رمضان، ماه زیبای بندگی از راه رسید

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،باز هم دروازه های بهشت گشوده می شوند و زمین به شکرانه این نعمت سفره بی کران نعمت می گستراند. نسیمی آشناکوچه پس کوچه های شهررا فراگرفته است، اشتیاقی در دلها پدید آمده و روحی تازه در کالبد بشر دمیده شده است. همه باهم قرار ضیافتی پر شور می نهند که دوباره عهد بندگی از سرگیرند و سرنوشتی تازه برای خویش رقم بزنند. لحظاتی که خواب هم عبادت می شود و شیاطین در بند و اسیر گرفتارند تا هیچ بنده ای از رحمت بی پایان پروردگار محروم نماند.

رمضان همان فرصتی است که دلهای بی تاب بندگان همواره در انتظار رسیدنش هستند تا بر سر خوان پر نعمت و رحمت پروردگار پرمهرشان بنشینند و از سایه سار کرامت بی پایانش بهرمند گردند. دلها در تمنای وصال دوست سر به آشیان محبت نهاده اند، اکنون زمان آن رسیده که غبار از دل بشوییم و جان را صفا دهیم.

ماه میهمانی خدا هر سال با شکوه و عظمت بی پایان در این سرزمین کهن برگزار می شود. هر سال چند روز مانده به رسیدن ماه بندگی، مساجد غباروبی می شوند و شور و شوقی وصف ناپذیر مردم کوچه و بازار را فرا می گیرد. لحظه لحظه این ماه مبارک سرشار از زیبایی و کرامت است، از سحرهای پرمهر و دعای زیبای سحر تا لحظات عرفانی افطار و شب های سرنوشت ساز قدر که مردم را از هر سو به مساجد و مراسم های شب زنده داری روانه می کند تا قرآن بر سر نهند و با دلی سرشار از بیم و امید از پروردگارشان عافیت طلب کنند و با باران اشک وتوبه و دعا، سنگینی بار گناهان یک ساله را از دوش بردارند و سبکبار شوند.

ماه مبارک رمضان آمیخته با رسم و رسومی است که در دل هر کدام نوعی زیبایی و وحدت به چشم می‌خورد و راز و نیاز با خداوند جزئی از تار و پود آنها است. هر شهر آدابی دارد که از سالهای دور به آن پایبند بوده اند و با گذر زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی بسیاری از این رسوم به دست فراموشی سپرده شده اند.

اصفهان، استانی که مردم مومن و مهربان آن همواره در زنده نگه داشتن آداب و سنن اصیل ایرانی پیشتاز هستند و آیین های سنتی ماه مبارک رمضان با شور و حال وصف ناپذیر درآن برگزار می شود. برگزاری جلسات دعا و مناجات تا نیمه های شب، شب زنده‌داری تا سحر، سنت خوردن سحری و بیداری پیش از سحر برای مناجات، برگزاری جلسات مختلف قرائت قرآن در مساجد و حسینیه‌های اصفهان از سنت‌های مهم اصفهانی‌ها در ماه میهمانی خدا است.

در گذشته در جای جای استان اصفهان نیز آداب و سوم خاصی برای این ماه وجود داشته است اما به مرور زمان این رسوم در بیشتر نقاط استان دیگر اجرا نمی‌شود.در ادامه به معرفی برخی از این آداب می پردازیم که رنگ و بوی دلنشینی به این ماه عزیز بخشیده اند.

غبارروبی مساجد

رمضان بهاری است که علاوه بر شستن غبار از دل و جان می بایست جلوه های ظاهری شهر را هم برای آمدنش مصفا کرد. چند روز مانده به فرا رسیدن این ماه مبارک، مردم اصفهان با اشتیاق به خانه‌تکانی و غبار روبی مساجد، امام‌زاده‌ها و تکایا می‌پردازند و این اماکن را برای برگزاری مراسم مختلف مذهبی در این ماه عزیز آماده می‌کنند.

ختم قرآن در مساجد و اماکن مذهبی

مجالس انس با قرآن همواره یکی از پرشورترین فعالیت هایی است که با استقبال پررنگ هموطنان رو به رو می شود. اصفهانی‌ها نیز مانند سایر استان‌ها در ماه مبارک رمضان مراسم جزء خوانی قرآن کریم را در بیشتر محله های خود برگزار می‌کنند، این سنت پسندیده در برخی منازل با گردهم آمدن آشنایان و همسایگان اجرا می شود.

شبهای قدر و مراسم عزاداری

در جای جای استان شب‌های قدر با شورخاصی برگزار می‌شود و کمتر خانواده اصفهانی است که برای احیاء شب‌‌های قدر در امامزادگان یا مساجد اصفهان حضور پیدا نکند. در ایام عزاداری‌های ماه مبارک رمضان سرتاسر شهرهای استان سیاه پوش می‌شود، در این شب‌ها مردم اصفهان همانند دیگر نقاط ایران تا به سحر به دعا و نیایش می‌پردازند و در تمام مساجد و حسینیه‌ هاى استان در سوگ مولاى متقیان نوحه‌ سرایى و عزادارى برپا می شود.

افطاری دادن

رسم افطاری دادن از روزگاران قدیم در استان اصفهان رواج داشته است که در کنار هم بودن و سرزدن به اقوام و صله رحم را پر شورتر از سایر روزهای سال می‌کند. علاوه بر این افطاری دادن به نیازمندان و کمک به محرومان همواره مورد توجه مردم بوده و تلاش می کنند ولو به اندازه دادن خرما و شیرینی این سنت پسندیده را زنده نگهدارند.

سفره افطار برای اصفهانی‌ها از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار است، میزبان افطاری تمام تلاش خود را می‌کند تا بهترین و مقوی‌ترین خوراک را برای میهمانان خود فراهم کند و ثواب افطاری دادن به روزه‌دار را به شایستگی انجام دهد.

سحری خوانی، آوای زیبایی که اکنون کمتر به گوش می رسد

سحر خوانی یا همان مناجات سحری، رسم زیبایی که سحرهنگام، افرادی که از صدای رسا و دلنشینی بهرمند بودند با رفتن به بام خانه ها یا گلدسته های مساجد اقدام به مناجات خوانی مخصوص این ماه می‌کردند. این مناجات های زیبا که بسیاری از آنها از مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری گرفته شده بود لحضاتی دلنشین وملکوتی را برای اهل محل به ارمغان می آورد. امروز این رسم زیبا با پیشرفت تکنولوژی و افزایش رسانه های دیداری و شنیداری بسیارکمرنگ تر از پیش شده است.

دیوارکوبی

سال ها پیش از آنکه زنگ ساعت و موبایل برای بیدار شدن به موقع سحر استفاده شود، مردم اصفهان رسم زیبایی کوبیدن دیوارهمسایه را برای بیدار کردن او انجام می دادند، بدین ترتیب که همسایه ها با یکدیگر قرار می گذاشتند که هر کس زودتر از بقیه در هنگام سحر بیدار شد دیگران را نیز بیدار کند و به این ترتیب خانه هایی که دیوار به دیوار هم بودند با کوبیدن مشت های پی در پی یکدیگر را بیدار می کردند.

البته افراددیگری هم در کوچه ها اقدام به کوبیدن در خانه ها می کردند و با شنیدن پاسخ "کیه" مطمئن می شدند که اهالی خانه بیدار هستند.

رسم فراموش شده "هوم بابایى"

هوم بابایی از دیگر سنت های فراموش شده اصفهان است که در بسيارى از شهرهاى استان از جمله كاشان برگزار مى‏شده و از شب اول ماه رمضان تا شب پانزدهم ادامه داشته است. بچه‏ها و جوانها در دسته‏هاى مختلف 4 تا 20 نفره، بعد از افطار در محل معينى جمع مى شدند و يك نفر را به عنوان صندوق دار براى جمع‏آورى پول و خوراكى‏ها و فرد دیگری را به عنوان ميدان‏دار براى خواندن اشعاری در مدح امیرالمومنین (ع) انتخاب مى شد. آنها به هر خانه‏اى كه می رسیدند، در خانه را می کوبیدند و ابیاتی را می خواندند که بچه‏ها عبارت "هوم بابا، هوم بابا" را بعد از هر بيت ميدان دار تكرار مى‏کردند.

اگر صاحب خانه چيزى به آنها می داد به در خانه ديگرى مى‏رفتند ولى اگر پاسخى از اهل خانه نمی گرفتند با چند بيت شعر، صاحب خانه را به رعایت انفاق دعوت می کردند.

دوختن پيراهن مراد

اين مراسم در روز 27 ماه رمضان در بیشتر شهرها و روستاهاى استان برگزار مى‏شده است. پیراهن مراد یا حاجت، بدست زنهايى كه بیمار بودند، بچه‏دار نمى‏شدند و يا اينكه فرزتد خود را در کودکی از دست داده بودند،دوخته می شد.

بدین گونه که زنى از بستگان بيمار پارچه‏اى را به مسجد مى‏برد و بعد از نماز مغرب و عشا آن را مى‏بريدند و مى‏دوختند. سپس از روحانی مسجد مى‏خواستند كه با خواندن روضه حضرت ابوالفضل عليه‏السلام، بيمار را دعا كندو همه رو به قبله آيه "امن يجيب..." مى‏خواندند و صاحب نذر مقدارى خرما بين مردم تقسيم مى‏كرد. بعد عده‏اى همراه روحانی مسجد به ديدن بيمار مى‏رفتند و براى او دعا كرده و پيراهن را به تن او مى‏پوشاندند و معتقد بودند كه خدا او را شفا می دهد.

علاوه بر این در كاشان رسم بودکه زنان تازه عروس را شب 27 ماه رمضان، براى سفيد بختى به مسجد مى‏بردند و سعى داشتند عروس را در صف اول جماعت جاى دهند. پس از خواندن نماز مغرب و عشا، مقدارى شيرينى يا خرما بين نمازگزاران تقسيم مى‏كردند. و معتقد بودند كه با انجام این رسم، زن و شوهر با صلح و صفا در کنار یکدیگر زندگی می کنند و هرگز بینشان جدایی نمی افتد.

عیدی دادن در عید رمضان

با رسیدن عید رمضان، بازار عیدی دادن در اصفهان هم داغ می‌شود. این یکی از سنتهای کهنی است که به گذشته اصفهان پیوند می‌خورد و بیشتر مربوط به تازه عروسها است، به این شکل که خانواده داماد برای مراسم افطاری خانواده عروس را به خانه خود دعوت کرده و طلا یا کالایی را به عنوان عیدی به عروس می دهند. این سنت از گذشته دور باقی مانده و هنوز هم خانواده های بسیاری بر آن پایدارند تا تازه عروس‌های خود را در این ماه مورد احترام و عزت قرار دهند.

صدای طبل و دهل هنگام سحر در ایل قشقایی عشایر اصفهان

با توجه به اینکه این ایل در دشت اقامت دارند، برای بیدار کردن همدیگر از طبل و دهل استفاده می‌کنند و حتی در چادرهای خود مراسم جزءخوانی قرآن را به پا می‌دارند. بین چادرهای عشایری اعلام می‌شود که در چادر چه شخصی برنامه جزء خوانی قرآن کریم است و سپس همه در آن چادر جمع می‌شوند که این مراسم مذهبی هم به فضای معنوی آنها نشاط می‌دهد و هم به اتحاد آنها انسجام می‌بخشد.

پخت نان جو و افطاری برای تازه عروس و داماد

مردم منطقه شرق اصفهان هم رسم و رسوم خاص خود را در ماه رمضان اجرا می‌کنند و به آن بسیار مقید هستند. برای نمونه در روستاهای این منطقه نان جو می پزند و به عنوان نذری به خانه های محله می دهند. این نان به دلیل ارزش غذایی بالایی در این منطقه مورد توجه است.

آیین زورخانه‌گردی

یکی از فعالیت های که در شش سال اخیر در اصفهان برگزار می شود آیین زورخانه‌گردی در ماه مبارک رمضان است. در این برنامه که از ساعت 10 شب آغاز می‌شود، هر شب در یکی از زورخانه‌های اصفهان، خمینی شهر و شاهین شهر با اجرای ورزش های باستانی اجرا می شود که برخی از شب‌ها و در جریان برنامه زورخانه‌گردی، مراسم گلریزان هم به انجام می‌رسد.

غذاهاى ويژه ماه رمضان در استان اصفهان

آش شله قلمکار و حلیم بادمجان از جمله غذاهایی هستند که در میان اصفهانی‌ها بسیار پرطرفدار بوده و در بیشتر مناطق شهر می توان آنها را تهیه کرد.البته در گذشته در بعضى نواحى استان غذاهايى ويژه ماه رمضان وجود داشته است. برای نمونه "شولى" يكى از غذاهاى متداول در قمصر، ديزى تنورى در شهر كاشان و خورش چغندر در نشلج كاشان از غذاهای مخصوص سحر و افطار بوده است.

این تنها گوشه ای از مراسمی است که دراستان زیبای اصفهان برگزار می شود و بسیاری از آنها با وجود گذشت سالیان دراز همواره در گوشه و کنار شهر انجام می شوند. با گذر ازکوچه و خیابان ها و بازارهای شهر به راحتی می توان فرا رسیدن ماه رمضان را احساس کرد. حضور گسترده مردم در مساجد و صفوف طولانی نماز جماعت، شلوغی بازار هنگام غروب آفتاب، شلوغی شیرینی فروش های زولبیا و بامیه ، صف های طولانی مردم برای خرید آش و حلیم و کشک بادمجان افطاری، همه و همه شور و شوق وصف ناپذیری در چهره شهرمان اصفهان ایجاد می کنند.

بهاردلها است این ماه رحمت که با آمدنش نسیم بهشت را به ارمغان می آورد وروزه داران رادرحریم خلوت دلدادگی شوری دوباره می بخشد.

گزارش از سلماز محمدی

انتهای پیام/م