باشگاه خبرنگاران جوان؛ مریم رضایی - زهرا بهروزآذر، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در مراسم اعطای «جایزه بانوی علم ایران؛ نکوداشت پروفسور افسانه صفوی» در دانشگاه شیراز، بر ضرورت گذار به دانشگاه نسل چهارم تأکید کرد و آن را الگوی مورد باور دولت برای توسعه کشور دانست.

او با اشاره به تحولات نهادی دانشگاه‌ها، نسل چهارم را دانشگاهی مسئله‌محور، هوشمند و اثربخش توصیف کرد که فراتر از تولید دانش صرف، با استفاده از فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی و نوآوری‌های میان‌رشته‌ای، در حل مسائل پیچیده جامعه و سیاست‌گذاری علمی نقش مستقیم ایفا می‌کند.

معاون رئیس‌جمهور، این نگاه را صرفاً یک شعار ندانست و به مشارکت عملی بیش از ۷۰ متخصص دانشگاهی در کنار هیئت دولت برای حل مسئله آب کشور اشاره کرد.

بهروزآذر تصریح کرد: باور دولت این است که پژوهشگران صرفاً تولیدکننده مقاله نیستند؛ ما به دنبال تحلیلگران مسائل، طراحان راه‌حل‌ها، پیونددهندگان علم و عمل و محرکان اصلی نوآوری در جامعه هستیم. اقتدار ملی و استقلال فناورانه بدون تلاش خلاقانه و مسئولانه پژوهشگران ممکن نخواهد بود.

لزوم رفع مغفول‌ماندگی ظرفیت زنان

بهروزآذر در بخش دیگری از سخنان خود، به آمار‌ها و چالش‌های مرتبط با زنان پژوهشگر پرداخت و گفت: در حالی که بیش از ۶۰ درصد ورودی‌های دانشگاه‌ها را دختران تشکیل می‌دهند و ۲۴ درصد اختراعات کشور توسط زنان به ثبت رسیده (بالاتر از میانگین جهانی)، تنها ۱۲ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان توسط زنان اداره می‌شود و صرفاً ۳۵ درصد از فارغ‌التحصیلان زن جذب بازار کار می‌شوند. 

او این ارقام را نشان‌دهنده مغفول ماندن ظرفیت‌های زنان در حوزه‌های کارآفرینی و بازار کار دانست.

او تجلیل از پژوهشگران را یک اقدام راهبردی و فرهنگی خواند و افزود: «معرفی زنان دانشمند موفق، به‌ویژه برای دختران دانشجو و نوجوان، حیاتی است. یکی از چالش‌های نسل جدید، فقدان الگو‌های نقش روشن است که می‌تواند مسیر علاقه‌مندان به علوم پایه، فیزیک و شیمی را مبهم سازد.»

معاون رئیس‌جمهور در پایان خاطرنشان کرد: جامعه بزرگ پژوهشگران و اندیشمندان، مهم‌ترین سرمایه ایران هستند و با خرد، خلاقیت و روحیه نوآورانه می‌توانند گره بسیاری از مسائل پیچیده کشور را بگشایند.

همزمان با آیین گرامیداشت هفته پژوهش و فناوری در دانشگاه شیراز، شامگاه چهارشنبه سوم دی‌ماه، نخستین دوره «جایزه بانوی علم ایران؛ نکوداشت استاد افسانه صفوی» در مراسمی با حضور دکتر زهرا بهروزآذر، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و جمعی از مسئولان استانی و دانشگاهی اعطا شد.

این جایزه که ازسوی معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز طراحی شده است، با هدف تجلیل از بانوان پژوهشگری اهدا می‌شود که فراتر از وظایف شغلی، فعالیت‌های شاخص و ماندگاری در حوزه‌های علوم پایه، علوم انسانی، علوم زیستی و مهندسی داشته‌اند. 

برگزیدگان دوره نخست

در این مراسم، هیئت داوران نتایج اولین دوره این جایزه مهم را به شرح زیر اعلام کرد:

منتخب نخستین دوره جایزه بانوی علم ایران: دکتر آزاده تجردی، استاد شیمی دانشگاه علم و صنعت، به‌عنوان منتخب اصلی این دوره شناخته شد.

منتخب جوان شایسته تقدیر: دکتر مهشید خرازی‌های اصفهانی، عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی مواد دانشگاه صنعتی اصفهان، به‌عنوان منتخب جوان این دوره شایسته تقدیر قرار گرفت.

اهمیت و معیار‌های جایزه «بانوی علم ایران: نکوداشت استاد افسانه صفوی»

بهرام همتی‌نژاد، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز، درباره این جایزه توضیح داد: جایزه بانوی علم ایران با اهداف بلندی طراحی شده است. معیار اصلی دریافت این جایزه، فعالیت‌های علمی فاخر و اثرگذار بانوان پژوهشگر ایرانی در قید حیات با حداقل ۱۰ سال سابقه پژوهشی است که وابسته به یکی از مراکز علمی-پژوهشی ایران باشند و دارای حسن شهرت باشند. 

او در تشریح اهداف عمیق این رویداد، اظهار داشت: زنان پژوهشگر ما، علاوه‌بر ایفای نقش کلیدی در مرز‌های علم، در قامت مادران این سرزمین، بنیان‌گذاران نسل آینده کشور محسوب می‌شوند و این دو نقش مکمل، اهمیت‌شان را دوچندان می‌کند.

اهدای این جایزه ارزشمند که مزین به نام پروفسور افسانه صفوی، دانشمند بزرگ شیرازی و قله بین‌المللی دانش است؛ یک هدف بنیادین دارد: ایجاد انگیزه تصاعدی در میان بانوان برای تعمیق نقش‌آفرینی‌شان در مسیر علم و همچنین نهادینه‌سازی و فرهنگ‌سازی ارزش و جایگاه والای مادران علمی کشور.

 در ادامه، دیگر ابعاد راهبردی این طرح را این‌گونه برشمرد: ما با طراحی این جایزه، به دنبال الگوسازی قوی از شخصیت‌های علمی موفق برای بانوان نخبه‌ای هستیم که در ابتدای مسیر قرار دارند. هدف دیگر، تجلیل مؤثر از توانمندی‌ها و تلاش‌های مضاعف زنان در عرصه علم است تا شاهد اثربخشی دوچندان آنان در تحقق اهداف توسعه‌ای کشور باشیم. در نهایت، این رویداد بستری است برای معرفی ظرفیت‌های برجسته جامعه علمی زنان، تشویق فعالان این حوزه و برجسته‌سازی عمق تأثیرگذاری فعالیت‌های علمی بانوان در تمامی رشته‌های تخصصی.

به‌گفته‌ی این مقام مسؤول، کمیته علمی برای انتخاب برنده، متقاضیان را براساس حداقل سه شرط از هشت شرط زیر ارزیابی می‌کند که نشان‌دهنده سطح بالای انتظارات از برندگان است: ۱. صاحب نظریه، تئوری یا اکتشاف جدید (با تأیید مراجع ملی و جهانی)؛ ۲. کسب جوایز شاخص ملی و بین‌المللی؛ ۳. کسب عنوان استاد نمونه کشوری، پژوهشگر برگزیده کشوری یا استاد ممتاز دانشگاهی؛ ۴. قرار گرفتن در فهرست محققان پراستناد ۱درصد و ۲درصد در رشته مربوطه؛ ۵. سردبیری یا عضویت در گروه دبیران نشریات معتبر ملی یا بین‌المللی؛ ۶. دریافت گرنت یا بورس معتبر بین‌المللی؛ ۷. عضویت در فرهنگستان‌های ملی یا بین‌المللی و ۸. عضویت در هیأت مدیره انجمن‌های علمی ملی یا بین‌المللی.

همتی‌نژاد گفت: علاوه‌براین، فعالیت‌هایی فراتر از شغل در حوزه‌هایی مانند ایجاد رشته‌های جدید، طراحی برنامه‌های آموزشی مؤثر، جذب اعتبار پژوهشی، اعتلای نام ایران در جهان، و نقش‌آفرینی در ترویج علم و توسعه پایدار نیز در ارزیابی‌ها لحاظ می‌شود.

معاون پژوهشی دانشگاه شیراز خبر داد: جایزه این دوره با حمایت مالی موقوفه دکتر کاظمی لاری (از خیرین آموزش عالی) و شرکت فراسان اعظا شده است.

معرفی پروفسور افسانه صفوی/ مادر شیمی ایران

گفتنی است؛ پروفسور افسانه صفوی، ملقب به مادر شیمی ایران و استاد پیشکسوت دانشگاه شیراز، از نوابغ شیمی و چهره ماندگار ایران‌زمین (زاده ۱۳۳۴ در شیراز) است. وی موفق شد در رشته شیمی تجزیه به گستره وسیعی از پژوهش‌های پایه پرداخته و جوایز متعدد ملی و بین‌المللی را کسب کند.

ایشان در تربیت بسیاری از متخصصین رشته شیمی که هم‌اکنون از استادان دانشگاه‌های بنام بوده یا در بخش صنعت عهده‌دار پیشرفت کشور هستند، نقشی ارزنده ایفا کرده‌اند.

دریافت جایزه Medal Lecture از آکادمی علوم جهان سوم TWAS؛ جایزه علمی بین‌المللی پروفسورعبدالسلام؛ دریافت بورس Humboldt از کشور آلمان، احراز نشان دانش، صاحب کرسی پژوهشی علامه طباطبایی، دریافت جوایز ملی متعدد همانند جشنواره خوارزمی، مهندس افضلی‌پور، شیمیدان برجسته کشوری، زنان در علم، کسب عنوان استاد و پژوهشگر نمونه کشوری و حضور در لیست دانشمندان ۱% و ۲% جهان از افتخارات این بانوی دانشمند و فرهیخته است. معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه شیراز در سال ۱۴۰۳، از جایزه بانوی علم ایران به نام (پروفسور افسانه صفوی) با هدف تکریم و الگوسازی این چهره ماندگار رونمایی کرد.