اثری ماندگار از مرحوم كمال‌پورتراب كه توسط نشر سوره مهر چاپ شد

به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ مرحوم مصطفی كمال پورتراب آهنگ‌ساز و از اعضای هیئت مؤسس و نایب‌رئیس شورای عالی خانهٔ موسیقی ایران و از استادان تئوری موسیقی بود كه 2 تیرماه امسال، دارفانی را وداع گفت. بهمن ماه سال 94، آخرین اثر مكتوب این نظریه پرداز و استاد موسیقی كشور توسط دفتر موسیقی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شد.
 
وی در گفت‌وگویی كه پیش‌تر با پایگاه خبری حوزه هنری داشت، درباره این كتاب می گوید: ماجرای اختراع روش علمی تقسیمات ناهمگون زمانی دست راست و چپ در ساز پیانو به 25سال پیش باز می گردد. آن زمان خواهرم ساز پیانو می زد. یك روز قطعه‌ای را نشان داد كه من این قطعه را چطور بزنم. تا به حال به چنین قطعه‌ای برخورد نكرده بودم. از آنجایی كه ریاضیات من هم بد نبود، از راه ریاضی برای نواختن آن راه حل پیدا كردم. بعد از آن برای قطعات دیگر هم از این روش استفاده كردم. من زمان زیادی صرف كردم. همه نت هایی كه وجود دارد را با ماشین حساب محاسبه كردم.
 
وی ادامه می‌دهد: در همان سال‌ها این روش را همان زمانی كه معلم سلفژ بودم به شاگردانم هم یاد می‌دادم. یعنی آموزش می دادم كه هم‌زمان در یك ثانیه چگونه دست راست ما 4 ضربه به پا و دست چپ 3 ضربه می زند. بنابراین در یك ثانیه اگر 4 در 3 را ضرب كنیم، سهم انگشتان هر دست مشخص می شود. بعد من برای اجرای این روش به این دلیل كه شاگردان محاسبات ریاضی نمی دانستند و این روش علمی برایشان كاربرد نداشت، از شعرهایی مانند «وای حسین كشته شد» برایشان استفاده می‌كردم تا با ریتم بتوانند، متوجه منظورم شوند. البته در پیانو نت ها بسیاری از این دسته وجود دارد كه هریك روش خاص خود را دارد.
 
كمال پورتراب همچنین می‌گوید: سال 1346 از طرف دولت فرانسه بورس برای یادگیری روش‌های جدید به من داده شد. بعد از اقامت روش علمی خود را با یكی از موسیقدان ها مطرح كردم و او آنقدر استقبال كرد كه طرح مرا به دانشگاه علوم پاریس مطرح كردند. بعد از اجرا، بسیاری مورد توجه قرار گرفت؛ چراكه تاكنون در دنیا برای نواختن قطعات بزرگ چنین روشی در نظر گرفته نشده بود. مثلا زدن 7 ضربه دست راست و 4 ضربه دست چپ، خیلی بی ربط نواخته می شد و غلط اجرا می‌كردند. با توجه به موسیقی دان های بسیار بزرگی كه داشتیم اما هیچ یك از راه علمی نواختن قطعات را محاسبه نكردند. خود پژوهشگران و اساتید موسیقی اسم این روش را كوانتوم در موسیقی گذاشتند. چون زمان هنگام نواختن به ذرات ریز در ثانیه تقسیم می شود.
 
این آهنگ‌ساز می افزاید: با بررسی و تایید، زمانی كه به ایران بازگشتم همیشه در این فكر بودم كه این روش علمی را به صورت كتاب برای هنرجویان علاقه مند بنویسم. برای همین حدود 3 ماه وقت گذاشتم و بعد از اتمام كار آن را به انتشارات سوره مهر سپردم. سوره مهر هم همكاری بسیاری كرد. مثلا كتاب به صورت افقی نوشته شده است تا خوانندگان كاملا بتوانند از آن استفاده كنند. البته درست است كه در این كتاب راه ها آموزش داده شده است اما باز هم فكر می كنم نیاز به توضیح خاص دارد.
 
استاد كمال پورتراب در ماه‌های پایانی عمر خود در حال نوشتن كتابی با عنوان «فواصل موسیقی ایرانی به روی دسته سازها» بود.
 
كتاب «شیوه اجرای تقسیمات ناهمگون زمانی دست راست و چپ در پیانو» تالیف استاد مصطفی كمال پورتراب در 111صفحه با قطع رحلی خشتی در شمارگان 2500 نسخه به همت دفتر موسیقی انتشارات سوره مهر تهیه و منتشر شده است.

انتهای پیام/