پیوند حلقه‌های بقا در پناهگاه سمسکنده

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، ردپایشان در نقاشی‌های دیواری ماقبل تاریخ حک شده، مرال‌هایی که از چند ده میلیون سال قبل در قلمرو جنگلی شان پادشاهی می‌کردند و بعد‌ها به نمادی از قدرت، تیزپایی و طول عمر در مهرها، ساغر‌ها و پارچه‌های اشکانیان و ساسانیان هم بدل شدند.

حالا، اما چند پاییز است که گاوبانگی شان با هراس لابلای درختان جنگل‌های هیرکانی میپیچد. ندایی که در فصل جفت یابی راهی برای بقای نسلشان بود، اما حالا بلای جانشان شده است.

سکوتی که زنگ خطر شد

شکار گوزن‌های قرمز در بسیاری از کشور‌ها طرفدار زیادی دارد، یکی از رایج‌ترین شیوه‌های این شکار، تقلید صدای گوزن نر است برای جذب مرال‌های ماده و حتی فریب دادن نر‌های دیگر...

در شمال ایران، اما تنها اشتیاق شکارچیان به گوشت، پوست و شاخ این سم داران بزرگ جثه نیست که نسل آن‌ها را آسیب پذیر کرده، پای ساخت و ساز‌های بی حد و مرز هم در حریم زیستگاه بزرگترین علف خواران جنگل‌های ایران در میان است.

همین‌ها در کنار حیوانات شکارچی مانند خرس، پلنگ، گرگ و دعوا‌های گروهی خود گوزن‌ها برسر غذا و جفت یابی کافی است تا جمعیتشان در چهل سال اخیر، شصت در صد کمتر شده باشد. با این حساب حالا تنها چیزی در حدود ۸۰۰ راس از ان‌ها در جنگل‌های هیرکانی زندگی می‌کنند، زیستگاهی که در آن، ۵۰ میلیون سال از حوادث طبیعی جان سالم به در بردند، اما امروز برای در امان ماندن مجبورند جای نوای با صلابتشلان که درختان جنگل را به لرزه درمی آورد، سکوت کنند.


این سکوت، اما صدای زنگ خطر انقراض نسلشان را بیشتر به صدا درآورد تا طرفداران و حافظان محیط زیست ساکت نمانند و راهی برای آسودگی خاطر این حیوانات و جبران انقراضشان پیدا کنند.

فصل اکران نمایش بقای گوزن‌های خزری

ظهر یک روز گرم تابستانی به سمت ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی ساری حرکت می کنیم، مقصدمان پناهگاهی است که چهاردهمین سال است به خانه‌ی امنی برای فصل زایمان مرال‌ها تبدیل شده است.

مرال‌هایی که گرچه مانند سابق لابلای درختان جنگل‌های شمالی آزادانه جولان نمی‌دهند و به بازیگوشی‌های محدود و محصورشان قانع شده اند، اما میان فنس‌های پناهگاه سمسکنده ساری با خیالی آسوده برای فصل زایمان آماده می شوند.

تابستان که رخ نمایی می کند گوزن‌های قرمز خزری فرصتی برای نمایش بقایشان پیدا می‌کنند. تولد دو گوساله امسال قسمت جدیدی از این نمایش را برای مرال‌های مامن دوازده هکتاری سمسکنده به اکران درآورده است، مرال‌هایی که با خیالی تخت به چشم‌های دلسوز و حافظ محیط بانان پناهگاه چشم دوخته اند.


یکی ازهمین محیط بانان که ما را برای دیدن گوساله‌  ده روزه همراهی می کند، با وجود رد خستگی‌ای که در تن صدایش به وضوح شنیده می شود از محافظت‌های شبانه روزی و تدابیر بیشتر و شدیدتر این فصل از سال از گوزن‌های آبستن و گوساله‌های تازه متولد شده می گوید و ادعا می کند نه تنها خسته نمی شوند بلکه از نقشی که در نمایش بقای نسل این حیوانات نجیب ایفا می‌کنند، لذت می برند.

ربیعی رئیس اداره حیات وحش مازندران که برای تک تک گوساله‌های متولد شده از بدو تاسیس پناهگاه تا کنون شناسنامه‌ای در حافظه اش دارد برایمان با حوصله تعریف می‌کند که از کجا شروع کرده اند و حالا به کجا رسیدند.

پناهگاه سمسکنده، خشت اول خانه امن مرال‌ها در کشور

زیر سایه‌  درختان توسکا با فاصله‌ای چند متری به ولع گوزن‌های نجیب هنگام خوردن یونجه‌ها زل زده ایم و به برنامه‌های اداره حیات وحش برای پناهگاه سمسکنده گوش می‌کنیم.

آقای ربیعی می گوید: آذر ماه سال ۸۶ بود که با انتقال پنج راس مرال از قرق گلستان به اراضی جنگلی مازندران و ۶ هکتار زمین محافظت شده اش کارمان را شروع کردیم. سایت تکثیر در اسارت این پناهگاه به عنوان نخستین مرکز کشور برای افزایش جمعیت گله‌های وحشی گوزن قرمز شناخته می‌شود.

هر تابستان این پناهگاه حداقل تولد چهار گوساله را به خود دیده و امسال هم تا این لحظه با تولد ۳ مرال جدید، جمعیتش به ۲۱ راس رسیده است.

 ربیعی می‌گوید: بعد از تولد مرال‌های جدید، چند راس از گوزن‌های قدیمی‌تر را به خانه‌های امنی در شهر‌ها و استان‌های دیگر منتقل می‌کنند تا زنجیره‌ی بقای نسلشان طولانی ترشود.


او از دو مرکز در مجتمع نفت محمود آباد و دهکده‌ی چال دره تنکابن که با انتقال مرال‌های متولد شده در سمسکنده احداث شدند، نام می برد و می‌گوید، سال گذشته چهار راس را در منطقه‌ی حفاظت شده‌  البرز مرکزی شمالی آزاد سازی و دو مرکز جدید را در تهران و مازندران برای انتقال مرال‌ها احداث کردیم.

نام بزرگترین گونه‌  گوزن ایرانی در حالیکه جمعیتش در جنگل‌های مازندران به حدود ۸۰۰ راس رسیده در فهرست گونه‌های در خطر جای گرفته، اما پناهگاه سمسکنده ساری با تولد ۶۰ راس مرال از بدو تاسیس تاکنون، نقش بزرگی را در حفظ و تکثیر نسل بزرگترین پستانداران جنگل‌های ایران ایفا کرده است.

گزارش: کوثر قیصری
انتهای پیام / ک