گفت‌وگو با یک دیپلمات در قامت نمایندگی پارلمان/۳
مجلس باید در برابر اقدام خصمانه واکنش متقابل نشان دهد/ خودمان را به ابزارهای رسمی دیپلماتیک محدود نکنیم
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی به تشریح بایدهای گروه‌های دوستی پارلمانی، ضمانت اجرایی طرح‌های ضد آمریکایی و غیره پرداخت.
حوزه مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، ابراهیم اسدی بیدمشکی؛ دیپلمات وزارت امور خارجه، دبیر دوم سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیوی ژاپن، هماهنگ‌کننده رسانه‌ای ۷ دوره مذاکره هسته‌ای از بغداد و مسکو تا آلماتی و ژنو در دوران جلیلی و ظریف، اکنون در قامت نمایندگی پارلمان است. ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در نخستین سال مجلس یازدهم، اگرچه از هفتم خرداد ماه به عنوان نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس به صندلی سبز بهارستان تکیه می‌زند، اما ظاهر، رفتار و گفته‌هایش همچنان به مردان دیپلماسی کشور می‌مانَد.
بیشتر بخوانید
- سخنگوی کمیسیون امنیت ملی از باشگاه خبرنگاران جوان بازدید کرد
- عمویی: مؤسسات قماربازی آمریکا روی مسائل سیاسی قمار می‌کنند/ بعضی درباره «بایدن» دچار خوش‌بینی شده‌اند
- سانتریفیوژهای نسل جدید به صورت آزمایشی فعال شده‌اند/ تیم بایدن هم به توافق هسته‌ای قانع نیست
او که سابقه چندین سال فعالیت رسانه‌ای مانند سردبیری روزنامه انگلیسی تهران تایمز، دبیری ماهنامه همشهری دیپلماتیک و خبرنگاری افتخاری ایسنا را در کارنامه‌اش دارد، در سومین و آخرین بخش از گفت‌وگویش با گروه مجلس باشگاه خبرنگاران جوان درباره ابعاد سفر رئیس جمهور فرانسه پس از انفجار ۴ آگوست ۲۰۲۰ (۱۴ مرداد ۱۳۹۹) بندر بیروت لبنان، توهین نشریه شارلی ابدو به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)، بایدهای گروه‌های دوستی پارلمانی، ضمانت اجرایی طرح‌های ضد آمریکایی و صبر مردم صحبت کرده است:
ترجمه گفته‌های مکرون پس از انفجار بیروت، دقت کافی را نداشت/ لبنان را باید لبنانی‌ها بسازند
باشگاه خبرنگاران جوان: به عقیده شما، چرا امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نخستین سیاستمدار حاضر در لبنان پس از انفجار بندر بیروت بود؟ آیا گفته‌های او نسبت به اجرای اصلاحات در ساختار سیاسی لبنان را می‌توان دنباله سیاست‌های استعماری فرانسه در قبال این کشور آسیایی دانست؟
عمویی: فاجعه بندر بیروت واقعاً رخداد دلخراش و تأثر برانگیزی بود و حتی آن را بزرگ‌ترین انفجار پس از دو انفجار بزرگ اتمی معرفی کردند. دولت‌ها در چنین اتفاقاتی از ظرفیت‌هایشان برای اثرگذاری بیشتر استفاده می‌کنند که بخشی از آن، جنس بشردوستانه دارد و بخش دیگر هم سیاسی است. لبنان در یک دوره زمانی، جزئی از سوریه، شامات و تحت استعمار فرانسه بوده است و در آن حداقل ۱۸ فرقه مذهبی و سیاسی وجود دارد که بخشی از آنها ارتباط مستقیمی با دولت فرانسه دارند و مورد حمایت این کشور اروپایی هستند. همچنین فرانسه دارای یک پایگاه قدیمی در لبنان است و زبان فرانسه پس از زبان عربی بیشترین کاربرد را در این کشور دارد که میزان نفوذشان را نشان می‌دهد.
البته بخشی از این اتفاق را به توانمندی و فعال بودن سیاست خارجی آقای مکرون مربوط می‌دانم که به استفاده از ظرفیت‌ها و نفوذ آنها در لبنان باز می‌گردد. سفر رئیس جمهور فرانسه به لبنان جنبه‌های مختلفی هم داشت. بر اساس رصدها او در مرحله اول صحبت از ضرورت بازسازی لبنان کرد که مورد اتفاق جامعه جهانی و البته کشور ماست؛ طبیعتاً همه کشورها باید برای بازسازی بیروت و لبنان کمک کنند. بخش دوم گفته‌های رئیس جمهور فرانسه موضع ما هم هست. او بیان کرد کشورها کمک به لبنان را فرصتی برای دخالت در مسائل داخلی‌اش ندانند. بسیاری از افراد به اظهارنظر آقای مکرون، به ویژه زمان حضور در منطقه آسیب دیده بیروت، انتقاد داشتند و از کلامش، دخالت در مسائل داخلی لبنان را برداشت کرده بودند. قطعاً لبنان را باید لبنانی‌ها بسازند و کشورهای دیگر صرفاً نقش کمک کننده را می‌توانند داشته باشند.
البته به نظرم در ترجمه بخش‌هایی از صحبت‌های رئیس جمهور فرانسه دقت کافی ندادند و یا همه جنبه‌های سفر آقای مکرون دیده نشده است. در این سفر، مکرون با همه فراکسیون‌های مجلس لبنان گفت‌وگو داشت و برای ما اهمیت دارد که اگر کشوری قصد همکاری با دولت لبنان را ندارد، امور را به اختیار خود لبنانی‌ها بگذارد. برداشت دیگر برخی از سفر مکرون، تحمیل سیاست‌های استعماری فرانسه بر لبنان است که به نظرم تحلیل مذکور نشان می‌دهد آن افراد چندان شناخت حقیقی از لبنان ندارند.
اگرچه لبنان کشور کوچکی است، اما روحیه مقاومت دارد و بخش پیشروی این مقاومت را می‌توان شیعیان و جریان حزب الله دانست. البته مسیحیان و اهل سنت این کشور هم دارای همین روحیه مقاومت هستند. اگر کسی فکر کند که با یک سفر، استعمار فرانسه در لبنان احیا می‌شود، برداشت اشتباهی کرده است. اکنون که از این سفر فاصله زمانی گرفته‌ایم، روشن شده قدرت‌های خارجی چندان نمی‌توانند در سیاست‌های لبنان تأثرگذار باشند.
توهین شارلی ابدو به پیامبر اسلام با فشار لابی صهیونیستی CRIF اتفاق افتاد
باشگاه خبرنگاران جوان: چند روز پیش، توهین نشریه فرانسوی به پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) باری دیگر تکرار شد و رئیس جمهور فرانسه آزادی بیان را بهانه قرار داد. این ادعا چقدر صحیح است؟
عمویی: اقدام نشریه شارلی ابدو(Charlie Hebdo) در انتشار کاریکاتورهایی علیه پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نشان دهنده استانداردهای دوگانه آزادی بیان فرانسه است و این اتفاق تحت فشار لابی یهودی CRIF(شورای نمایندگی مؤسسات یهودی در فرانسه) اتفاق افتاد. زمانی‌که در هر گوشه‌ای از دنیا به مسلمانان ظلم می‌شود، شاهد این بی حرمتی‌ها از سوی نشریات زرد و بی اهمیت در فرانسه هستیم که با تحریک صهیونیست‌ها، توجه مسلمانان را از جایی به جای دیگر دنیا جلب می‌کنند. فعالیت صهیونیست‌ها در منطقه مخرب است ولی آنها از ابزارهای لابی خود استفاده می‌کنند. دولت فرانسه تاکنون چندین بار با استفاده از قوانین کشورش علیه مردم مظلوم فلسطین و در جهت حمایت از صهیونیست‌ها، از برگزاری تجمعات و انتشار محتوا در نشریات جلوگیری کرده است. متأسفانه آقای مکرون در عوض توجه به محبوبیت پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در میان مسلمانان و همه آزادی‌خواهان جهان، از آزادی بیان می‌گوید. این ادعای رئیس جمهور فرانسه بی مبناست و آزادی بیان نمی‌تواند توهین به عقاید مسلمانان را نتیجه دهد.
لزوم فهم درست از گروه‌های دوستی پارلمانی/ خودمان را به ابزارهای رسمی دیپلماتیک محدود نکنیم
باشگاه خبرنگاران جوان: به نظر شما، نمایندگان مجلس کشور چقدر با گروه‌های دوستی پارلمانی آشنا هستند؟ با توجه به نظر کارشناسان که این گروه‌ها عامل اجرای سیاست خارجی نیستند و حتی لزوماً نقش رسمی در برخی نظام های سیاسی ندارند، گروه‌های دوستی پارلمانی ایران چه مؤلفه‌هایی را باید رعایت کنند؟
عمویی: در قوانین جمهوری اسلامی اجرای سیاست خارجی و دیپلماسی رسمی بر عهده وزارت خارجه است، اما نه به این معنا که نهادها و سازمان‌های مختلف نقشی در دیپلماسی و سیاست خارجی ندارند. بخشی از این نقش‌ها در حوزه تصمیم سازی و چگونگی شکل گیری یک سیاست است؛ برای نمونه مجلس در قالب «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» در سیاست‌های کشور تأثیر دارد، اما مسائل اجرایی طبیعتاً در نهادهای اجرایی کشور صورت می‌گیرد.
گروه‌های دوستی پارلمانی فرصتی برای ظرفیت‌های دیپلماتیک کشور هستند. در هر نظام سیاسی که پارلمان‌ها قوی‌تر باشند، گروه‌های دوستی پارلمانی مؤثرتر خواهند بود. ما نباید خودمان را محدود به ابزارهای رسمی کنیم. در برخی کشورها مجلس تعیین کننده سیاست‌های دولت است؛ زیرا نظام سیاسی پارلمانی دارند و لزوماً ریاستی نیست. کشورهای بسیاری از ظرفیت گروه‌های دوستی برای تأثیرگذاری و تنظیم روابط استفاده می‌کنند؛ مواقعی که گروه‌های دوستی دو کشور تمایل به توسعه رابطه بین دو کشور را دارند، تلاش می‌کنند از نفوذ نمایندگان مجلس در ساختار داخلی بهره ببرند تا دو کشور به یکدیگر نزدیک‌تر شوند و همچنین مسائل و توافق‌‌ها پیگیری شود. ضمناً از این ابزار برای انتقال پیام‌های دیپلماتیک مستقیم‌تر و مردم فهم‌تر هم استفاده می‌شود. بسیاری از حرف‌هایی که در مناسبات رسمی دیپلماتیک به صورت مستقیم قابل بیان نیست، در مذاکرات مربوط به دیپلماسی پارلمانی راحت‌تر قابل تبادل است.
این فرصت، ظرفیت جدیدی را در دیپلماسی ایجاد می‌کند و لازم است جایگاه گروه‌های یاد شده در کشور درست فهمیده شود. نمایندگان سال‌ها از این ظرفیت استفاده می‌کنند و اکنون با حدود ۷۰ کشور گروه دوستی پارلمانی داریم. در هر دوره از مجلس گروه‌های دوستی ابتدا شکل می‌گیرند و نمایندگان هم بر اساس تمایلشان ثبت نام می‌کنند. پس از آن ساختار گروه‌ها شکل خواهد گرفت.
در روابط گروه‌های دوستی، تبادلات مختلف و نامه‌نگاری‌هایی با همتاهایشان در کشور مقابل صورت انجام می‌شود؛ برای نمونه روزهای ملی را تبریک می‌گویند و درباره موضوع‌های مختلف گفت‌وگو می‌کنند. در سفرهای اعضای گروه‌های دوستی بستر پیگیری بعضی طرح‌ها و لوایح وجود دارد. هم‌اکنون در مجلس برخی طرح‌ها و لوایح مرتبط با توافق‌های جمهوری اسلامی با کشورهای دیگر است که گروه‌ها می‌توانند نقش زیادی بازی کنند. با توجه به سابقه فعالیت و حضورم در وزارت خارجه، گروه‌های دوستی پارلمانی و وزارت خارجه ظرفیت کمک به یکدیگر را به شرط عملکرد هماهنگ دارند، تا جایی که وزارت خارجه با استقبال از این موضوع، برای تشکیل گروه دوستی پارلمانی پیگیری می‌کند.
شاهد بودم که نمایندگان در دوره فعلی استفاده زیادی از این گروه‌های دوستی کردند و حتی برای تعیین رئیس و نایب رئیس گروه‌ها انتخابات داخلی انجام دادند. اگرچه به دلیل شیوع کرونا تبادلات مستقیم وجود ندارد و ارتباطات از طریق مکاتبه رخ می‌دهد، انتظار دارم مجلس یازدهم از ظرفیت گروه‌های دوستی خوب و مؤثر عمل کند.
مجلس باید در برابر اقدام خصمانه واکنش متقابل دهد
باشگاه خبرنگاران جوان: حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی بیان کرده است که این کمیسیون در حال تدوین ۱۲ طرح ضد آمریکایی است؛ طرح ها به کجا رسیده است؟ آیا هیجان در این مسئله تأثیرگذار نبوده است؟
عمویی: به صورت کلی یک مسئولیت را برای مجلس قائلم که حتماً در مقابل اقدام‌های خصمانه بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده واکنش متقابل صورت بگیرد. متأسفانه در سال‌های قبل شاهد بودیم که کنگره آمریکا در موضوع‌های مختلف بیانیه‌ها، قطعنامه‌ها و قوانینی علیه جمهوری اسلامی تصویب کرده است. در مقابل، از سوی وزارت خارجه کشور ما پاسخ‌هایی داده شد و اقدام‌هایی هم در شورای عالی امنیت ملی صورت گرفت، اما نقش مجلس در مقاطعی کمرنگ بوده است.
اقدامات متقابلی از سمت خود مجلس باید اتفاق بیفتد و نیاز است پارلمان نسبت به اقدامات کنگره آمریکا پاسخ متقابل دهد. هم‌اکنون موضوع پاسخ متقابل، بخشی از مأموریت‌ها و اولویت‌های کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است. در این راستا از برخی اندیشکده‌ها کمک گرفتیم و درباره ایده‌ها گفت‌وگو می‌کنیم. از سوی دیگر، مرکز پژوهش‌های مجلس، برخی دانشگاه‌ها و مراکز در مسائل حقوقی مطالعاتی را آغاز کردند. طرح‌های مختلفی مانند تحریم مقامات آمریکایی، تحریم اموال و دارایی‌هایی که ممکن است در داخل ایران داشته باشند، می‌تواند در این چارچوب طراحی شود. همچنین اگر روزی آمریکایی‌ها خواستند به سمت ایران بازگردند، باید خسارت‌هایشان به کشور را جبران کنند.
ما به عنوان نمایندگان ملت نمی‌توانیم در مقابل اقدام‌های طرف مقابل علیه خودمان ساکت باشیم و به واکنش متقابل نیازمندیم. وقتی تحریم می‌کنند، صرفاً نمی‌توان گفت تحریم‌ها محکوم است. هرچقدر کشور قدرتمندتر شود، فرصت اقدام متقابل هم وسیع‌تر می‌شود.
قوانین خارجی مصوب، ضمانت اجرایی ندارد
باشگاه خبرنگاران جوان: ضمانت اجراییش چیست؟
عمویی: قوانین خارجی مصوب، ضمانت اجرایی ندارد؛ البته چند سال پیش محاکم داخلی کشور بر اساس قانون مصوب مجلس، صلاحیت رسیدگی به اقدامات خصمانه آمریکا را دارند. همین الان چه صلاحیتی برای طرف آمریکایی قائل هستید که یک دادگاه آمریکایی در هر حادثه‌ای و در هر گوشه دنیا علیه ایران حکم می‌دهد؟ ابزارشان چیست؟ اگر روزی آنها اموالی را بتوانند پیدا کنند، مصادره خواهند کرد.
جنبه حقوقی کار اهمیت دارد و متأسفانه شاهد اقدامات تروریستی بودیم که هیچ محکمه حقوقی آن را بررسی نکرده است. دستگیر کردن عامل ترور به مرور زمان و توانمندی اطلاعاتی ما ارتباط دارد. البته استفاده از این بار حقوقی در مجامع بین المللی و ارجاع پرونده به اینترپل و... جنبه مثبتی دارد. هر کشوری فرصت‌ها و توانمندی‌هایش را دارد و باید آنها را شناخت. جمهوری اسلامی بر همین اساس روزی توانست هواپیمای ریگی را بنشاند، چون یک حکم قضایی پشت سر موضوع بود. من امیدوارم روزی برای قاتلان شهید سلیمانی هم چنین موضوعی پیش بیاید. این ظرفیت نباید نادیده گرفته شود.
قدرت کشور را به صبر مردم مرتبط می‌دانم
باشگاه خبرنگاران جوان: برجام کنونی اگرچه مشکل اقتصادی به بار آورده اما پیروزی‌های حقوقی و دیپلماتیک داشته است. مخالفان برجام این مسئله را می‌پذیرند؟ آیا پیش از برجام می‌توانستیم در این مصاف‌های حقوقی پیروز شویم؟
عمویی: من می‌خواهم موضوع را با تصویری کلان‌تر ببینم. آنچه برای ملتمان در حال دستاورد آوردن است، مقاومت این مردم است. یعنی وقتی تحت فشار قرار می‌گیرند و مقابل آن فشارها ایستادگی می‌کنند، طرف مقابل مجبور به تغییر سیاستش می‌شود. در حدود سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ سیاست‌های غنی سازی صفر را کنار گذاشتند و اعلام کردند که آماده توافق برای به رسمیت شناختن غنی سازی هستند.
این ناشی از مقاومت است. در همین چارچوب، فشار و محدودیت‌هایی در برجام و موضوع هسته‌ای پذیرفته می‌شود، در نتیجه اولویت‌هایمان را در بخش‌هایی کاهش دادیم و فعالسازی اولویت‌ها را به زمان‌های دیگری موکول کردیم. در همین فضا باز هم تحمل و صبر مردم کارساز است و البته بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای خود را به دلایلی عقب انداختیم.
از سوی دیگر طرف مقابل برای بازگرداندن تحریم‌ها تلاش می‌کند و مردم با مقاومت، مسئولان را همراهی می‌کنند. این مقاومت نتیجه می‌دهد. ناظران بین المللی اجرا شدن تعهدها از سوی جمهوری اسلامی را می‌پذیرند و طرف مقابل ما تعهداتش را انجام نداده است. اتفاق مذکور، یک پیروزی اخلاقی و سیاسی برای مردم ما رقم زد که خروجیش به انزوا رفتن طرف مقابل یعنی آمریکاست.
اتفاقی که برای آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل در دو مقطع اخیر افتاد، آبروریزی دیپلماتیک بود. سابقه ندارد کشوری از اعضای دائم شورای امنیت قطعنامه را پیشنهاد دهد و نهایتاً بتواند یک کشور را با خودش همراه کند و این را به رأی گیری هم بگذارد.
ریشه اصلی همه چیز صبر مردم است که تحریم‌ها را تحمل می‌کنند تا ما بتوانیم ظرفیت ایجاد کنیم و مقابل بیگانه بایستیم. من فکر می‌کنم پیگیری دیپلماتهای معتقد و انقلابی ما در مسائل حقوقی حتماً تأثیر دارد و نماینده جمهوری اسلامی ایران در نیویورک به قدری که من از مطلعان و همکارانم می‌شنوم، شبانه روزی کار می‌کنند. به علاوه اقدام‌های بخش‌های حقوقی وزارت خارجه، سازمان انرژی اتمی، شورای عالی امنیت ملی و مهم‌تر از آنها بخش‌هایی مانند حوزه دفاعی که شاید اثرشان در مسائل هسته‌ای مستقیم دیده نشود، طرف مقابل را به نتیجه می‌رساند که جمهوری اسلامی بر خلاف محدودیت‌ها پیش می‌رود. در حوزه اقتصادی صبر مردم فرصتی را به حاکمیت، چه دولت و مجلس می‌دهد تا بتوانند ظرفیت‌هایی برای بازسازی سیاست‌ها و خروج از چالش تحریم‌ها ایجاد کنند. من قدرت کشور را به صبر مردم مربوط می‌دانم.
انتهای پیام/
