ماجرای مالکیت سدی که حاشیه ساز شد/ سد گلستان از موقوفات قدیمی آستان قدس رضوی است
مدیریت املاک و اراضی ناحیه دو مشهد در پی اظهارات مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی درباره سد گلستان توضیحاتی را ارائه داد.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد ، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ۷ آبان ماه امسال در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها در رابطه با موقوفه سد گلستان گفت: این سد چند سال گذشته به آستان قدس رضوی واگذار شد که فکر می‌کنم اتفاق خوبی نبوده است.
در واقع این ادعا حاکی از عدم اشراف کافی او به حوزه مسئولیت خود در خراسان رضوی و تاریخ این موقوفه تاریخی است.
براساس مستندات تاریخی سد گلستان جزء متعلقات و منضمات موقوفه قریه آبکوه و از موقوفات بسیار قدیمی و مسلم آستان قدس رضوی بوده که در طومار عضد الملک نیز از آن یاد شده است.
در قرن نهم هجری ابوسعید گورکانی از حاکمان وقت خراسان برای مهار کردن رودخانه مایان و ازغد در پایان اراضی قریه گلستان، سدی آجری بنا کرد که به تدریج معروف به سد گلستان شد.
در واقع این ادعا حاکی از عدم اشراف کافی او به حوزه مسئولیت خود در خراسان رضوی و تاریخ این موقوفه تاریخی است.
براساس مستندات تاریخی سد گلستان جزء متعلقات و منضمات موقوفه قریه آبکوه و از موقوفات بسیار قدیمی و مسلم آستان قدس رضوی بوده که در طومار عضد الملک نیز از آن یاد شده است.
در قرن نهم هجری ابوسعید گورکانی از حاکمان وقت خراسان برای مهار کردن رودخانه مایان و ازغد در پایان اراضی قریه گلستان، سدی آجری بنا کرد که به تدریج معروف به سد گلستان شد.
بیشتر بخوانید
در سند مالکیت صادره برای موقوفه قریه آبکوه تحت پلاک ۱۴ اصلی و بخش ۹ مشهد مقدس، هفت سهم از مدار یازده سهم آب بند گلستان متعلق به آستان قدس رضوی و ۴ سهم متعلق به موقوفه مسجد جامع گوهرشاد است.
بیشتر بخوانید
- افزایش سه برابری ذخیره آب سدهای خراسان رضوی
- نجات ۲۰ گردشگر از سیلاب روستای حصار بند گلستان مشهد
- غرق شدن جوان ۲۵ ساله در بند گلستان مشهد
واگذاری سد گلستان به وزارت نیرو قبل از انقلاب
اما اظهارات مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی از آنجایی نشأت می‌گیرد که در سال ۱۳۵۲ به منظور افزایش ارتفاع سد و انجام تعمیرات و لایروبی با توجه به اینکه آستان قدس رضوی در آن زمان وسایل و ماشین آلات و تجهیزات لازم را در اختیار نداشته است، استاندار وقت خراسان که همزمان نائب التولیه آستان قدس رضوی نیز بوده است، در مکاتبه با وزارت دربار و وزارت نیرو، این پروژه را به وزارت نیرو محول می کند که این امر از سال ۱۳۵۲ شروع و تا اوایل سال ۱۳۵۸ ادامه می‌یابد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی طبق صورت جلسه مورخ ۱۳۶۰/۳/۲ منعقد شده بین آستان قدس رضوی و شرکت سهامی آب منطقه خراسان، بند گلستان به مالک اصلی که همان آستان قدس رضوی است، باز می‌گردد.
در سال ۱۳۸۸ بودجه‌ای در وزارت نیرو برای حفاظت از گنجینه‌های ملی آب و حفظ آثار و ابنیه آبی کشور به تصویب می‌رسد، برهمین اساس در تفاهم‌نامه‌ای میان آستان قدس رضوی و شرکت آب منطقه خراسان رضوی، به منظور حفظ این میراث ارزشمند، انجام عملیات تحکیم بخشی سد گلستان، بعد از ۳۰ سال در تاریخ ۸۹/۰۱/۱۶ مجددا سد گلستان برای ترمیم به شرکت آب منطقه‌ای خراسان تحویل داده میشود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی طبق صورت جلسه مورخ ۱۳۶۰/۳/۲ منعقد شده بین آستان قدس رضوی و شرکت سهامی آب منطقه خراسان، بند گلستان به مالک اصلی که همان آستان قدس رضوی است، باز می‌گردد.
در سال ۱۳۸۸ بودجه‌ای در وزارت نیرو برای حفاظت از گنجینه‌های ملی آب و حفظ آثار و ابنیه آبی کشور به تصویب می‌رسد، برهمین اساس در تفاهم‌نامه‌ای میان آستان قدس رضوی و شرکت آب منطقه خراسان رضوی، به منظور حفظ این میراث ارزشمند، انجام عملیات تحکیم بخشی سد گلستان، بعد از ۳۰ سال در تاریخ ۸۹/۰۱/۱۶ مجددا سد گلستان برای ترمیم به شرکت آب منطقه‌ای خراسان تحویل داده میشود.
درحقیقت واگذاری دوم سد، زمانی رخ می‌دهد که مسئولین مربوطه در مکاتباتی از وضعیت استحکام سد اظهار نگرانی کرده و سد نیاز به ترمیم و مقاوم سازی اساسی پیدا کرده بود.
اما نکته جالب توجه در موضوع این سد آنجاست که شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در حالی که به استناد صورت جلسه مورخ ۸۹/۰۴/۲۸ به جز تعهدات مندرج در تفاهم نامه حق هیچ‌گونه انتفاع از سد و بهره برداری دیگر از حوضه آبگیر و حریم آن را نداشته است، استفاده از تمامی سطح آب دریاچه و بند گلستان را به منظور قایقرانی و گردشگری به شخصی حقیقی به مبلغ ۲۴۰ میلیون ریال واگذار می‌کند؟!
در نهایت تنها اقدام عملیاتی برای تحکیم و بازسازی سد خلاصه میشود به تحویل پروژه به یک پیمانکار که تنها یک سوله کارگاهی توسط پیمانکار انتخاب شده از سوی شرکت آب منطقه‌ای خراسان در محوطه سد به جای مانده است و مشکلات عدیده‌ای که به دلیل واگذاری سد و محوطه آن برای انتفاع شخصی، برای موقوفه ایجاد میشود.
جالب آنکه به دلیل ضعف نظارت بر عملکرد پیمانکار شرکت آب منطقه‌ای، مازاد آب حاصل از پمپاژ قنات توسط پیمانکار به فروش می‌رسد و مشخص نیست درآمد حاصل از این موقوفه صرف چه اموری شده است؟!
اما نکته جالب توجه در موضوع این سد آنجاست که شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در حالی که به استناد صورت جلسه مورخ ۸۹/۰۴/۲۸ به جز تعهدات مندرج در تفاهم نامه حق هیچ‌گونه انتفاع از سد و بهره برداری دیگر از حوضه آبگیر و حریم آن را نداشته است، استفاده از تمامی سطح آب دریاچه و بند گلستان را به منظور قایقرانی و گردشگری به شخصی حقیقی به مبلغ ۲۴۰ میلیون ریال واگذار می‌کند؟!
در نهایت تنها اقدام عملیاتی برای تحکیم و بازسازی سد خلاصه میشود به تحویل پروژه به یک پیمانکار که تنها یک سوله کارگاهی توسط پیمانکار انتخاب شده از سوی شرکت آب منطقه‌ای خراسان در محوطه سد به جای مانده است و مشکلات عدیده‌ای که به دلیل واگذاری سد و محوطه آن برای انتفاع شخصی، برای موقوفه ایجاد میشود.
جالب آنکه به دلیل ضعف نظارت بر عملکرد پیمانکار شرکت آب منطقه‌ای، مازاد آب حاصل از پمپاژ قنات توسط پیمانکار به فروش می‌رسد و مشخص نیست درآمد حاصل از این موقوفه صرف چه اموری شده است؟!
سد گلستان به آستان قدس رضوی برگردانده شد
با توجه به شرایط فوق و عدم اقدام عملیاتی توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان، مشکل مقاوم نبودن سد همچنان پابرجای بود؛ لذا جلسه‌ای مورخ ۹۰/۱۱/۲۳ درباره بررسی نحوه تحویل و تحول بند گلستان تشکیل و مقرر میشود کلیه مستحدثات و تأسیسات بند گلستان توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان مجدد به آستان قدس بازگردد، سرانجام در صورت‌جلسه مورخ ۹۱/۰۳/۲۳ بند گلستان به صورت قطعی به نمایندگان آستان قدس رضوی بازگشت.
بند گلستان همچنان ناپایدار بود و بارانی شدید می‌توانست هم خطر مالی و جانی برای شهروندان داشته باشد و هم بخشی از تاریخ سازه‌های آبی کشور را نابود کند و با توجه به گذر زمان و فرصت‌هایی که از دست رفته بود، این موضوع تشدید نیز شده بود.
بند گلستان همچنان ناپایدار بود و بارانی شدید می‌توانست هم خطر مالی و جانی برای شهروندان داشته باشد و هم بخشی از تاریخ سازه‌های آبی کشور را نابود کند و با توجه به گذر زمان و فرصت‌هایی که از دست رفته بود، این موضوع تشدید نیز شده بود.
نهایتا آستان قدس رضوی برای حفاظت از این موقوفه دست به کار شد و معاونت فنی و عمران موقوفات آستان قدس رضوی در ۲۴ ماه، بازسازی و ترمیم موقوفه سدگلستان را به انجام رساند.
این بازسازی و ترمیم به نحوی انجام شده است که علاوه بر استحکام سد و ایمن سازی شهر از خطر سیلاب‌های ویرانگر، به بافت تاریخی و فرهنگی آن به عنوان گنجینه‌ای ملی آسیب وارد نشود.
این بازسازی و ترمیم به نحوی انجام شده است که علاوه بر استحکام سد و ایمن سازی شهر از خطر سیلاب‌های ویرانگر، به بافت تاریخی و فرهنگی آن به عنوان گنجینه‌ای ملی آسیب وارد نشود.
سد گلستان هیچ گاه متعلق به آبفا نبوده است
آنچه محل تامل است اینکه سد گلستان موقوفه آستان قدس رضوی است و اصولا هیچگاه متعلق به آبفا نبوده که به آستان قدس رضوی واگذار شده باشد و کاش مدیران دستگاه‌های اجرایی قبل از هرگونه اظهار نظر سوابق موضوعات مورد بحث را بررسی کنند.
از زمانی که سوابق مکتوب در مورد بند گلستان موجود است، بار‌ها در نامه‌نگاری‌های مختلف از طرف وزارت نیرو، فرمانداری طرقبه و شاندیز و سایر نهاد‌های ذی ربط به تعلق سد گلستان به آستان قدس رضوی اذعان شده است، از جمله در تاریخ ۹۰/۰۹/۱۳ وزیر نیرو در نامه‌ای به وزیر کشور اعلام می کند که «با توجه به تعلق مالکیت این سد به آستان قدس رضوی و از آنجایی که مسئولیت حفط نگهداری از آن به عهده مجموعه یاد شده است، بدین وسیله اعلام آمادگی جهت هرگونه همکاری در این رابطه، خواهشمند است مقرر فرمائید آستان قدس رضوی و نهاد‌های ذی ربط در این امر حساسیت و ضرورت موضوع را مد نظر قرار داده و اقدامات لازم را جهت حفظ و نگهداری این میراث گران بها معمول فرمایند.»
نکته بعد اینکه، سدگلستان در زمانی که نیاز به ترمیم و بازسازی داشته و به اذعان بسیاری از کارشناسان از استحکام لازم برخوردار نبوده به شرکت آب منطقه‌ای واگذار میشود که متأسفانه به‌جای تقویت و استحکام بنا بدون توجه به مسائل ایمنی، با توجیه استفاده عموم و گردشگری، این میراث تاریخی و موقوفه ثبتی در اختیار بهره برداری شخصی و غیر کارشناسی قرار می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان گزارشی از اقدامات انجام شده در مدت زمانی که بند گلستان تحویل آن‌ها بوده است، ارائه و بجای آدرس‌های غلط در رابطه با سدگلستان، مشخص کنند چرا سال‌ها شرکت آب منطقه‌ای به تکالیف و تعهداتش نسبت به حفظ و نگهداری این سد تاریخی عمل نکرده است و درست زمانی که پس از سال‌ها بی توجهی با تدبیر آستان قدس رضوی، سدگلستان سروسامانی گرفته و در حال برنامه ریزی برای بهره وری این موقوفه و انتفاع عمومی از آن است، چنین مسائلی را مطرح می‌کنند.
از زمانی که سوابق مکتوب در مورد بند گلستان موجود است، بار‌ها در نامه‌نگاری‌های مختلف از طرف وزارت نیرو، فرمانداری طرقبه و شاندیز و سایر نهاد‌های ذی ربط به تعلق سد گلستان به آستان قدس رضوی اذعان شده است، از جمله در تاریخ ۹۰/۰۹/۱۳ وزیر نیرو در نامه‌ای به وزیر کشور اعلام می کند که «با توجه به تعلق مالکیت این سد به آستان قدس رضوی و از آنجایی که مسئولیت حفط نگهداری از آن به عهده مجموعه یاد شده است، بدین وسیله اعلام آمادگی جهت هرگونه همکاری در این رابطه، خواهشمند است مقرر فرمائید آستان قدس رضوی و نهاد‌های ذی ربط در این امر حساسیت و ضرورت موضوع را مد نظر قرار داده و اقدامات لازم را جهت حفظ و نگهداری این میراث گران بها معمول فرمایند.»
نکته بعد اینکه، سدگلستان در زمانی که نیاز به ترمیم و بازسازی داشته و به اذعان بسیاری از کارشناسان از استحکام لازم برخوردار نبوده به شرکت آب منطقه‌ای واگذار میشود که متأسفانه به‌جای تقویت و استحکام بنا بدون توجه به مسائل ایمنی، با توجیه استفاده عموم و گردشگری، این میراث تاریخی و موقوفه ثبتی در اختیار بهره برداری شخصی و غیر کارشناسی قرار می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان گزارشی از اقدامات انجام شده در مدت زمانی که بند گلستان تحویل آن‌ها بوده است، ارائه و بجای آدرس‌های غلط در رابطه با سدگلستان، مشخص کنند چرا سال‌ها شرکت آب منطقه‌ای به تکالیف و تعهداتش نسبت به حفظ و نگهداری این سد تاریخی عمل نکرده است و درست زمانی که پس از سال‌ها بی توجهی با تدبیر آستان قدس رضوی، سدگلستان سروسامانی گرفته و در حال برنامه ریزی برای بهره وری این موقوفه و انتفاع عمومی از آن است، چنین مسائلی را مطرح می‌کنند.
منبع: تسنیم
انتهای پیام//ف.ش
