پس از چهل سال انتظار سد سلما این هفته افتتاح می‌شود

به گزارش حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران،کابینه افغانستان سال گذشته پس از آغاز روند آب‌گیری از بند سلما این سد را به «سد دوستی افغانستان» هند تغییر نام داد.

هرچند سلما هم‌اکنون و در دومین سال کاری حکومت وحدت ملی ساخته می‌شود اما بسیاری‌ها از نقش و تلاش محمد داوود خان و حامد کرزی در ساخت آن ستایش می‌کنند.

این سد، به ارزش ۳۰۰ میلیون دالر از کمک‌های دولت هند برای افغانستان احداث شده و سال گذشته روند آب‌گیری آن آغاز شد. از نخستین خشتی که برای ساخت این سد بزرگ گذاشته شده، درست چهل سال می‌گذرد، زمانی‌که محمد داوود خان نخستین رییس‌جمهور افغانستان با کمک هند، کار ساخت این سد را در ولسوالی چشت ولایت هرات بر روی هریرود آغاز کرد.

کار مقدماتی آن در همان زمان آغاز و اعمار آن تا بیست‌و‌پنج درصد تکمیل شد، اما جنگ‌، نبردها و نبود حاکمیت‌های مقتدر، کار ساخت این سد بزرگ را به تعویق انداخت تا این‌که در سال ۱۳۸۶ با تلاش‌های دولت آقای کرزی و کمک هند، کار ساخت این سد دوباره آغاز شد.

در واقع پس از سقوط طالبان، دولت افغانستان اعمار بند سلما را نخستین برنامه بزرگ سازندگی‌اش عنوان کرد و در ۲۵ حوت سال ۱۳۸۶سنگ تهداب آن گذاشته شد.

حالا که کارساخت این بند تکمیل شده، بیش از ۴۲ میگاوات برق مورد نیاز هرات و ولایات هم‌جوار خود را قرار است تامین کند و بیش از ۲۰۰ هزار جریب زمین از مسیر هریرود تا مرز ایران در منطقه ذوالفقار را نیز آبیاری کند.

ذخیره اصلی بند سلما با ۲۰ کیلومتر طول و ۳ کیلومتر عرض، ظرفیت ۶۴۰ میلیون مترمعکب آب را دارد.
کار آب‌گیری ذخیره اصلی بند سلما در هرات، روز یک‌شنبه ۴ اسد سال گذشته آغاز شد و بسیاری از باشندگان هرات یک روز پس از آن به جشن و پای‌کوبی پرداختند.

بردباری هند در ساخت بند سلما

کشور هند پس از سقوط طالبان متعهد شد تا به وعده پیشین خود عمل کند و دوباره بر این پیمان بست که بند سلما را می‎سازد.

کار اعمار بند سلما قرار بود طی ۱۵ ماه به پایان برسد، اما نبود امنیت کامل، روند احداث آن را با کندی مواجه کرد. افراد مسلح بارها بر کارگران و مهندسان شاغل در بند حمله کردند و در مواردی حتا چندین محافظ امنیتی آنان را کشتند.

در ابتدا بررسی‌ها نشان می‌داد که برای ساخت این بند آبی، هشتاد میلیون دالر نیاز است. کابینه هند این پول را منظور کرد اما بعدها مشخص شد که به‌دلیل ناامنی و فساد گسترده در برابر ساخت این سد، این هزینه به چند برابر باید افزایش یابد.

در سال‎‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ خورشیدی، روند ساخت این سد کندتر از همیشه شد و مردم و دولت افغانستان را تا حدود زیادی ناامید ساخت اما در سال ۱۳۸۹ کابینه هند به یک‌باره تصویب کرد که پول بیشتری برای احداث این سد بپردازد تا روند ساخت آن نیمه‌کاره باقی نماند.

نهایتا احداث این بند بر روی هریرود، خلاف همه پیش‌بینی‌ها ۳۰۰ میلیون دالر هزینه برداشت تا به یکی از پر‌هزینه‌ترین سدهای آبی جهان تبدیل شود.

فشارهای خارجی برای توقف روند احداث

طی این مدت بارها خبرهایی از فشارهای خارجی برای توقف روند احداث بند سلما منتشر شد. هر‌چند حکومت افغانستان هیچ‌گاه دخالت هیچ ‌کشوری را به‌طور مستقیم تایید نکرد. اما در این مدت در سلما، حوادث خرد و بزرگی به وقوع پیوست که عده‌ای ایران و پاکستان را متهم اصلی این حوادث عنوان کردند.
ایران، سال‌ها از آب دریای هریرود برای تامین آب نوشیدنی شهر مشهد استفاده کرد و در سال ۱۳۸۴ سد دوستی در مرز ترکمنستان و ایران بر روی هری‌رود توسط این دو کشور احداث شد.

پاکستان رقیب سنتی هند به گفته کارشناسان، هیچ‌گاه در این مدت علاقه‌ای برای ساخت این سد نداشته است زیرا در حالی‌که این کشور متهم به صدور تروریسم به افغانستان بوده، هرگز نمی‌خواست که رقیب دیرینه‌اش هند، نقش مثبتش در میان مردم افغانستان برازنده شود.

در سال ۱۳۸۷ در منطقه قال چرخ ولسوالی چشت، محافظان بند سلما در یک کمین افراد مسلح برخوردند که ۱۱ تن سربازان افغان در این نبرد جان‌های‌شان را از دست دادند.

در همان سال در یک کمین دیگر نیز، ۱ سرباز دیگر افغان جانش را از دست داد.
تا اواخر سال ۱۳۸۹ بیست تن از کارکنان و محافظان امنیتی این سد توسط افراد مسلح ناشناس به قتل رسیدند. سپس برای مدتی در پی توقف روند ساخت‌و‌ساز در سلما، ناامنی ها در این مسیر کاهش یافت تا این‌که در روز ۳۱ ثور ۱۳۹۲ شش محافظ امنیتی این سد، بر اثر انفجار یک بمب کنار جاده‌ای کشته شدند. این حاثه در منطقه «شصت نی اک» ولسوالی اوبه هرات صورت گرفت.

در همین سال ریاست امنیت ملی اعلام کرد که ۱۳۰۰ کیلوگرام مواد منفجره را که قرار بود توسط آن بند سلما در ولایت هرات تخریب شود، کشف و خنثا کرده است. امنیت ملی در آن‌زمان تاکید کرد که سازمانده، پلان‌گذار و طراح حمله بر بند سلما، شورای کویته طالبان مستقر در ایالت بلوچستان پاکستان بوده است.

حتا سال گذشته مسوولان پولیس هرات از کشف پرنده‌ای خبر دادند که یک دستگاه جی‌پی‌اس زیر بال‌های وی نصب شده و این پرنده بر فراز بند سلما در گردش بوده است.

با این حساب نزدیک به ۳۰ تن جان‌های‌شان را از دست دادند تا سلما یا بزرگ‌ترین سد آبی افغانستان، زمین‌های زراعتی را سیراب کند و خانه‌های بسیاری از مردم نیز روشن شود.

سرانجام یک هیات اعزامی به ولایت هرات، تصمیم گرفت تا بیش از یک صد ساتنمن و افسر را جهت تامین بیشتر امنیت به این ساحه اعزام کند تا کار باقی مانده بند سلما نیز به پایان برسد.

مدیریت سلما بر عهده افغان‌ها

حالا برای محافظت از بند سلما قرار است نیروهای امنیتی افغان‌ شب و روز در آن‌جا به سر ببرند. حتا براساس پیشنهاد شرکت هندی سازنده‌ سد سلما، وزارت انرژی و آب افغانستان در نظر دارد تا در بخش تیم تخنیکی این سد، ۵۲ مهندس و کارگر افغان را استخدام کند.

این کارگران از طریق رقابت آزاد استخدام می‌شوند و پس از آن، توسط مهندسان هندی آموزش داده خواهند شد که بخشی از این روند انجام شده است.

هر‌چند سلما هم‌اکنون و در دومین سال کاری حکومت وحدت ملی ساخته می‌شود، اما بسیاری‌ها از نقش و تلاش محمد داوود خان و حامد کرزی در ساخت آن نیز ستایش می‌کنند.

از لحاظ علمی و هیدرولوژیکی، هریرود به شدت طغیانی است، این رود در یک سال ۱۰۰میلیون متر مکعب و برخی سال‌ها تا چهار میلیارد آورد آب دارد‌.

سلما علاوه بر محافظت، به مدیریت بهتر نیز ضرورت دارد و به‌گفته شماری از متخصصان، ایجاب می‌کند تا یک واحد اداری ویژه برای مدیریت بهتر این سد با بودجه دولت افغانستان ساخته شود.

انتهای پیام/