باشگاه خبرنگاران جوان؛ جواد فراهانی - پس از تجزیه و تحلیل داده‌های نیم میلیون ستاره، دانشمندان شواهد قانع‌کننده‌ای از ناپدید شدن سیارات با افزایش سن ستارگانشان یافتند و این سوال اساسی را مطرح کردند: آیا این سرنوشتی است که با پیر شدن خورشید در انتظار سیاره ما است؟

خورشید ما تقریباً در نیمه راه عمر خود است، همانطور که زمین نیز همینطور است. وقتی ستارگان سوخت هیدروژن خود را تمام می‌کنند، قطر آنها به بیش از صد برابر اندازه اولیه خود می‌رسد و باعث می‌شود هر سیاره‌ای را که در نزدیکی آنها در گردش است، ببلعند.

در حالی که این سرنوشت حداقل تا پنج میلیارد سال دیگر برای منظومه شمسی ما اتفاق نخواهد افتاد، دانشمندان اخیراً پدیده‌ای را مشاهده کرده‌اند که می‌تواند منادی مرگ جهان ما باشد.

یک تیم تحقیقاتی بین‌المللی با استفاده از داده‌های ماهواره تشخیص سیارات فراخورشیدی TESS، مقایسه‌ای جامع بین منظومه‌های ستاره‌ای که هنوز در مرحله توالی اصلی خود (جایی که اتم‌های هیدروژن در حال همجوشی هستند، مانند خورشید فعلی ما) و منظومه‌هایی که پس از اتمام سوخت خود به مرحله پیشرفته‌ای از حیات رسیده‌اند، انجام داد. این مطالعه با یک نتیجه واضح به پایان رسید: هرچه یک ستاره مسن‌تر باشد، سیارات کمتری به دور آن می‌چرخند. به عبارت دیگر، سیارات به تدریج با پیر شدن ستاره‌های میزبان خود ناپدید می‌شوند.

این ناپدید شدن به دلیل تشکیل نشدن این سیارات در وهله اول نیست، بلکه به دلیل فرآیند‌های مخربی است که در مراحل بعدی زندگی یک ستاره رخ می‌دهد. علاوه بر احتمال جذب مستقیم هنگامی که یک ستاره به غول سرخ تبدیل می‌شود، افزایش نیرو‌های جزر و مدی ناشی از انبساط ستاره، به تدریج مدار سیارات نزدیک را فرسایش می‌دهد و به طور بالقوه آنها را از جو خود محروم می‌کند یا حتی آنها را به طور کامل از هم می‌پاشد.

این مطالعه داده‌های تقریباً نیم میلیون ستاره را در مراحل بعدی خود تجزیه و تحلیل کرد و ۱۳۰ سیاره و کاندیدای سیاره‌ای را در مدار‌های نزدیک شناسایی کرد.
نتایج نشان داد که با افزایش سن ستارگان، نسبت ستارگانی که میزبان سیارات نزدیک خود هستند، به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، که کاملاً با پیش‌بینی‌های نظری در مورد افزایش تأثیر نیرو‌های جزر و مدی در طول این مراحل تکاملی مطابقت دارد.

این تحقیق با چالش‌های فنی خاصی رو‌به‌رو است. اکثر سیارات قابل تشخیص در حال حاضر، سیارات غول‌پیکری هستند که برخلاف منظومه شمسی ما، در نزدیکی ستاره‌های خود در گردش هستند. علاوه بر این، تشخیص سیارات در اطراف ستاره‌های غول‌پیکر به دلیل سیگنال ضعیفی که توسط عبور از مقابل چنین ستاره بزرگی تولید می‌شود، دشوارتر است. با این وجود، اهمیت این مطالعه از این واقعیت ناشی می‌شود که ستارگانی با جرم مشابه خورشید، مراحل تکاملی یکسانی را طی می‌کنند و فرصتی بی‌نظیر برای پیش‌بینی سرنوشت منظومه شمسی دوردست ما به ما ارائه می‌دهند.

یک متخصص نجوم که در این تحقیق مشارکت نداشت، اظهار داشت که این مطالعه گامی مهم در درک تعامل پیچیده بین سیارات و ستاره‌های میزبان آنها در طول چرخه زندگی ستاره‌ای است و خاطرنشان کرد که حجم نمونه بزرگ مورد تجزیه و تحلیل، برای اولین بار امکان نمایش آماری این پدیده را با وضوح قابل توجه فراهم کرده است. ادامه مطلب

دانشمندان امیدوارند که ماموریت‌های فضایی آینده، مانند ماموریت PLATO که قرار است در سال ۲۰۲۶ پرتاب شود، با ارائه داده‌های حساس‌تر در مورد خواص شیمیایی ستاره‌ها و جرم سیارات، دقت این یافته‌ها را بهبود بخشند. این پیشرفت‌های فناوری همچنین ممکن است ما را قادر سازد تا تغییرات مداری ظریف در سیاراتی را که به مرگ اجتناب‌ناپذیر خود نزدیک می‌شوند، مشاهده کنیم.

در حالی که سرنوشت آتشین زمین از نظر زمانی دور به نظر می‌رسد، این مطالعه نشان دهنده یک نقطه عطف مهم در درک ما از رابطه حیاتی بین سیارات و ستاره‌هایشان است و پنجره جدیدی را به منظره کیهانی چشمگیری که در آینده‌ای دور در انتظار منظومه شمسی ما است، می‌گشاید.

منبع: Space