نگهداری 3هزار 422 نسخه خطی در بزرگترین و غنی ترین کتابخانه مرکزی کشور

مهدی درم نثاری در گفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز، با اشاره به تاریخچه تاسیس کتابخانه مرکزی تبریز افزود: کتابخانه مرکزی (ملّی سابق) تبریز در سال 1335 به همت خیرین فرهیخته و مساعدت عموم مردم تاسیس شد و با همت و  اهدای کتاب‌های  نفیس و خطی افرادی چون برادران نخجوانی و شخصیت های فرهیخته دیگر شروع بکار کرد.

وی با بیان اینکه در کتابخانه مرکزی تبریز که طی سالهای اولیه تاسیس به عنوان کتابخانه ملی شناخته شده بود و بعدها به دلیل متمایز شده با کتابخانه ملی کشور( هر کشوری باید یک کتابخانه ملی داشته باشد) به عنوان کتابخانه مرکزی شناخته شد، خاطرنشان کرد: کتابخانه مرکزی تبریز، به عنوان یکی از غنی ترین کتابخانه های عمومی کشور در زمینه نسخه های خطی و مکتوبات نفیس به شمار می رود به طوری که برخی از نسخه های موجود در این کتابخانه، در سطح جهان منحصر به فرد بوده و تنها محل نگهداری این گروه از نسخ، کتابخانه مرکزی تبریز است.

وی یادآورشد: در حال حاضر بیش از3422 نسخه خطی و قریب به 357 هزار کتاب و منابع کتابخانه اعم از روزنامه،فیلم،انواع عکس، پوست، بروشو، تراکت، بیانیه ها، نوارهای صوتی و تصویری، CD،اسلاید و نسخه نفیس چاپ سنگی و سربی در این کتابخانه نگهداری می شود.

پژوهشگر حوزه کتاب و کتابخوانی با اشاره به اینکه عمده ترین کتاب های ارزشمند خطی و نفیس، توسط مرحومین حاج محمد و حاج حسین نخجوانی به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شده اند، گفت: برادران نخجوانی 1999 نسخه خطی را که طی سفرهای خود از داخل و خارج از کشور خریداری و یا جمع آوری کرده اند، بدون هیچ چشم داشت مادی و معنوی در سال 1335 به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا کرده اند، مجموعه اهدایی براردان نخجوانی جز بزرگترین مجموعه های اهدایی و نفیس کتابخانه مرکزی تبریز می باشد که آثار بسیار ارزشمند خطی را در خود جا داده است و باقیمانده آثار خطی نیز یا توسط مردم اهدا و یا توسط خود کتابخانه خریداری شده است.

وی ادامه داد: کتابخانه مرکزی تبریز از همان بدو تاسیس به دلیل داشتن منابع غنی و منحصر بفرد، همواره مورد توجه محققان و نویسندگان، اندیشمندان داخلی و خارجی بوده، به طوری که سازمان فعالیت های فرهنگی یونسکو در سال 1344 این کتابخانه را به عنوان کتابخانه امانت‌دار یونسکو شناخت و حق استفاده از کلیه انتشارات یونسکو را به این کتابخانه اعطاء کرد.

رئیس کتابخانه مرکزی تبریز با بیان اینکه وقف نامه ربع رشیدی نیزیکی از آثار ارزشمند کتابخانه مرکزی  تبریز است، که با دستخط خود خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی است،اذعان کرد: این نسخ خطی که توسط خانواده سراج به کتابخانه عمومی تبریز اهداء گردیده است، قدمتی بالغ بر ۷۰۰ سال دارد و بعنوان اولین اثر مکتوب ایرانی درحافظه جهانی یونسکو ثبت شده است.

وی خاطر نشان کرد: در این کتابخانه نسخ های خطی بسیاربا ارزش که توسط دانشمندان ونویسندگان مشهوری همچون بوعلی سینا،ملاصدرا،صائب،خواجه نصیرالدین طوسی، علامه حلی نوشته شده است، نگهداری می شود.

مهدی درم نثاری نسخه های خطی ارزشمندی راچون انجیل رسولان ۱۲۰۰ ساله، کتاب با دستخط خواجه نصیرالدین طوسی، علامه حلّی از دیگر کتب ارزشمند این مجموعه  دانست و افزود: دیوان صائب تبریزی که به دست خط خود صائب نوشته شده است، دیوان شرح اصول کافی ملا صدرا که توسط ملا صدرا به رشته تحریر در آمده است  از جمله سایر آثار نفیسی است که در  کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می شود.

وی با اشاره به اینکه حفاظت از نسخه های خطی و نفایس یکی از رسالت های مهم کتابخانه ها به شمار می رود و با توجه به ماهیت و اهمیت ویژه نسخ خطی، کتابخانه مرکزی تبریز تمهیدات ویژه ای را برای این منظور مهیا کرده است،بیان کرد:تمام نسخ خطی و نفیس موجود در کتابخانه مرکزی تبریز، پس از آزمایشات لازم در خصوص شناسایی قارچ ها و آسیب های مطرح در این زمینه، با استفاده از دستگاه ویژه آفت زدایی کتاب، آفت زدایی شده که این امر حداقل به مدت ۱۵ سال کتاب ها را از گزند آفات و آسیب های موجود در امان نگه می دارد.

وی  با بیان اینکه نحوه ارائه کتب خطی به پژوهشگران و اساتید دانشگاه با شرایط خاصی ارائه می شود،تشریح کرد: به منظور استفاده راحت تر پژوهشگران و نیز حفاظت بهینه فیزیکی نسخ، تمام نسخه ها اسکن شده و فایل مربوطه در اختیار پژوهشگران قرار می گیرد مگر در مواردی که پژوهشگر حتماً نیاز به رویت اصل نسخه را داشته باشد که در محل کتابخانه با حفظ شرایط ایمنی و استاندارد، نسخه در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد که در حال حاضر فهرست تمام منابع کتابخانه مرکزی تبریز در سامانه www.samanpl.ir برای عموم مردم قابل دسترسی است.

پژوهشگر حوزه کتاب و کتابخوانی در خصوص نگهداری دست نوشته ها یاد آور شد :دراین کتابخانه با بهره گیری از دستگاه های اتوماتیک تنظیم دما و رطوبت، میزان رطوبت مخزن نسخ خطی و نفیس با تمهیدات لازم به طور کامل کنترل می شود.

وی در ادامه کتابخانه مرکزی تبریز را بزرگ ترین کتابخانه عمومی کشور در مجموعه نهاد کتابخانه های عمومیدانست و خاطر نشان کرد: کتابخانه مرکزی تبریز که در زمینی حدود 5هکتار هکتار مساحت و ۱۱ هزار متر مربع زیر بنا  و ساختمان بزرگ و باشکوه کتابخانه مطابق با استانداردهای کتابخانه ای جهان طراحی و در سال 1380 در محل جدید و فعلی آن در چهارراه لاله تبریز ساخته شده است و این کتابخانه در حال حاضربه عنوان غنی ترین کتابخانه عمومی نهادی کشور با بیش از ۳۵۷ هزار نسخه کتاب و منابع اطلاعاتی می باشد.

مهدی درم نثاری یادآورشد: کتابخانه مرکزی تبریز از نظر تعداد کتاب‌هایی که دریک کتابخانه عمومی نگهداری می‌شود، رتبه نخست کشور را دارد.

وی در پایان گفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز گنجینه و کتب خطی کتابخانه مرکزی تبریزرا یک گنج بزرگ و ارزشمند دانست و یادآور شد: این کتب نشان دهنده تاریخ و تمدن والای نیاکان و پدران ما است که باید در حفظ و نگهداری این میراث گرانبها تلاش کرد.

گفتنی است: کتابخانه مرکزی تبریز، به عنوان یکی از غنی ترین کتابخانه های عمومی کشور در زمینه نسخه های خطی و مکتوبات نفیس به شمار می رود به طوری که برخی از نسخه های موجود در این کتابخانه، در سطح جهان منحصر به فرد بوده و تنها محل نگهداری این گروه از نسخ، کتابخانه مرکزی تبریز است، همچنین کتابخانه مرکزی تبریز در سال 88 به عنوان کتابخانه نمونه کشوری از طرف  نهاد کتابخانه های عمومی کشور انتخاب  و در سال 1390 به عنوان اولین کتابخانه عمومی در سطح کشور موفق به دریافت گواهینامه استاندار بین المللی المللی ISO 9001 خدمات کتابخانه‌ای شد.