مراسم عزاداری در خطه جنوب غرب کشور

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از آبادان؛این روزها حال و هوای هر کوچه و برزن شهرهای ایران، حسینی و عاشورایی است. مردم شهرهای این دیار سال هاست غربت و تنهایی امام حسین(ع) و یارانش را در این روزها به سوگ می نشینند و با حفظ آیین و مراسم های مختلف که از چندین نسل گذشته تا به امروز برای آنان به یادگار مانده شرکت می کنند و جهانیان را در حیرت فرو می برند و آنان را برای شناخت هرچه بیشتر این بی همتای دوران فرا می خوانند.

در این میان مردم شهرهای جنوبی کشور به خصوص آبادان و خرمشهر به سبب نزدیکی به کربلا و دیار شهادت امام حسین(ع) خود را بیشتر از دیگر شهرهای ایران مسئول می دانند تا با حفظ حرمت ها، آیین و رسوم عزاداری محرم را به درستی اجرا و برگزار کنند.

از آنجایی که در شهرستان آبادان قومیت ها و فرهنگ های متنوعی از چهار گوشه کشورمان زندگی می کنند هر یک با آیین و مراسم خاصی این روزها را برگزار می کنند.

مساجد مختلف بلوچی ها، بوشهری ها، کردها، اصفهانی های مقیم آبادان، جهرمی و دیگر مناطق ایران این مراسم ها را رهبری کرده و شب ها با انواع سینه زنی و پخش نذری، عزاداران حسینی را یاری می کنند.

از جمله قومیت هایی که در شهرستان آبادان مراسم عزاداری را با حس و حال خاصی دنبال می کنند بوشهری های ساکن آبادان هستند که با شکل خاصی از سینه زنی در بین دیگر اقوام کشور بسیار مورد توجه هستند.

بوشهری های ساکن آبادان، مراسم عزاداری ماه محرم را در شب آغاز می کنند. عزاداران دور یكدیگر حلقه می زنند و مراسم سینه زنی را در مسجد و یا حسینیه برگزار می كنند. این مساجد و حسینیه ها در دهه نخست محرم عزاداران زیادی را در خود جای می دهند. سینه زنی بوشهری به این صورت است كه نوحه خوان در وسط می ایستد و بین 5 تا 20 حلقه انسانی دور او تشكیل می شود. سینه زن ها به صورت دایره ای می چرخند و حركت پای آنان با نوای نوحه خوان هماهنگی دارد.

نوحه خوانی ابتدا با ریتم ملایم آغاز می شود و سپس تند شده تا وقتی كه نوحه خوانی به مقطعی با عنوان «واحد» می رسد. در این قسمت نوحه های حماسی خوانده ، سینه زنی ها تند شده و پاها به زمین كوبیده می شود. این مقطع با یك آهنگ قطع می شود و سپس با نوحه ای دیگر تكرار می شود. پس از اتمام این نوحه مراسم سینه زنی به پایان می رسد.

آلات موسیقی در دسته های عزاداری بوشهری نیز متفاوت است. طبل بسیار بزرگی به نام«دمام»، سنج و بوق مخصوصی با صدایی بلند، در دسته ها نواخته می شوند.

"سید مرتضی داودی" یکی از صاحبنظران در نوحه سرایی و آیین های عزاداری که در این موارد تحقیقات فراوانی داشته، می گوید: نوحه خوان برای جذب عزاداران در مراسم سینه زنی باید دارای ویژگی های منحصر به فردی باشد.

به گفته وی قدرت اداره کردن مجلس سینه زنی، ایجاد حزن، قدرت صدا و وجود تحریراز جمله ویژگیهای فیزیکی یک نوحه خوان است.

از دیگر آداب و رسومی که در بین مردم آبادان بسیار مرسوم است مراسم ها مخصوص عرب زبان های شهرستان است که به طور تقریبی آداب و سنن غالب بر شهرستان نیز مخصوص این قومیت است.

مردم عرب ‌زبان خوزستان با هوسه، لطمیه و چلاب به سبک‌ های مختلف از جمله کربلایی، خرمشهری، بوشهری و آبادانی به زیبا‌ترین شکل ممکن، خاطراتی را در عزای حسین رقم خواهند زد که حضور در صفوف عزاداران و حتی تماشای آن واقعه عاشورا در صحرای کربلا در سال 61 هجری را برای هر شیعه ‌ای تداعی می ‌کند.

هوسه یک چهار بیتی است که بیت آخر آن کوبنده‌ تر و بلندتر خوانده می ‌شود و مردان و زنان حاضر در مجلس آن را چند بار تکرار می‌ کنند.

عزاداران عرب ‌زبان به بیت آخر "ردادیه" گفته و اعراب هنگام خواندن «ردادیه» در وسط میدان "یزله" می ‌کنند. این شیوه از گذشته در میان زنان و مردان عرب رواج داشته است و از پرشورترین مراسم عزاداری به شمار می ‌رود.

یزله نیز به این صورت است که تعدادی از زنان و مردان در وسط میدان در حالی که بر پیشانی خود می‌ زنند، جولان می ‌کنند که با این نوع از عزاداری سعی در نشان دادن غم و اندوه فراوان خود را دارند.

یکی از جوانان عرب زبان حاضر در این مراسم گفت: جوانان عرب ‌زبان، در آئین‌های مختلف سینه ‌زنی اغلب تمایل به سینه‌ زنی به سبک چلاب دارند، این جوانان غالبا چفیه بر کمر و گردن داشته و دسته دسته از محله‌ های مختلف به موکب‌ های حسینی می‌ روند تا خود را برای چلاب زنی آماده کنند.

سعید ادامه داد: جوانان و عزاداران حسینی دوشادوش هم می ‌ایستند، حلقه می ‌زنند و دست چپ خود را بر کمر نفر کناری می‌ گذارند، پای راست را بالابرده، محکم بر زمین می‌ کوبند و سپس دست‌ها را بر سینه می ‌زنند.

وی افزود: میان مداحی وقتی مداح وقفه‌ ای می ‌دهد یکی از میان مجلس فریاد می ‌زند «یاعلی» سایر چلاب‌زنان در جواب می‌گویند: یا ابو حسین(ع).

این نوع سینه ‌زنی به روش ‌های دیگری همچون شیوهبلایی در شهرهایی همچون خرمشهر رواج بسیاری دارد که در آن سینه ‌زنان و عزادران به صورت در جا ایستاده در صفوف طولانی و با نغمه نوحه ‌های با معنای فاخر عربی را خوانده به سینه ‌زنی می‌ پردازند.

در این میان زنان عرب ‌زبان نیز شیوه‌های متفاوتی برای سوگواری و سینه ‌زنی دارند.

«ملایه» که نام مداح زنان است، وقتی شروع به روضه‌ خوانی می ‌کند که اغلب زنان عرب ثوب‌ های عربی می ‌پوشند و چهار زانو دور تا دور اتاق را پر می ‌کنند و شیله ‌های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشمانشان می ‌آورند و پنهان و یا آشکار مویه و اشک می‌ ریزند.

پس از روضه‌ خوانی نوبت به سینه ‌زنی می ‌رسد، ابتدا زنان دست ‌ها را بر پاها کوبانده گاهی که ریتم ملایه تغییر می ‌کند عزاداران باید با دست راست بر سینه بزنند و دست چپ‌ شان را بر پای چپ بکوبند.

زنان همچنین سینه‌زنی ایستاده را همواره اجرا می ‌کنند که در آن، دست ها را به صورت ضربدر کرده و بر سینه می زنند و با ریتمی کند سینه زنی را ادامه می‌ دهند تا جایی که برای لحظاتی این ریتم تندتر می شود و زنان با «اها،اها» گفتن، ملایه را همراهی می ‌کنند. به این نوع سینه‌زنی که زنان با سرعت دست‌ها را بر سینه می‌زنند «رشگ» گفته می‌شود.

از دیگر آداب و سنن، دسته های عزاداری که در آبادان بسیار دیده می شود اصفهانی های مقیم آبادان هستند که با سبک و سیاقی متفاوت از دو قومیت بالا مراسم خود را اجرا می کنند.

یکی از نوحه خوانان این مراسم در خصوص سبک عزاداری اصفهانی های مقیم آبادان گفت: دسته های عزاداری به دو دسته مجزا و روبروی هم تبدیل می شود که به وسیله زنجیر زنی مراسم را همراهی می کنند.

بزرگان مراسم در ابتدای صف و پشت سر نوحه خوان در حرکت هستند و جوان ترها در رده های آخر صف قرار می گیرند.

از نکات مهم و اساسی در این مراسم آن است که زنجیر زنی باید به صورت منظم و همزمان توسط همه اعضای حاضر در صف انجام شود.

همچنین از مهمترین غذاهایی که در این مراسم به صورت نذری بین مردم پخش می شود آش سبزی با گوشت است. این نوع از آش به خصوص در مناطق جنوبی کشور طبخ می شود و در شب های محرم بین هیئت های عزاداری پخش می شود.

غذاهای كه در محرم به صورت نذری تهیه می شوند، غالبا محلی هستند. ناهار و شام نیز اكثراً پلو و قیمه بوشهری (كه چلو قیمه خوانده می شود)است. پلو را بیشتر با زعفران و سبزی درست می كنند و قیمه را هم با گوشت و نخود له شده می پزند.

حلوای برنجی، حلوای آردی، شله زرد و حلیم هم از دیگر خوراکی هایی است که در بین مردم آبادان و خرمشهر برای این ایام محبوبیت دارد.

با وجود قومیت های مختلف در آبادان، مردم هم نوا با سالار شهیدان امام حسین(ع) تفاوت ها را به فراموشی سپرده و در قالب یک قوم و زبان به عزاداری حسینی پرداخته و آبادان را یک صدا یا حسین(ع) یا حسین می کنند.

انتهای پیام/