ایرانی‌ها در صورت لزوم و بدون توافق می‌توانند از پس فشارها بر آیند/ دوره 15 ساله برای توافق تعیین شود

"بعضی از شما ممکن است من را زمانی که در تیم مذاکره کننده هسته ای کار می کردم ، به خاطر داشته باشید .اگرچه من یکسال قبل دولت آمریکا را ترک کردم اما مذاکرات را به دقت دنبال می کنم و  تحت تاثیر عزم و اراده و حرفه ای گری شما ، آمریکایی ها و دیگران قرار گرفته ام. شما در مذاکرات اخیر خود با آمریکایی ها در ژنو ، از تعطیلات  خود کاستید و این نشانه جدیتی است که تهران و واشنگتن در مذاکرات دارند.  حالا نیز در تهران به طور فشرده در حال برنامه ریزی قدم های بعدی هستید.

تصمیم شما برای تمدید مذاکرات تا بیست و چهارم نوامبر تصمیم درستی بود . شما و دیگر گروهها تلاش کردید که تا بیستم ژوئیه مذاکره را به اتمام برسانید اما این نتیجه حاصل نشد.اما با توجه به پیشرفت قابل توجهی که در خصوص مسائل مهم همچون رآکتور اراک و مرکز فردو به دست آمد ، توقف مذاکره در ماه ژوئیه می‌توانست یک فرصت از دست رفته و اشتباه تاریخی باشد. شما بهتر از من می دانید که کارتان از الان تا بیست و چهارم نوامبر است. شما با مسائل متعدد پیچیده فنی و سیاسی روبرو خواهید بود.حتی اگر درباره همه مسائل در ماه ژوئیه به توافق کلی رسیده باشید، رسیدگی به جزئیات تا پیش از اتمام مهلت تمدید یک چالش بزرگ محسوب می شود.اما وقتی مهلت بیستم ژوئیه فرا رسید، تعداد زیادی از مسائل بسیار سخت  حتی در حوزه هایی که پیشرفت حاصل شده بود ، حل نشده باقی مانده بود.

شاید دشوارترین مسئله که فاصله زیادی بین ایران و گروه پنج بعلاوه یک ایجاد می کند ، ظرفیت غنی سازی اورانیوم باشد که ایران بر اساس توافقنامه موقت دارد

.به نظر من این مسئله ،  "موفقیت یا شکست" مذاکرات را تعیین می کند.اگر این مسئله حل و فصل شود ، توافق در زمینه های دیگر نیز حاصل می شود.اما شکست در این زمینه به معنای شکست مذاکرات خواهد بود.

شکاف کنونی عمیق است.ایران می گوید که به یک برنامه غنی سازی در مقیاس صنعتی برای تولید سوخت رآکتور برق بوشهر نیاز دارد.گروه پنج بعلاوه یک همچنان خواستار کاهش ظرفیت غنی سازی ایران تا سطح چند هزار دستگاه سانتریفوژ نسل اولی است و معتقد است که چنین ظرفیتی برای رفع نیازهای ایران کفایت می کند.گروه پنج بعلاوه یک معتقد است که نیاز ایران به سوخت برای رآکتور برق بوشهر با رابطه با روسیه برطرف می شود و صرفه اقتصادی دارد. من مطمئن هستم که توجیه دستیابی به توانمندی مستقل تولید سوخت برای راکتورهای برق  در سریعترین تاریخ ممکن  در نظر مخاطب ایرانی باید قانع کننده باشد.

ایران زمان و منابع زیادی صرف برنامه هسته ای خود کرده است ، به دستاوردهای دانشمندان خود افتخار می کند و معتقد است که به عنوان عضو ان پی تی می تواند برنامه اش را به دلخواه خود پیش ببرد. با توجه به این دیدگاه ایران که غرب تلاش کرده است از وابستگی این کشور به واردات مهم استراتژیک سوء استفاده کند ، تهران نگران وابسته شدن به منابع خارجی اورانیوم غنی شده است.  البته موضع ایران جنبه مهم سیاسی نیز دارد.ایرانی ها برنامه خود را نماد غرور ملی و خودکفایی می دانند و نسبت به تلاش های خارجی برای متوقف کردن آن بسیار حساس هستند.

اما در نظر مخاطب آمریکایی یا کشورهای گروه پنج بعلاوه یک ، استدلال برای یک توانمندی زودهنگام و در  مقیاس صنعتی  قانع کننده نیست  و حتی مشکوک است.در نظر این مخاطبان ، پافشاری ایران بر بالا بردن زودهنگام و گسترده ظرفیت غنی سازی از نقطه نظر یک برنامه منظم غیرنظامی منطقی نیست.آنها سوال می کنند که چرا ایران مایل نیست نیازهای سوخت خود را از روسیه تامین کند چرا که:

- دریافت سوخت از روسیه دستکم برای زمان حال  یک گزینه اقتصادی و مطمئن تر است.

- تولید سوخت خاص برای بوشهر در چنین زمان کوتاهی به ویژه بدون کمک روسیه  یک چالش بزرگ فنی خواهد بود.

- گروه پنج بعلاوه یک مایل است در خصوص هر گونه اختلال در جریان سوخت از روسیه تضیمن دهد.

آنها همچنین سوال می کنند که چرا ایران از کاهش ظرفیت کنونی غنی سازی خود در دوره توافقنامه جامع موقت سر باز می زند ، چرا که:

- یک ظرفیت بسیار محدود غنی سازی برای رفع نیازهای عملی و کوتاه مدت ایران کافی است.

- کارشناسان هسته ای ایران می دانند که نسل کنونی سانتریفوژهای این کشور در یک برنامه پیشرفته غیرنظامی جایی ندارند و باید از رده خارج شوند."

علاوه بر این ، با حمایت روسیه ، کارشناسان ایرانی می توانند در زمینه طراحی و تولید سوخت بوشهر آموزش ببینند.ابتدا به طور مشترک در روسیه سوخت تولید  و بعداً به ایران منتقل شود.

- با منقضی شدن طرح جامع مشترک اقدام ، ایران می تواند ظرفیت غنی سازی خود را افزایش دهد از جمله از طریق تولید انبوه ، نصب و راه اندازی سانتریفوژهای  پیشرفته  که در زمان اجرای توافقنامه ساخته شده اند.

در چارچوب این راه حل برای مسئله ظرفیت غنی سازی ، جزئیات نیز باید حل و فصل شوند.مهمترین آنها ، مدت زمان طرح جامع مشترک اقدام است.

من معتقدم که برای اعتماد سازی بیشتر در خصوص صلح آمیز باقی ماندن برنامه ایران ، با یک دوره پانزده ساله موافقت شود.اما می دانم که تمایل ایرانی ها به پذیرش این دوره زمانی به فعالیت هایی بستگی خواهد داشت که اجازه می یابند در این مدت انجام دهند.این چارچوب از ایران می خواهد اهداف هسته ای خود را به تاخیر اندازد نه این که رها کند.قطعاً مخالفت هایی داخل ایران با این مسئله خواهد شد اما از آن حمایت نیز خواهد شد.

این چارچوب  یک دوره زمانی واقع بینانه  برای دنبال کردن طرح های اعلام شده ایران ایجاد می کند.بعید است که ایران بتواند تا سال 2021 به طور مستقل سوخت برای بوشهر تولید کند.طرح کنونی موفقیت بسیار سریع در توسعه ، آزمایش ، تولید انبوه و نصب سانتریفوژهای پیشرفته را پیش بینی می کند و چنین تصور می کند که بدون همکاری روسیه ایرانی ها می توانند سوخت تولید کنند.اما هر دو فرضیه غیرواقع بینانه است.ایران با داشتن زمان بیشتر می تواند مطمئن شود که به مهارت های فنی برای رسیدن به اهداف هسته ای خود دست می یابد.

طرح ارائه شده به هیچوجه مانع توانایی ایران در زمینه تحقیق ، تولید ایزوتوپ  که اهداف کلیدی هر برنامه انرژی هسته اند ، نمی شود.

حتی با کاهش ظرفیت غنی سازی نیز ایران قادر خواهد بود اورانیوم لازم برای مصرف رآکتورهای تحقیقاتی خود را تولید کند.علاوه بر این ، با تمدید قرارداد تامین سوخت بوشهر با روسیه و در نظر گرفتن تمهیدات لازم برای جلوگیری از اختلال در جریان سوخت ، ایران می تواند نسبت به تامین نیازهای خود مطمئن شود.

یک مزیت دیگر چارچوب ارائه شده این است که همکاری هسته ای با گروه پنج بعلاوه یک و کشورهای دیگر را تسهیل می کند.ایرانی ها اگرچه به دستاوردهای دانشمندان خود افتخار می کنند اما با همکاری هسته ای جهانی نفع بیشتری می برند.

البته ایرانی ها مردم پرانرژی و نیرومندی هستند و در صورت لزوم و بدون توافق می توانند از پس فشارها بر آیند .اما مردم ایران استحقاق بهتر از این را دارند  و من فکر می کنم که تا وقتی رویارویی هسته ای حل و فصل نشود ، مسئله هسته ای مانع از آن می شود که این کشور به ظرفیت های واقعی خود برسد.

آمریکا و شرکایش می دانند که نباید نیروی اراده ملی ایران را در مقابله با فشارها و دفاع از حقوق و منافعش نادیده بگیرند.اما ایرانی ها نیز نباید اراده آمریکا را در رسیدن به توافقی که در بردارنده تضمین های لازم برای اعتماد سازی است ، نادیده بگیرند.

روشن است که هم ایران و آمریکا خواستار معامله اند اما هیچکدام به هر قیمتی معامله نمی خواهند.آنها آماده اند از میز مذاکره خارج شوند تا این که یک معامله مغایر با اصول خود را بپذیرند. متاسفانه با توجه به موانعی که پیش روی شما مذاکره کنندگان وجود دارد ، چنین نتیجه ای یک احتمال واقعی خواهد بود.اما شما و همکارانتان در گروه پنج بعلاوه یک باید قبل از رسیدن به این نتیجه همه تلاش خود را برای رسیدن به یک راه حل که برای هر دو طرف موفقیت به حساب می آید ، صورت دهید.

من به تجربه آموخته ام که از واژه" آخرین فرصت" استفاده نکنم بلکه معتقدم که این بهترین فرصت برای حل وفصل مناقشه هسته ای و شاید پایه گذاری یک اساس نویدبخش برای حل و فصل مشکلاتی است که ایران و آمریکا را مدتهاست از هم جدا کرده است.اگر این فرصت از دست برود ، قبل از این که فرصت دیگری به دست آید ، اوضاع بدتر خواهد شد.