آموزش اقتصاد در دانشگاه‌ها، ربطی به فضای واقعی جامعه ندارد

به گزارش خبرنگار حوزه سینما گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ به ابتکار واحد اکران مردمی جشنواره عمار، گعده مجازی اکران کنندگان این جشنواره و فیلم‌سازان و فعالان فرهنگ و رسانه با حضور محمدحسن بزرگی‌راد، کارگردان مستند «ما اقتصاد دانیم» و سردبیر سایت «مدرسه اقتصاد» برگزار شد.

این مستند که موانع نظریه پردازی در باب اقتصاد مقاومتی در دانشگاه‌های اقتصاد ایران را ریشه‌یابی می‌کند، در پنجمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار، توانست فانوس بخش اقتصاد مقاومتی را کسب کند.

 در ادامه بخشی از این گعده مجازی را که به صورت پرسش و پاسخ برگزار شده است، می‌خوانید:

من دوران لیسانس را در دانشکده اقتصاد علامه گذراندم که جزو دانشکده‌های معروف اقتصاد در کشور است و بهترین اساتید دانشگاهی این رشته هم در آن کرسی درس دارند. اواخر دوران تحصیل با توجه به این‌که مطالعات غیر درسی‌مان هم بیشتر شده بود، همیشه این سوال برایمان مطرح می‌شد که این چیزهایی که می‌خوانیم، کجا استفاده می‌شوند.

وقتی وارد دوران کارشناسی ارشد شدم، این مشکل نه تنها حل نشد، بلکه بدتر هم شد به طوری‌که با گذشت زمان مسائل انتزاعی‌تر، غیر واقعی‌تر و در یک کلام، بی‌معناتر می‌شدند و اساتید هم هیچ ارتباطی با پرسش‌های ما نمی‌توانستند برقرار کنند تا سال اول دوره ارشد که با کتاب «بحران در علم اقتصاد» آشنا شدم.

این کتاب، روایت جنبش دانشجویی و اساتید دانشگاه‌های فرانسه در سال 2001 است که بعد از 8 سال، توسط آقای فرهادی‌پور در سال 89 به فارسی ترجمه شد اما هنوز به شکل کتاب عرضه نشده و تنها نسخه الکترونیکی آن منتشر شده است.

در این کتاب، اعتراض دانشجویان و اساتید فرانسوی در سال 2000-2001 نسبت به نحوه آموزش علم اقتصاد در فرانسه و کل دنیا، روایت شده است، با مطالعه بیانیه این دانشجویان متوجه شدیم خیلی از موارد انتقادی آن‌ها مثل ریاضی‌زدگی به جای استفاده از ریاضی، فرمالیستی و صوری شدن، عدم انعکاس واقعیات و مسائل جامعه و انحصار در ارائه یک مدل تدریس با نسبتی متفاوت، در دانشکده‌های اقتصاد ایران هم در حال وقوع است، همین باعث شد که با رجوع به این کتاب، به بررسی وضعیت آموزش علم اقتصاد و آسیب‌شناسی آن در ایران اقدام کنیم.

هدف ما، نشان دادن وضعیتی بود که در آن ریاضیات به عنوان هدف در اقتصاد، قرار گرفته و این علم با سرگرم شدن به مسائل انتزاعی از واقعیات جامعه و  مسائل اصلی آن در حال فاصله گرفتن است که با توجه به اکران‌های متعدد و بازخوردهایی که از آن داشتیم تا حدودی به اهداف اولیه تولید مستند یعنی بیدار شدن برخی اساتید و دانشجویان این رشته دست پیدا کردیم، ولی اگر بخواهیم ایده‌آل نگاه کنیم، حقیقتا راه در این حوزه طولانی و مشقت‌بار است و با یک یا دو مستند نمی‌توان به هدف‌های کلان رسید، اما در حالت کلی این مستند، گزارشی از وضعیت وخامت‌بار دانشکده‌های اقتصاد بود.

در حال حاضر به دانشجویان و دوستانی که با دیدن این مستند، کار در این حوزه را شروع کرده‌اند، مشورت می‌دهم، از جمله الان تعدادی از دانشجویان دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تهران، در حال پیگیری مستندی در نقد فضای حاکم اقتصاد هستند که به آنها کمک می‌کنم تا این خط حفظ شود.

به هرحال باید کار از یک نقطه‌ای شروع شود و این مستند به نوعی اطلاعیه و مانیفست جنبش دانشجویی منتقد نحوه آموزش رشته اقتصاد است که آن را بی‌ارتباط با فضای واقعی اطرافشان می‌دانند، دانشجویان می‌توانند با تقویت ذهن خود در حوزه سوال‌ها و پرسش‌های حقیقی تکانی به دیوار نیمه‌خراب علم اقتصاد بدهند.

قالب‌های مختلفی را برای رساندن حرفمان امتحان کردیم، با این‌که هر کدام جایگاه خودشان را دارند ولی مستند، ابزار گویاتر، دقیق‌تر و جذاب‌تری برای انتقال پیام است که متاسفانه رسانه، در حوزه اقتصاد و به طور کلی علوم انسانی چندان وارد نشده است و همین امر باعث شده که آسیب‌های این رشته در ایران دیده نشود.

چند کار درباره وضعیت پژوهشی دانشکده‌های اقتصاد و بحث‌های مرتبط با اقتصاد مقاومتی از جمله درون‌زایی، در ذهن دارم، ولی به طور جدی هنوز کار را شروع نکرده‌ام.