هجدهمین جشنواره شعر فجر؛
شعر فجر در مسیر رشد/ نشان درجه یک هنر به سیمین‌دخت وحیدی اهدا شد
اختتامیه هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر چهارشنبه یازدهم بهمن ماه ۱۴۰۲ در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.
نشست ادبی پلاک ۱۸، در آستانه مراسم اختتامیه هجدهمین جشنواره شعر فجر به مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سید مسعود علوی تبار شامگاه سه شنبه ۱۰ بهمن ماه به میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد.
همچنین آیین اهدای نشان درجه یک هنر به بانو سیمین دخت وحیدی، شاعر انقلاب با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، رضا اسماعیلی، دبیر هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، محمدجواد کامور بخشایش، دبیر بیست‌ودومین دوره جشنواره قلم زرین، حامد محقق، معاون شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران و سردار گلعلی بابایی، دبیر شانزدهمین دوره «جایزه ادبی جلال آل‌احمد» و جمعی از شاعران و نویسندگان کشور سه‌شنبه (۱۰ بهمن) برگزار شد.
احمدوند با تاکید بر ضرورت تجلیل از چهره‌های فرهنگی و هنری کشورخاطرنشان کرد: زمانی که در سازمان زیباسازی شهرتهران حضور داشتم، یکی از موضوعات این بود که چه کاری می‌توان برای شناخت افراد نخبه و هنرمند درمحل زندگی آن‌ها انجام داد؛ به این فکر کردم، کاش، کاشی‌هایی طراحی و سردرمنزل این افراد نصب می‌شد که معلوم شود این منزل یک شخص ماندگار است. دراین شهر این قدر افراد شاخص زندگی می‌کنند و اگر بشود برای شناسایی آن‌ها کاری کرد، خوب است.
حامد محقق، معاون شعر و ادبیات خانه کتاب و ادبیات ایران درباره دیوان شعر بانو سیمین دخت وحیدی، توضیح داد: کار تنظیم و تدوین آثار ایشان زیرنظر استادان محترم آقایان اسماعیلی و اسرافیلی و محدثی درحال انجام است و مراحل پایانی را می‌گذراند.
رضا اسماعیلی شامگاه سه شنبه ۱۰ بهمن در آستانه اختتامیه هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر در نشست ادبی پلاک ۱۸ گفت: در یک ارزیابی اجمالی از جشنواره شعر فجر باید گفت که این جشنواره نیز مانند سایر جشنواره‌هایی که در سالگرد پیروزی انقلاب با پیشانی‌نوشت فجر برگزار می‌شوند، موجودی در حال تکامل است. این جشنواره از آغاز تولد تا به امروز، همواره در مسیر زایندگی و بالندگی بیشتر حرکت کرده است.
وی افزود: با عنایت به اشراف هیات‌علمی جشنواره به فضای ادبی کشور و شناخت نقاط قوت و ضعف شعر امروز، هیات‌علمی با سیاست گذاری‌های شایسته، در مسیر کاهش کاستی‌ها و تقویت برجستگی‌ها تلاش کرده است. برگزاری دوره‌های آموزشی کلک خیال برای شاعران جوان از برنامه‌های قابل‌ستایشی است که با هدف آسیب‌شناسی فضای ادبی جامعه صورت گرفته است. برگزاری جلسات نقد کتاب، برپایی دوره‌های آموزشی کلک خیال و تداوم فعالیت «پایگاه نقد» از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که برای مقابله با فرسایش زبان پارسی و قدکشیدن شعر معاصر در دستور کار قرار گرفته است.
عضو هیات علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر گفت: پرداختن به «نقد ادبی» و آسیب شناسی فضای ادبی جامعه از رسالت‌های ذاتی جشنواره‌های اصیل ادبی است. با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نقد و آموزش می‌توان بسیاری از تهدید‌ها را به فرصت تبدیل کرد. برگزاری دوره‌های آموزشی کلک خیال توسط دبیرخانه دائمی جشنواره شعر فجر، گامی بلند و قابل ستایش برای تحقق این مهم است که همچنان ادامه دارد و این دوره‌ها با دعوت از مدرسان برجسته کشوری در طول سال برگزار می‌شود
این شاعر افزود: جان کلام آن که جشنواره بین المللی شعر فجر در طول سال‌های برگزاری خود، در مجموع روند رو به رشدی داشته است. با یک مرور اجمالی بر اسامی دبیران و داوران جشنواره در این ۱۸ دوره، به خوبی می‌توان دریافت که اکثر بزرگان و نام آوران شعر معاصر در دوره‌های مختلف جشنواره با عناوین دبیر علمی، داور و برگزیده حضور داشته اند.
اسماعیلی افزود: نقدی که بعضی از دوستان بر این جشنواره می‌گیرند، حذف «تک اثر» از چرخه داوری است. به نظر من محاسن داوری آثار در قالب کتاب از معایب آن بیشتر است. زیرا در شیوه داوری به شکل تک اثر، معمولا پیشکسوتان عرصه شعر در بخش رقابتی شرکت نمی‌کنند، ولی در این شیوه یعنی داوری مجموعه اشعار، فرصت رقابت برای همه شاعران فراهم می‌شود که در مجموع داوری آثار در قالب کتاب به عدالت نزدیک‌تر است.
وی ادامه داد: در این دوره از جشنواره آثاری که در قالب مجموعه شعر برای نخستین بار در سال ۱۴۰۱ به زبان فارسی منتشرشده اند، توسط داوران مورد بررسی قرار گرفت. امسال نیز شاعران و پژوهشگران حوزه ادبیات در سه بخش شعر بزرگ‌سال (شعر کلاسیک، نو و محاوره)، شعر کودک و نوجوان و «درباره شعر» به رقابت پرداختند.
دبیر دوره گذشته جشنواره شعر فجر افزود: علاوه بر بخش‌های ثابت، به‌منظور تأثیرگذاری بیشتر، امسال پیشنهاد‌هایی توسط دبیر و هیات‌علمی جشنواره ارائه شد که بعضی از این پیشنهاد‌ها جامه عمل پوشید و در حال اجراست؛ از جمله تولید برنامه تلویزیونی سرزمین شعر که در شب‌های ماه مبارک رمضان از شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی پخش خواهد شد.
این پژوهشگر ادبی اضافه کرد: از دیگر برنامه‌های جشنواره امسال، همچون سال‌های گذشته، تجلیل از پیشکسوتان خواهد بود و در مراسم اختتامیه جشنواره شاهد تجلیل از استاد زکریا اخلاقی خواهیم بود. در طول برگزاری جشنواره نیز، اعضای هیات علمی با همراهی معاون فرهنگی و مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دیدار استاد شیرینعلی گلمرادی رفتند که از پیران و پیشکسوتان شعر انقلاب است.
برگزاری رقابت میان شاعران در ۳۳ مرکز تلویزیونی
علیرضا قزوه دبیر علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر نیز گفت: شاید در سال‌های گذشته تعداد مخاطبانی که در جشنواره شعر می‌خواندند، به صد نفر هم نمی‌رسید و مخاطبانی که می‌آمدند و شعر گوش می‌دادند، شاید تعداد معدودی مثل هزار یا دو هزار نفری را شامل می‌شدند که این برنامه‌ها نیز انعکاس تلویزیونی و انعکاس مطبوعاتی بالایی هم نداشت، ولی امسال برای جشنواره شعر فجر به گونه‌ای پیش رفتیم که در سراسر کشور همه شبکه‌های تلویزیونی درگیر این مراسم شوند.
وی اضافه کرد: ما ۳۳ مرکز تلویزیونی در ۳۰ استان و سه شهر کشور داریم که امسال تمام این مراکز تلویزیونی در استودیو‌های خودشان رقابت‌های شعر را بین شاعران برگزار می‌کنند و برنامه‌ها با شکل جدیدی در معرض نگاه مردم هر استان قرار خواهد گرفت.
رئیس مرکز شعر و موسیقی و سرود صدا و سیما ادامه داد: علاوه بر برنامه‌های استانی، ویژه برنامه‌ای دیگر برای مدت تقریباً ۳۰ شب برای شبکه چهارم سیما تدارک دیده ایم که در آنجا با رقابت بین ۶۴ نفر از جوانان و شاعران خوب کشورمان که در قالب هشت گروه هشت نفره می‌باشند مواجه هستیم که به برنده اول ۲۰۰ میلیون، برنده دوم ۱۰۰ میلیون و به برنده سوم که توسط رأی مردم انتخاب می‌شود مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعلق می‌گیرد.
جایگاه زبان فارسی در رسانه ملی با برنامه سرزمین شعر
نغمه مستشار نظامی عضو هیات علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر نیز گفت: ۱۸ سالگی، سن پختگی و بلوغ است و حالا که جشنواره شعر فجر در آستانه هجدهمین سالگرد برگزاری قرار دارد، خوشبختانه شاهد پختگی و پیراستگی شعر و ادبیات و پیشرفت کمی و کیفی شعر پارسی در ایران و دیگر سرزمین‌های پارسی زبان هستیم. جشنواره شعر فجر نیز مانند دیگر جشنواره‌های ادبی دوران‌های فراز و فرودی را تجربه کرده، اما در سال‌های اخیر شاهد بازگشت این جشنواره به اصل خویش هستیم، در چند سال اخیر برگزاری محافل ادبی جشنواره با موضوعات متنوع و در استان‌ها و شهرستان‌ها این جشنواره را به اصل عدالت فرهنگی نزدیک و نزدیک‌تر کرده است.
وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب و ادبیات به عنوان متولیان برگزاری جشنواره اهتمام ویژه‌ای در زمینه برگزاری کارگاه آموزشی در حاشیه جشنواره داشته اند و امسال نیز با برگزاری کارگاه سه روزه کلک خیال میزبان شاعران سراسر کشور هستند.
این شاعر اضافه کرد: جشنواره امسال علاوه بر بخش رقابتی با موضوعیت آثار منتشر شده، با رویکردی جدید به موضوع حضور پویای شعر در رسانه ملی با برگزاری ویژه برنامه سرزمین شعر کرده است که می‌تواند جایگاه ادبیات و زبان فارسی در رسانه ملی را به طرز چشمگیری ارتقا بخشد و موجب پیوند مخاطبان با چهره‌های شناخته شده ادبیات امروز و شعر معاصر شود.
برخی از شاعران در این مراسم اشعاری را قرائت کردند که به شرح زیر است:
بیا و با دل من بی بهانه حرف بزن؛ کنار من بنشین عاشقانه حرف بزن
دوباره مثل همان سال‌های عشق و امید؛ به من نگاه کن و از زمانه حرف بزن
نگاه پنجره‌ها باز شد به باغ و نسیم؛ تو هم درخت جوان از جوانه حرف بزن
بیا پرنده ترینم بیا دلم تنگ است؛ برای من به زبان ترانه حرف بزن
تو خانه زاد بهاری بیا و روزی هم؛ از این قناری بی آشیانه حرف بزن
چه روز‌های قشنگی در انتظار من است؛ کنار من بنشین عاشقانه حرف بزن (ایرج قنبری)
یا بگذر از من، یا بمان، امّا مصمم باش! تردیدهایت استخوان سوز است، محکم باش!
حالا که دیدی زخم‌های بی شمارم را... حالا که می‌دانی علاجم چیست، مرهم باش!
باشد! من آغاز ِ جنون ِ عشق، اما تو؛ پایان این کابوس ِ بی پایان ِ مبهم باش
انباشتم در سینه بغض سالیانم را؛ سنگ صبور لحظه هایم باش! مَحرَم باش!ای سیب ِ دور از دست‌های خواهش آلودم؛ یک عمر حوّایت شدم، یک بار آدم باش! (حمیده پارسافر)
شروع حرف‌های تازه مان برف؛ بگوید قصه‌ها شیرین بیان؛ برف
خدا را پاکبان کوچۀ ما؛ دلش می‌خواست از این آسمان نان (سید حکیم بینش)
دل است و دریغا که سامان بگیرد؛ غم است و محال است پایان بگیرد
پریشان و گریان رسیدم که یک دم؛ سرم را ضریحت به دامان بگیرد
رسیدم که چشمان غم‌دیده‌ام را؛ تماشای این صحن و ایوان بگیرد
رسیدم که در بزم زائرترین‌ها؛ به آهی، دل مرده‌ام جان بگیرد
رسیده‌ست شاعر که دست تمنا؛ به دامان شاه خراسان بگیرد
خودت گفته بودی که حتی نمک را؛ گدا باید از دست سلطان بگیرد
به جز اشک، عاشق چه دارد بگوید؟ خوشا وقت دیدار، باران بگیرد
به غیر از غمت، این غم پاک و روشن؛ بگو هر چه اندوه پایان بگیرد (فائزه زرافشان)
صد خاطره از نسیم و باران داری؛ از عاطفه شکوفه‌ها سرشاری
تو مَحرم راز‌های هر گنجشکی؛ای کهنه درخت! مخزن‌الاسراری (سارا رمضانی)
اگر چه طی شده این راه با برادرها؛ چقدر دوخته شد چشم خیس بر در‌ها
نشست خنده‌ی تو در سکوت روشن قاب؛ دچار بهت غریبی شدند باور‌ها
و نام کوچک تو شد جهاد و قصه شدند؛ حماسه‌های عظیمت میان دفتر‌ها
هنوز خون تو از خاک تشنه می‌جوشد؛ چکیده جوهر عشق از رگ صنوبر‌ها
چقدر فاصله افتاده بین ما و شما؛ چقدر خاطره جامانده بین سنگر‌ها
غروب می‌شود و چشم‌های من ابری ست؛ شکفته بغض ترک خورده کبوتر‌ها
صدای زنگ در و بغض قوری گل دار؛ و باز مانده به در چشم خیس مادر‌ها (مهسا ایمانی)
ما از تبار لاله‌های شعله ور هستیم؛ وقت خطر باشد همه اهل خطر هستیم
ما سینه هامان گرچه انبوه غم است امّا؛ هنگام سختی‌ها برای هم سپر هستیم
کرمان، شبیه کربلا و روز عاشوراست؛ هر چند ما از داغ کرمان خون جگر هستیم
دشمن نمی‌داند اگر از ما کسی افتاد؛ پشت همیم و باز فکر یکدگر هستیم
دشمن نمی‌داند که ما نسل سلیمانیم؛ ما مو به مو درس شهادت را ز بر هستیم.
اما به ما رهبر اگر فرمان دهد امروز؛ از هر زمانی محکم و آماده‌تر هستیم (علیرضا حکمتی)
از خون تو از وجود تو می‌ترسند؛ از مجلس یادبود تو می‌ترسند
سردار چه کرده‌ای تو با این‌ها که؛ از بودِ تو، از نبود تو می‌ترسند؟ (سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی)
به ظاهر جهان جای بی اعتباری شده؛ ولی خنده ات مرهم زخم کاری شده
من آن اشک دلتنگی زائری خسته ام؛ که در گوشه جمکران تو جاری شده
نسیم دل در به در تا رسیده به تو؛ کنارت نفس تازه کرده بهاری شده
کجا رود‌ها همنشین نگاهت شدند؟ که دریا نمک گیر این همجواری شده
به جز حسن یوسف نروییده از دامنش؛ زمینی که با اشک تو آبیاری شده
در آغوش امنت به دنبال آرامش است؛ جهانی که سرشار از بی قراری شده (فرزانه قربانی)
در این برنامه که به مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سید مسعود علوی تبار به میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد، شاعرانی همچون محمدعلی یوسفی، محمد مهدی عبداللهی، سارا عبداللهی فر، فاطمه ناظری، نیره جهانشاهی، صبا فیروزی، زیبا جواهریان همدانی، نازنین فاطمه صادقی و زهرا میریان کرمی حضور داشتند.
