است‌.

به گفته وی، تجربه ها داخلی و جهانی نشان داده که اجرای سامانه های نوین آبیاری ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش بهره وری، ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش عملکرد و کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی مصرف آب را به همراه دارد که براین اساس ۳.۲ میلیون هکتار از اراضی آبی به انواع سامانه های نوین آبیاری تجهیز و توسعه داشته اند که در مدیریت مصرف بهینه آب تاثیر بسزایی دارند.

عباسی با بیان اینکه بخشی از امنیت غذایی کشور مرهون توسعه سامانه نوین آبیاری در گذشته بوده است، افزود: در برنامه هفتم اهداف کمی مناسبی برای توسعه سامانه نوین آبیاری، مجلس در قانون برنامه تصویب کرده است.

مجری طرح سامانه های نوین آبیاری ادامه داد: تاکنون ۳.۲ میلیون هکتار از اراضی به سامانه های نوین آبیاری تجهیز کردند و در برنامه هفتم تجهیز سالانه ۳۵۰ هزارهکتار هدف گذاری شده است، همچنین ظرفیت و پتانسیل هایی در کشور ناشی از فراهم شدن زیرساخت طی ۳ دهه گذشته داریم که حتی بیش از ۳۵۰ هزارهکتار اراضی در سال به سامانه ها مشروط بر تعیین منابع مالی تجهیز کند، همچنین در سنوات گذشته برخی سال ها ۲۰۰ هزارهکتار به سامانه های نوین تجهیز شدند.

به گفته وی، با توجه به محدودیت منابع مالی دولت از ظرفیت های مردمی و بخش خصوصی در تجهیز اراضی به سامانه های نوین آبیاری استفاده کردیم به طوریکه از مجموع ۳.۲ میلیون هکتار بیش از ۵۰۰ میلیون هکتار با آورده ۱۰۰ درصدی بهره برداران و مابقی اعتبار دولت و مشارکت مردم بوده است.

این مقام مسئول توسعه سامانه های نوین آبیاری را یکی از روش های مدیریت مصرف تصریح کرد: با توصیه سامانه ها مدیریت مصرف بهینه آب خواهیم داشت که امیدواریم دولت تخصیص اعتبارات مناسبی داشته باشد تا با تخصیص سطح بیشتری از اراضی به سامانه، امنیت غذایی کشور حفظ خواهد شد.

آمارها حاکی از آن است که ۸۰ تا ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود که در پی تغییر اقلیم و کاهش بارندگی ها، اجرای سامانه های نوین آبیاری تا حدی می تواند بر کاهش مصرف و ارتقای راندمان و بهره وری اثر گذار باشد و از طرفی تا پایان برنامه هفتم میزان مصرف آب بخش کشاورزی باید به ۶۵ میلیارد متر مکعب کاهش یابد که این امر با توسعه سامانه های نوین آبیاری دست یافتنی است. هرچند سال زراعی گذشته بدلیل شرایط کمبود بارش، وزارت نیرو کمتر از تعهدات برنامه هفتم آب در اختیار بخش کشاورزی قرار داد.

برنامه مدونی برای اجرای اصلاح روش های آبی و  اصلاح الگوی کشت وجود ندارد

پیمان عالمی رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: بنده معتقدم که تهدید تغییر اقلیم که کشور را دچار بحران می وند، باید به فرصت تبدیل کرد به طوریکه استفاده بهینه از منابع آبی و درصد بهره وری از آب را افزایش داد که این امر مستلزم آن است که تخصیص بودجه لازم برای اجرای سیستم های نوین و آبیاری کم فشار و پرفشار منطبق با شرایط اقلیمی با سرعت و شتاب بیشتر انجام داد.

به گفته وی، تسریع در اجرای سیستم های نوین آبیاری نیازمند حمایت سازمان برنامه و بودجه است چراکه سال قبل میزان درصد اجرای سیستم های نوین آبیاری بدلیل تعرفه های اعلامی سازمان برنامه، حتی مبالغ اعلامی‌ جوابگوی ۵۰ درصد اجرای سیستم های نوین آبیاری را پوشش نمی داد که براین اساس کشاورزان رغبتی برای اجرا نداشتند، درحالیکه طبق قانون باید ۸۵ درصد هزینه اجرای سامانه ها توسط دولت پرداخت شود.

عالمی ادامه داد: اگر بخواهیم بحران آب را گذر کنیم و نتیجه خروجی کاهش تولیدات محصولات کشاورزی و تهدید امنیت غذایی باشد، روش درستی نیست، اما اینکه هیچ گونه تمهیداتی برای ارتقای بهره وری نداشته باشیم و صرفا برای حل مشکل صورت مسئله را حل کنیم، روش درستی نیست.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه در وزارت نیرو برنامه ای برای بحران آب وجود ندارد گفت: بحران آب باید توسط وزارت نیرو مدیریت شود، نه اینکه تنها در پشت بحران آب سوء مدیریت های خود را پنهان و عدم برنامه ریزی را پشت بحران آب نگذاریم چراکه در سال های پربارش وزارت نیرو برنامه درستی صورت بگیرد.

وی با تاکید بر اصلاح الگوی کشت و مدیریت آب گفت: برنامه مدونی برای اجرای اصلاح روش های آبی و  اصلاح الگوی کشت  وجود ندارد، در استان ها استانداران به عنوان ستاد اجرای الگوی کشت وارد شوند چراکه مصوبه الگوی کشت تنها برعهده وزارت خانه نیست که براین اساس برنامه مدونی باید صورت بگیرد. گفتنی است در سنوات گذشته از رقم اجرای آبیاری نوین و بهره وری آب نداریم و شرایط بودجه نامناسب در این حوزه موجب شد نتوانیم در این حوزه گام برداریم که باید به سمت برنامه بریزی و ارائه برخی راهکارها برای ارتقای بهره وری داشته باشیم.

با توجه به شرایط اقلیمی و خشکسالی موجود در بخش کشاورزی راهی جزء مقابله با تنش‌های آبی و صرفه جویی در مصرف و افزایش راندمان وجود ندارد که توسعه سامانه‌های نوین آبیاری راه حلی برای جبران کمبود منابع آبی و خشکسالی هاست.