باشگاه خبرنگاران جوان گزارش می‌دهد؛
قوه قضاییه؛ شریان حیاتی نظام اسلامی برای بقا
قوه قضاییه از مهم‌ترین ارکان نظام اسلامی است که کارآمدی یا ناکارآمدی آن، تأثیر مستقیمی بر سایر ارکان نظام دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی- قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ قوه قضاییه از مهم‌ترین ارکان نظام اسلامی است که کارآمدی یا ناکارآمدی آن، تأثیر مستقیمی بر سایر ارکان نظام دارد. اما به راستی چه انتظارات مشروعی از قوه قضاییه وجود دارد؟
یک قوه قضاییه کارآمد باید بتواند با همکاری و هماهنگی ارکان دیگر نظام، به طور قاطع، بی امان و همه جانبه با اخلالگران امنیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و علمی جامعه مبارزه کند و عدالت، آزادی و آرامش خاطر را برای همه مردم به ارمغان بیاورد. استفاده دقیق از منابع دینی در کنار بهره‌مندی از جدیدترین فناوری‌ها و دستاوردهای دانش بشری به منظور انجام سریع‌تر و دقیق‌تر امور مردم، از دیگر ویژگی‌های یک قوه قضاییه کارآمد است. سلامت بدنه، تأثیرناپذیری از انواع فشارها، تهدیدها و تطمیع‌ها از دیگر ویژگی‌های چنین قوه‌ای است.
لازمه حرکت قدم به قدم نظام اسلامی به سوی حیات طیبه، پاسخگویی مسئولان و ارائه کارنامه خود به منظور اصلاح امور است و بر همین اساس قوای سه گانه و همه دستگاه‌های مهم و تأثیرگذار ضمن بیان عملکرد خود برای مردم، باید بدون استثنا خود را مشمول قاعده کلی نقد منصفانه، اصلاح و پاسخگویی بدانند.
انتظارات امام خمینی از قوه قضاییه
1. موازین اسلامی و انسانی رعایت شوند
2. قضات، لایق تعلیم و تربیت باشند و کارمندان و قضات سالم و صالح به کار گرفته شوند
3. احکام قضایی در حال غضب صادر نشوند
4. زندان‌ها باید محل تربیت باشد. با زندانیان مهربانی شود و از هرگونه آزار لفظی و عملی آنان، جز اجرای حد شرعی پرهیز شود
5 . اصلاحات اساسی در قوه قضاییه انجام شود و کسانی که عدالت اسلامی برای آنها مهم نیست، حذف شوند
6 . احدی جز مرجع قانونی، حق دخالت در حکم قاضی و یا نقض آن را نداشته باشد
7. در انتخاب قضات، اشراف بر کیفیت اعمال قضات، جبران اشتباهات غیر عمد و برخورد قاطعانه و شدید با تخلفات عمدی قضات، حد اعلای دقت صورت پذیرد
8 . از حدود شرعی، بدون مجوز الهی صرف نظر نشود
9. دقت شود که غیر مستحقی مظلوم واقع نشود
10. منحرفان و مفسدان رها نشوند تا به فساد خود ادامه دهند
11. عنایت شود که بی‌گناهی حتی یک روز در زندان نماند
12. به تهمت‌ها و افتراها اعتنا نشود
13. از افراط و تفریط پرهیز شود
14. عدالت الهی اجرا شود
40 انتظار مقام معظم رهبری از قوه قضاییه
1. با اعتماد به نفس و رعایت ضوابط و موازین، کار خود را با قدرت و قاطعیت دنبال کند
2. هدف را درست و راه را بر طبق موازین انتخاب کند
3. ملاحظه این را نکند که یک عده جوسازی و بدی و موذیگری و بی‌انصافی می‌کنند
4. تبیین حقیقت و اطلاع‌رسانی به افکار عمومی مهم است
5 . نظام اسلامی به قوه قضاییه‌ای نیاز دارد که هم مقتدر و هم مورد اعتماد باشد
6 . گریبان متجاوز و متخلف از قانون را بگیرد و او را سر جای خود بنشاند
7. اقتدار قوه قضاییه باید به نحوی باشد که اعتماد مردم جلب بشود
8 . عدالت در سرتاسر دستگاه‌های قوه قضاییه تا رده‌های پایین در همه جای کشور باید گسترش یابد. از تخلف قضایی حتّی در گوشه ای از کشور هم نباید اغماض و صرفه نظر کرد
9. باید به گونه‌ای عمل کرد که دل مردم گرم بوده، در برخورد و مراجعه و مواجهه با دستگاه قضا احساس امنیت کنند
10. لازم است قوه قضاییه منطبق بر پیشرفت‌های فنی و علمی موجود دنیا باشد
11. نگاهِ بسیار دقیق و حساس و جستجوگر در درون قوه قضاییه ضرورت دارد
12. مقابله با آن دسته از عوامل دشمن که به بهانه آزادی های مدنی، امنیت ملی را مخدوش می کنند، واجب است
13. آمر و ناهی شرعی باید در امنیّت قضایی باشند
14. خدمت قوه مذکور باید به عموم ملت ایران برسد
15. استقرار عدالت و کوشش در مسیر تحقق نهضت عدالت خواهی، در شمار اهداف اصلی قوه قضاییه قرار گیرد
16. مبارزه با فقر و فساد و تبعیض و کوشش در مسیر نهضت مبارزه با فساد؛ در اولویت کاری باشد
17. مقابله با ثروت های بادآورده و تشکیل طبقه جدید (عدالت اقتصادی) هرگز نباید فراموش شود
18. رساندن حق به حقدار، اگر چه در دست قوی ترین اشخاص حتی دولت باشد از وظایف اصلی و اولیه قوه است
19. در اعطای حق به حقدار بی نظر و بی غرض باشد
20. معیار ارزیابی موفقیت قوه قضاییه در میزان جلب اعتماد مردم نهفته است (جلب اعتماد مردم)
21. همه بخش‌های قوه قضاییه باید مطابق شرع باشد
22. صلابت و اقتدار و تصمیم گیری درست و بهنگام، همراه با صلابت و اقتدار باشد
23. ممانعت از رشد و پیدایش و توسعه خلاف در دستگاه های مختلف و جلوگیری از ظلم به مظلومان و مستضعفان، ایستادگی در برابر قدرت نمایی صاحبان زر و زور و کسانی که می خواهند به کمک قوم، قبیله، حزب و گروه خود تمام فرصت‌ها را به انحصار خود درآورند و عدالت را پایمال کنند
24. هوشمندی و دانش، گرایش به بکارگیری روش‌های نو و علمی برای پیشرفت امور در دستور کار قوه قضاییه قرار گیرد
25. ایستادگی در برابر کسانی که می خواهند به کمک قوم، قبیله، حزب و یا گروه خود، حقی را ناحق نمایند و یا قانونی را زیر پا بگذارند
26. عدالت قاطع، بی ملاحظه، فراگیر و امیدوار کننده، عدالتی که در آن افراد ضعیف و معمولی جامعه در مقابل قانون و معامله ی قانونی، با افراد مقتدر و قدرتمند یکسان اند. شأن قوه ی قضاییه این است که در هر گوشه ای از این کشور اگر به کسی ظلم شد، در دل او نور امیدی باشد که به دستگاه قضایی مراجعه می کند و احقاق حق می شود
27. قوانین باید طبق مقررات اسلامی تنظیم و آماده بشود
28. عدم نفوذ جریانات سیاسی، تا با جرم، به هر شکلی، مقابله شود
29. باید ان شاءاللّه از عناصر جوان و مؤمن و پرشور و با نشاط و با ایمان و معتقد به اسلام استفاده شود
30. قاضی باید مستقل باشد و تحت تأثیر کسی قرار نگیرد، با تلفن و امر کسی نمی شود قضاوت کرد، باید با وجدان و علم و حجت شرعی خود قضاوت کند؛ (دفاع شجاعانه و قدرتمندانه از عدالت)
31. قوه قضاییه به طور مداوم باید در خود اصلاحات کند، مشکلات را برطرف کند، راه‌ها را هموار کند، عناصر را توجیه کند و تخلفات را کم کند (اصلاح مداوم)
32. ابتکار در شناخت صحنه ی قضا و نوع برخورد با جرم در چارچوب قانون، به گونه ای که حکم آن چنان مستحکم ومستدل ارائه شود که در همه ی سطوح قابل دفاع باشد
33. از کارشناسان، دستگاه‌های جرم شناسی و انسان‌های فکور و عاقل در قوه قضاییه استفاده شود
34. در داخل دادگاه دقت و صبر و بی نظری و بی طرفی رعایت شود و هیچ پیشداوری به هنگام طرح دعوا وجود نداشته باشد
35. از نفوذ پول و پولدار در داخل قوه ی قضاییه باید بشدت برحذر باشید
36. دستگاه‌های سیاسی، انگیزه های سیاسی و جریانات سیاسی نباید بگذارند نفوذ ایجاد شود
37. باید سیاست‌ها و همبستگی کلی نظام را در ارکان و بخش‌های کلان خود همواره مورد توجه قرار دهند (هماهنگی و همراهی با قوای مجریه و مقننه)
38. باید بسیار پرهیز کرد از این که خدای نکرده چیزهای کوچک در چشم افراد یا مؤثرترین قوه ی قضاییه بزرگ بیاید و جرم‌های بزرگ، کوچک به نظر آید. مراقب باشید تخلفات مدیریتی را که غالباً به اشتباه برمی‌گردد با جرایمی که کسی از روی عمد مرتکب می شود، مخلوط نکنید
39. برخورد با مفاسد اقتصادی برای نظام اهمیت حیاتی دارد
40. مراقب باشید اول کار انجام بگیرد و بعد مردم از کاری که انجام گرفت، مطلع شوند. جنجال تبلیغاتی نسبت به کاری که هنوز انجام نگرفته است، نه فقط مفید فایده نیست، بلکه ضررهایی هم ایجاد می کند. باید افکار عمومی را مطلع کرد و اطلاع رسانی صحیح و درست انجام داد؛ لیکن اطلاع رسانی بهنگام، بجا و به شکل متین و صحیح
انتظارات مردم از قوه قضاییه
1. سرعت؛ از بزرگ‌ترین معضلات قوه قضاییه، طولانی بودن زمان رسیدگی به پرونده‌های موجود در دادگستری است. بدیهی است سرعت ـ همراه با دقت و قاطعیّت ـ در صدور و اجرای حکم، به اقتدار حکومت، فرمانبری مردم و همچنین کاهش میزان جرایم منجر می شود.
2. سهولت: دعاوی مردم قبل از دادگاه، در هیئت های حل اختلاف مطرح شود.
3. برخورد قاطعانه با مجرم: کسانی که سابقه خلاف دارند و یا خلاف‌های مهم مرتکب شده اند، نباید با وثیقه های مالی آزاد باشند و در اجتماع آزادانه قدم بزنند!
4. نظر کارشناسی: دادگاه ها به نظر کارشناسی بیشتر توجه کنند و تحت تأثیر چرب زبانی و یا داد و بیداد افراد واقع نشوند.
5. افزایش حقوق کارکنان: حقوق کارکنان عادی (غیر قضایی) قوه قضاییه با توجه به میزان تورم کشور، به ویژه در تهران، بسیار اندک است و می تواند سبب ساز پاره ای فسادها شود. حقوق قضات بیشتر است اما همان نیز در قیاس با تورم موجود اندکی است.
6 . دلسوزی: افرادی در مصادر امور قوه قضاییه قرار گیرند که واقعاً دلسوزانه برای مردم و انقلاب و اسلام خدمت کنند.
7. اطلاع رسانی به مردم: اطلاع رسانی به مردم در خصوص کارهای صورت گرفته، همدلی، همراهی و جلب اعتماد مردم را در پی دارد. همچنین راهنماییِ کارشناسانه و محترمانه مراجعان، علاوه بر کسب محبّت، چه بسا به حل مشکل در همان مراحل اولیه بیانجامد.
8 . تقویت ارتباطات مردمی قوه قضاییه: ملاقات های مردمی روزهای پنج شنبه رئیس قوه قضاییه و مانند آن، به گونه ای که ارتباط با مسئولان قوه، در کم ترین زمان و با کم ترین تشریفات انجام شود، از انتظارات اصلی مردم هر کشوری است.
9. نظارت جدی: نهادی را برای نظارت بر کار دادگاه ها تأسیس کنند و بر عملکرد دادگستری های شهرستان ها نظارت جدی نمایند و از آنها در صورت تطویل بیش از حد پرونده ها بازخواست کنند. همچنین بازرسان ویژه به زندان ها اعزام کرده و برای زندانیانی که حکم آنها مشخص نشده است سریع تر تعیین تکلیف کنند. اصولاً قوه قضاییه باید تعدادی مأمور مخفی که هیچ کس آنها را نشناسد، در همه دستگاه‌ها داشته باشد تا تخلّفات را به مقامات بالا گزارش دهند.
10. جدیت: پیگیری جدی وظایف محوله، جدیت در اجرای احکام شرع و نپذیرفتن واسطه ها و تخفیف ندادن احکام، عمل به وظایف خود و سفارش‌های امام(ره)، نزدیک شدن به عدالت علوی و الگوپذیری از قضاوت های معصومین(ع)، برخورد بی تبعیض و عادلانه با فقیر و غنی، رسیدگی سریع و صحیح به مشکلات مردم و برخورد قاطع با کسانی که باعث هرج و مرج در کشور می شوند در هر پست و مقامی که هستند. از این گذشته، در برخورد با متخلفان از بالا شروع کرده و با جدیت عمل کنند.
11. اجرای درست احکام الهی: اجرای کامل و شجاعانه احکام اسلام، به ویژه در خصوص جرایمی که نوامیس و اموال مردم را تهدید می کند، ضروری است تا این گونه اعمال خلاف و زننده در جامعه کمتر شوند. همچنین، اجرای احکام قصاص، در عین حال، تحقیق بیشتر در خصوص احکام اعدام.
12. بی طرفی: انتخاب قضاتی که گرایش های گروهی و تعصب بی جای حزبی نداشته باشند خواه ناخواه در مقابله بهتر و قاطع تر با احزاب و گروه هایی که علیه نظام جمهوری اسلامی فعالیت می کنند، موفقیت بیشتری را برای قوه قضاییه و کشور اسلامی، خواهد داشت.
13. گسترش عدل و عدالت: عمل و جدیت در اجرا و گسترش عدل و عدالت، و اخذ حق مظلوم از ظالم، به گونه ای که احدی جرأت تعدی به حقوق دیگران را پیدا نکند.
14. صدور احکام براساس دین خدا باشد نه براساس روابط. قضات از صدور حکم براساس روابط تلفنی، رشوه، پول های کثیف و غیره بپرهیزند. با معضل رشوه خواری که در این مدت به اوج خود رسیده است، مبارزه کنند. همچنین با کسانی که رانت خواری را در این مملکت رواج دادند، برخورد کنند. با تخلفات مقامات بالا قاطعانه برخورد کرده، از برخوردهای مقطعی و ناپیوسته پرهیز شود. ضمنا اراذل و اوباش از خیابان ها جمع آوری شوند. رعایت قوانین و اجرای دقیق آنها، تلاش برای ایجاد امنیّت بیشتر برای کل جامعه و مانند آن، از دیگر انتظارات مردم از این قوه مهمّ و پایه جمهوری اسلامی است.
دستگاه قضایی به دليل حساسيت و نقش بنيادی‌اش و نيز خصيصه مكتبی‌اش و به منظور تحقق بخشيدن به عدالت اسلامی و پاسداری از حقوق مردم؛ لزوماً بايد با معيارهای اسلامی منطبق باشد. قانون اساسی نيز در اصل يكصد و پنجاه و ششم خود, قوه قضایيه را (
مستقل و پشتيبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشيدن به عدالت) معرفی كرده است. اگرچه قضاوت قهراً طبق احكام الهی و توسط قضات واجد شرايط اسلامی انجام می‌شود؛ اما به دليل اهميت و حساسيت بنيادی قضا در اسلام و دقت در مكتبی بودن نظام قضایی كشور و پيشگيری از انحرافات كلی در سيستم قضایی اسلامی, نظارت ولی فقيه در اين امور اجتناب‌ناپذير است.
نظارت ولی فقیه بر قوه قضاییه با نصب رئيس قوه قضایيه و عفو و تخفيف مجازات محكومان از سوی رهبر تحقق می‌يابد. البته اين نظارت به معنای دخالت در كار قضات عادل و نقض استقلال آنها نیست و صرفاً برای حفظ نظم و هماهنگی و وحدت مديريت جامعه و پيشگيری از انحرافات و مراعات دقيق ضوابط اسلامی است.
گزارش از حمیدرضا قربانی
انتهای پیام/
